Ekonomia gerraostean

  • Apin Urreta Karlistak baserritarren kontura aberastu

    Apin Urreta Solagaistua (1926) Durango

    Garia beti erein izan da Durangoko lurretan. Udaletxera entregatu behar izaten zuten gerraostean. Indaba ere entregatzen zuten, baia gutxiago. Behin tren-geltokiko arduradunak arto-zorroa kendu zion jenero hori bertakoa, herrikoa, ez zela argudiatuz. Imazen errotara joaten ziren, bere errota zabalik egon baitzen. Asko baserritarren kontura aberastu ziren.

  • Jose Mari Madariaga Baserritarrei erosten zizkieten produktuak

    Jose Mari Madariaga Sierra-Sesumaga (1933) Durango

    Gerraostean ogi beltza zuten. Esnegainarekin gozo jaten zuten. Tabakoa ere errazionamenduan ematen zuten. Baserritarrak etxera joaten zitzaizkien esnea eramatera, azkena Gaztelu auzokoa, Durangora astoz etortzen zen azkena. Bestelakoak zapatuetan erosten zituzten plazan, gaur egun bezala.

  • Feli Uribe 1.200 pezetako isuna garia ez entregatzeagatik

    Feli Uribe Alberdi (1928) Durango

    Garia, patata, baba... udaletxera entregatu behar izaten zuten. Sarritan ez zuten etxerako beste izaten; hala ere, entregatu behar izaten zen. Behin, ez zuten garia eroan ez zutelako, eta 1200 pezetako isuna ordaindu behar izan zuten Bilbon. Ogia errazionamenduan jasotzen zuten. Talo asko jaten zuten.

  • Isabel Agirrebeitia Baserrian goserik ez

    Isabel Agirrebeitia Uribe (1926) Feli Uribe Alberdi (1928) Durango

    Ez zuten goserik pasatu gerraostean. Isabelek umea izan berri zuela, 1951. urtean, errazionamenduko txartel berezia zuen, besteek baino gauza gehiago hartzeko eskubidearekin. Hala ere, baserrian ez zuten goserik izan, beti zegoen zen jan-eta.

  • Isabel Agirrebeitia Estraperlo ugari

    Isabel Agirrebeitia Uribe (1926) Feli Uribe Alberdi (1928) Durango

    Frontoi ondoan estraperloko kamioi bat erre zen eta bertako gidaria ere bertan erre zen. Gauza gehienak estraperloan ekartzen zituzten. San Roke egun batean, olio-botila 20 ogerleko ordaindu zituzten. Felik andre batek baba faxa azpian Barakaldora eramaten zuela kontatzen du. Errotan ere estraperloan aritzen ziren.

  • Isabel Agirrebeitia Imazen errota zabalik zegoen bakarrik

    Isabel Agirrebeitia Uribe (1926) Feli Uribe Alberdi (1928) Durango

    Imazeko errota izan zen zabalik zegoen bakarra, beste denak prezintatu egin zituzten. Maumako (Ibarruri-Muxika) Oxinbaltzako errotara ere joaten ziren irin bila.

  • Bittori Zabala 20 durorekin, aberats

    Bittori Zabala Zalakain (1924) Andoain

    Lehen, dena merkeagoa zen. Behin, Bittori enkarguak egitera joan zen, eta 20 duro eraman zituen; bueltan, txanpon pila bat eman zizkioten, eta Bittorik uste zuen aberatsak zirela.

  • Bittori Zabala Errazionamendu garaiko menuak

    Bittori Zabala Zalakain (1924) Andoain

    Gerra ostean, beti babarrunak jaten zituzten etxean. Udan, beroa zela, su ondoan eseri, eta taloak prestatzen zituen Bittorik. Olio eskasia zenean, esnegaina erabiltzen zuten olioaren ordez. Arrautza gutxi izaten zuten garai hartan.

  • Bittori Zabala Irin bila ezkutuan joan behar

    Bittori Zabala Zalakain (1924) Andoain

    Taloak egiteko irina ekartzeko, nola moldatzen ziren azaltzen du; ezkutuan ibili behar izaten zuten, eta Itsasondora joaten ziren gauez. Bittori joan izan zen irin bila.

  • Miel Etxeberria Gose urteak; errotak itxita

    Miel Etxeberria Zalbide (1939) Astigarraga

    Gose urteak, gerra ondorenekoak. Olioa, ogia eta azukrea falta. Errotak itxita zeuden. Goizuetara arto-irin bila, astoarekin. Guardia Zibilaren kontrolak. Kontrabandoa. Nafarroan irekita eta Gipuzkoan itxita, errotak. Esaera polita. Zer jaten zuten. Boniatoa.

