Ekonomia gerraostean

  • Xanti eta Anjel Osa Gose garaian arrantza gutxi

    Angel Osa Arrizabalaga (1922) Xanti Osa Arrizabalaga (1926) Zumaia

    Gose garaian familia gutxi salbatuko zen Zumaian arrantzatik. Orduan txalupa txikietako arrantza besterik ez zen egiten. Lapatan eta olagarrotan ere gutxi. Lehen olagarroa jateko gauza txar bat zela iruditzen zitzaien.

  • Xanti eta Anjel Osa Itsasotik egiten zen kontrabandoa

    Angel Osa Arrizabalaga (1922) Xanti Osa Arrizabalaga (1926) Zumaia

    Itsasotik egiten zen kontrabandoa. Gerraostean, lantegietarako pieza asko ekartzen ziren Frantziatik. Errodamenduak, esaterako, itsasotik Pikote baserrira eta handik herrira. Salaketak ere egon izan ziren.

  • Kontxita Igerategi Nolakoa zen Matxonea

    Kontxita Igerategi Santa Cruz (1931) Urnieta

    Matxonea nolakoa zen deskribatzen du. Lehenengo pisuan bizi ziren beraiek. Bigarrenean, gerra aurretik euskal teatroak eta egiten ziren tokia zegoen. Gerra ostean Falangekoen "Margaritak" sartu ziren. Atso sorgin batek eramaten zuen. Behean euren taberna eta sagardotegia.

  • Kontxita Igerategi Olioa urrearen prezioan

    Kontxita Igerategi Santa Cruz (1931) Urnieta

    Denetik saltzen zen denda bat eta harategia zeuden Urnietan. Gogoan du ama Tolosara joan izan zela olioa erostera eta nolako dirutza ordaintzen zuen. Seboarekin eta margarinarekin ere egiten zituzten frijitze lanak oliorik ez zenean.

  • Joxe Mari Arruabarrena Otaegi Baserrian ez zuten goserik pasa, baina kalean miseria zegoen

    Joxe Mari Arruabarrena Otaegi (1925) Belauntza

    Babarrun eta talo asko jaten zuten. Artoa eta babarruna asko egiten zuten. Orain asko kexatzen gara, baina garai haietan miseria gehiago zegoen. Baserrian ez zuten goserik pasa; baina, urte haietan, kalean miseria asko zegoen. Etxean ardirik ez zuten, eta Tolosan erosten zituzten.

  • Joxe Mari Arruabarrena Otaegi Gerra ondorengo miseria

    Joxe Mari Arruabarrena Otaegi (1925) Belauntza

    Gerra ondoren miseria handia egon zen. Errazionamenduaren garaiak gogoratzen ditu. Hala ere, goserik ez zuten pasa.

  • Joxe Mari Arruabarrena Otaegi Estraperloa gerra ondoren

    Joxe Mari Arruabarrena Otaegi (1925) Belauntza

    Gauez Aresoko errotara joaten ziren. Belauntzan ere bazen errota eta kontrabandoan ibiltzen ziren. Karga bizkar gainean zeramatela ibiltzen ziren estraperloan. Frantziarako bidean ibiltzen zirenak ere ba omen zeuden.

  • Pedro Sarasola Guardia zibilaren ondoan egindako eskapada

    Pedro Sarasola Idarreta (1930) Astigarraga

    Errotak itxita egon ziren garai batean. 14 urte bete baino lehen, Pedro Oiartzuna joaten zen behorrarekin artoa ehotzera. Behin errotariak irina eman eta guardia zibilak ia-ia harrapatu zuenekoa kontatzen du.

  • Pedro Sarasola Jeneroa ez entregatzeko, ezkutatu

    Pedro Sarasola Idarreta (1930) Astigarraga

    Baserriko jeneroa entregatu egin behar izaten ziren udaletxeko eraikinera; gerora gai haiek usteldu egiten zirela konturatu ziren. Orduan saiatzen ziren jeneroa ezkutatzen, baina beti ez zen ondo ateratzen.

  • Josu Alberdi Gose garaiko ohiturak barru-barruan

    Josu Alberdi Arregi (1936) Zarautz

    Gerra ostean gosea pasa zuten eta oraindik orduko sentsazioa geratu omen zaie, dena jateko.

  • Arantxa Artano Errazionamenduko janaria banatzeak ematen zituen lanak

    Arantxa Artano Arruabarrena (1935) Andoain

    Errazionamendu garaia gogoan du. Orduan, ama bere onetik ateratzen zen; lan handia ematen baitzion dendan janaria banatu beharrak. Arantxari izugarri gustatzen zitzaion olioa banatzea. Olio-ontziak nolakoa izaten ziren azaltzen du.