  • Teresa Jaio Gerraosteko gari eta arto ehotzeak

    Teresa Jaio Rementeria (1924) Durango

    Gerraostean, Euskadiko diruaren ordez ez zuten ezer eman. Dena galdu zen. Arandiako errotara eramaten zuten artoa. Garia Mañarira eraman, eta trukean ogia jasotzen zuten. Oromiñora ere eramaten zuten artoa.

  • Teresa Jaio Gerraostean ez zuten goserik izan

    Teresa Jaio Rementeria (1924) Durango

    Gerraostean ez zuten irin faltarik izan. Garia, artoa eta babarrunak eman behar izaten zituzten kupoan. Errazionamenduko ogia eta txokolatea gogoratzen ditu, baina ez zuten goserik izan etxean.

  • Apin Urreta Torrelavegan errefuxiatu

    Apin Urreta Solagaistua (1926) Durango

    Torrelavegan pabilioi batean 80 bat pertsona egon ziren. Abioiek zelan erasotzen zuten eta txiza egiteko balde bat zutela du gogoan. Ez ziren eskolara joaten eta lanik ere ez zuten egiten. Gose asko pasatu zuten, oso txarto egon baitziren bertan. Errazionamenduko jatekoa zuten.

  • Joxe Forcada Errazionamenduko elikagaien kontrola

    Joxe Forcada Arrieta (1930) Andoain

    Gerra ostean, Andoaingo alondegian egoten ziren errazionamendurako elikagaiak. Handik kontrolatzen zen dena; eta mikeleteek aztertzen zuten alkoholaren graduazioa.

  • Joxe Forcada "Tren txiki"ak salbatu zuen Andoain

    Joxe Forcada Arrieta (1930) Andoain

    "Tren txikiak" salbatu zuen Andoain. Haren bidez, hainbat elikagai ekartzen zituzten Nafarroatik, ezkutuan, ikatz azpian. Guardia Zibilak enteratu zirenean, tren-geltokira joaten hasi ziren; baina estraperloa egiten zuten lagunek ere hartu zituzten beraien martingalak.

  • Joxe Forcada Emakumeak tranbian kontrabandoko ogia eramaten

    Joxe Forcada Arrieta (1930) Andoain

    Andoaingo emakumeak Donostiara joaten ziren tranbian, ogi zuria eramatera: batzuetan, harrapatu egiten zituen poliziak. Garai zailak izan ziren.

  • 475 "Bodegon" sagardotegia

    Txomin Sarriegi Olaran (1928) Beasain

    "Bodegon" zeritzon sagardotegian jardun zuten Txominen gurasoek gerraostean. Olaberriatik ekartzen zieten saldu beharreko sagardoa. Lazkaotik ogia estraperloan ekarri izanaz gogoratzen da Txomin.

  • 463 Gerraosteko miseria garaia

    Mari Carmen Lasa Odriozola (1929) Beasain

    Gerraostean miseria handia zegoen. Baserriko produktuen zati bat udaletxean entregatu behar izaten zutela kontatzen du. Baserriz baserri, erregistroak egiten ibiltzen zirenak ere bazeuden baina, bizilagunen artean konplizitate handia zegoenez, abisua pasatzen zioten elkarri. Beldurra zen nagusi.

  • Txomin Aranbarri 3,50 irabazi eta olio-botila 20 ogerleko

    Txomin Aranbarri Larizubirrementeria (1924) Durango

    Anaia bi zituen gerran eta haiei ere dirua bidaltzen zien noizean behin. Gerra bukatu arte egon zien bonbak egiten burdindegian (ferreteran). Gerra bukatu zenean dirua eskastu zela dio, 3,5 kobratzen zuten 6 pezeta beharrean. Olio botila 20 ogerleko balio zituen, hori dela eta txerriaren koipea erabiltzen zuten ez zuten erosteko dirurik-eta. Hala ere, baserritarrek ez zuten goserik pasatu; kaletarrek bai. 1945ean Donostiara joan zenean soldadu 6 pezeta irabazten zituen.

  • Isidro Ugarte Garia erosi behar entregatzeko

    Isidro Ugarte Ortuoste (1924) Durango

    Sekula ez dute garirik erein. Hori dela eta, abastotik kupoa entregatu beharreko agindua heldu zenean, entregatzeko garia erosi egin behar izan zuten. Lapikotarren almazenera eraman behar izaten zen. Baserrian ez zuten goserik pasatu. Oliorik ez zutenean, esnegaina erabiltzen zuten koipe bezala.