  • Alfonso Pagonabarraga eta Fidela Mendiolea Errazionamendua urte askoan

    Fidela Mendiolea Arrazola (1928) Alfonso Pagonabarraga Gastelurrutia (1928) Abadiño

    Gerra garaian hasita handik urte askoan oraindik ere, ogia eta beste hainbat gauza errazionamenduan hartzen zituzten. Hala ere, ogia, taloa zein morokila etxean egiten zuten.

  • Patxi irizar Gose garaian gari gutxiago entregatzeko trikimailuak

    Patxi Irizar Zarautz (1928) Andoain

    Gosete handia izan zenean, garia ereiten zuten. Gero, gari hori entregatu egin behar izaten zen herrian banatzeko. Baserritarrek trikimailuak erabiltzen zituzten gari gutxiago emateko. Garia lursailen tamainaren arabera ematen zen, urte txarra tokatzen bazen ere.

  • Jose Antonio Olea Ostegunetan falangera joan behar

    Jose Antonio Olea Garaita (1930) Durango

    Ostegunetan falangera joan behar izaten zuten lanetik. Joanez gero ordu beteko jornala irabazten zuten, eta ostera, ez baldin baziren joaten, bi ordukoa kentzen zieten.

  • Apin Urreta Karlistak baserritarren kontura aberastu

    Apin Urreta Solagaistua (1926) Durango

    Garia beti erein izan da Durangoko lurretan. Udaletxera entregatu behar izaten zuten gerraostean. Indaba ere entregatzen zuten, baia gutxiago. Behin tren-geltokiko arduradunak arto-zorroa kendu zion jenero hori bertakoa, herrikoa, ez zela argudiatuz. Imazen errotara joaten ziren, bere errota zabalik egon baitzen. Asko baserritarren kontura aberastu ziren.

  • Jose Mari Madariaga Baserritarrei erosten zizkieten produktuak

    Jose Mari Madariaga Sierra-Sesumaga (1933) Durango

    Gerraostean ogi beltza zuten. Esnegainarekin gozo jaten zuten. Tabakoa ere errazionamenduan ematen zuten. Baserritarrak etxera joaten zitzaizkien esnea eramatera, azkena Gaztelu auzokoa, Durangora astoz etortzen zen azkena. Bestelakoak zapatuetan erosten zituzten plazan, gaur egun bezala.

  • Feli Uribe 1.200 pezetako isuna garia ez entregatzeagatik

    Feli Uribe Alberdi (1928) Durango

    Garia, patata, baba... udaletxera entregatu behar izaten zuten. Sarritan ez zuten etxerako beste izaten; hala ere, entregatu behar izaten zen. Behin, ez zuten garia eroan ez zutelako, eta 1200 pezetako isuna ordaindu behar izan zuten Bilbon. Ogia errazionamenduan jasotzen zuten. Talo asko jaten zuten.

  • Isabel Agirrebeitia Baserrian goserik ez

    Isabel Agirrebeitia Uribe (1926) Feli Uribe Alberdi (1928) Durango

    Ez zuten goserik pasatu gerraostean. Isabelek umea izan berri zuela, 1951. urtean, errazionamenduko txartel berezia zuen, besteek baino gauza gehiago hartzeko eskubidearekin. Hala ere, baserrian ez zuten goserik izan, beti zegoen zen jan-eta.

  • Isabel Agirrebeitia Estraperlo ugari

    Isabel Agirrebeitia Uribe (1926) Feli Uribe Alberdi (1928) Durango

    Frontoi ondoan estraperloko kamioi bat erre zen eta bertako gidaria ere bertan erre zen. Gauza gehienak estraperloan ekartzen zituzten. San Roke egun batean, olio-botila 20 ogerleko ordaindu zituzten. Felik andre batek baba faxa azpian Barakaldora eramaten zuela kontatzen du. Errotan ere estraperloan aritzen ziren.

  • Isabel Agirrebeitia Imazen errota zabalik zegoen bakarrik

    Isabel Agirrebeitia Uribe (1926) Feli Uribe Alberdi (1928) Durango

    Imazeko errota izan zen zabalik zegoen bakarra, beste denak prezintatu egin zituzten. Maumako (Ibarruri-Muxika) Oxinbaltzako errotara ere joaten ziren irin bila.