Ekonomia gerraostean

  • Ixabel Labaka Gerra ostean, babarruna entregatu beharra

    Ixabel Labaka Ollo (1928) Astigarraga

    Gerra ondoan. Gerezia saltzen jarri plazan, eta ordua baino lehenago saldu zuelako isuna "guardavino"-ek. Kontrabandorik ez. Babarruna entregatu beharra. Esnea erosi behar igual, bezeroei eramateko. Bizimodu gogorra.

  • Gurutz Ganzarain Gernika gorriek erre omen zuten

    Gurutz Ganzarain Ansa (1927) Andoain

    Lehen lan asko zegoen, dena suntsituta eta berregiteko baitzegoen. Gurutz bizikletaz joan zen Gernikara, eta txikituta zegoen. Gernikari buruz izan zituzten lehenengo berriak gezurrak ziren: gorriek erre zutela Gernika esaten zen.

  • Andoni Arzallus Ogia falta zeneko janaria

    Andoni Arzallus Aristi (1932) Astigarraga

    Lehen arto asko landatzen zen eta animalientzat izaten zen. Gaztetan, ogi falta ezagutu zuten, eta talo asko jan behar izan zuten. Garai batean, okindegietan arto-irinarekin egindako opilak saltzen zituzten ogiaren ordez.

  • Juanita Bilbao Gerran ezin labea isiotu

    Juanita Bilbao Olabarriaga (1923) Arratzu

    Gerra garaian ogi gutxi izan zuten errotak zarratu baitzituzten. Etxeko labatik kea ikusiz gero etxera etor zitezkeen guardia zibilak eta txapan egiten zuten. Hala ere, ez zuten goserik pasa. Herrian zeuden errotak aipatzen ditu. Errotariak eroandako jeneroaren menda hartzen zuen beretzat, ehuneko hamarra.

  • Markos Gerediaga Gerraosteko miseria

    Markos Gerediaga Bilbao (1925) Amorebieta-Etxano

    Gerran ebakuatuta egon ostean, etxera bueltatu eta ez zuten zer jan eta ezta dirurik ere. Gurasoak beranduago etorri ziren. Gerora ondo maneiatu ziren, lan eginez gero gauzak lortzen dira-eta.

  • Krispin Arregi Bildotsak estraperloan

    Krispin Arregi Mendiolagarai (1936) Amorebieta-Etxano

    Ardi latxak izan dituzte beti. Gerraostean, neguak Larrabetzun pasatzen zituztenean, bildotsak estraperloan saltzen zituzten. Handik Basauri aldera eramaten zituzten, musturrak eta hankak lotuta zituztela. Bizimodu gorria izan zutela dio.

  • Krispin Arregi Ogi falta, baina ez jateko falta

    Krispin Arregi Mendiolagarai (1936) Amorebieta-Etxano

    Gerraostean ogi falta zuten. Errazionamenduan ematen zizkieten tabakoa, olioa, ogia... Eubaraino joan behar izaten ziren txusko beltzaren (ogia) bila, eta behin etxera heldu orduko jan zuen eta kokotekoa jaso zuen. Hala ere, ez zuten jateko faltarik nahiz eta 10 neba-arreba izan. Tropa itzela bizi ei ziren etxean. Denek jaten zuten ontzi beretik.

  • Teresa Aresti Umetan umezain eta gosetuta

    Teresa Aresti Izagirre (1924) Amorebieta-Etxano

    11 urte inguru zituela, umezain egon zen etxeko aitita harakina zen; hala ere, beretzat ez zuten jatekorik. Baina aitita horretaz jabetu zenean oso ondo hasi zen jaten, ordura arte argalduta eta gosez egon zen-eta. Bertan bizitakoak kontatzen du. Gerraostean, ez zegoen ogirik.

  • Teresa Aresti Baserriko jeneroa emanarazi

    Teresa Aresti Izagirre (1924) Amorebieta-Etxano

    Gerraostean miseria asko bizi izan zituzten. Baserri txikia zen beraiena eta ez zuten denentzako jatekorik. Jeneroa ere herrira entregatu behar izaten zuten: garia, baba... Etxean sobera ez izan arren udaletxera eroan behar izaten zuten.

  • Teresa Aresti Estraperlo garaian aguazilarekin kontuz

    Teresa Aresti Izagirre (1924) Amorebieta-Etxano

    Gauza asko egoten ziren estraperloan. Eubako Felix aguazilak batzuetan bi bider ordainarazten zien baserritarrei plazako postua. Txerria hiltzerakoan ere kobratu egiten zien eta zati handi bat kentzen zien.

  • 453 Gerraosteko gosea

    Jose Inazio Lasa Odriozola (1924) Beasain

    Garingo eskolatik Beasaingo eskolara pasa zen. Gerra zibila eta gerraosteko gosea bizitzea suertatu zitzaion. Garai oso gogorrak izan zirela kontatzen du.

  • 468 Gerra osteko ekonomia; errota "klandestinoak"

    Carmelo Olano Segurola (1930) Ixabel Olano Segurola (1925) Beasain

    Goserik ez zuten pasatu baserrian, baina gerra osteko urteak gogorrak izan ziren, batez ere kaleko jendearentzat. Artoa, garia. Errota "klandestinoak". Lazkaoko errota handira astoarekin joan zeneko kontua.

  • 468 Herriko jendea baserrietara lapurretara

    Carmelo Olano Segurola (1930) Ixabel Olano Segurola (1925) Beasain

    Herriko jendea baserrietara joaten zen gereziak, intxaurrak, sagarrak, etab. harrapatzera. Garia ereiten zutenean, lapurtxoriak ibiltzen ziren eta izutzeko egin behar izaten zutena. Gerra garaian moroak egon ziren eskolan; gerra ondorengo urteetan, tropak egon ziren. Txoriak bertan egiten zituzten habiak.

  • 468 Gerra-ostean kaletarrak baserrira lanera janari truke

    Carmelo Olano Segurola (1930) Ixabel Olano Segurola (1925) Beasain

    Gose urteak. Baserrietara joan eta lanaren truke janaria lortzen zuten kaletar askok.

  • juana-lorono Gerra gogorra, baina goserik ez

    Juana Loroño Beaskoetxea (1923) Amorebieta-Etxano

    Gerraostean uzta handia izan zuten, ordura arte, ostera, gutxi. Hala ere, ez zuten goserik pasa. Txarrena etxekoak non zeuden ez jakitea zen. Nazionalak Bilbo hartu zutenean. bere ahizpak etxera bueltatu ziren.

  • juana-lorono Baserriko jeneroa udaletxean entregatu behar

    Juana Loroño Beaskoetxea (1923) Amorebieta-Etxano

    Artoa, garia, patata... entregatu egin behar izaten zuten udaletxean. Bakoitzari 3-4 anega eskatzen zizkieten. Ez zieten begiratzen familia handia bazen edo ez.

  • juana-lorono Errazionamendua eta ogia

    Juana Loroño Beaskoetxea (1923) Amorebieta-Etxano

    Errazionamenduan azukrea, arroza... jasotzen zuten. Auzokoak ei ziren txarrenak, sekula behar egin gabeko alferrak. Labakoa sua, ogia, astean behin egiten zuten. Errazionamenduko ogia ezin zen jan.

  • juana-lorono Errotara gauez, ostenduta

    Juana Loroño Beaskoetxea (1923) Amorebieta-Etxano

    Ogia egiteko, irina behar zuten. Garia edo artoa ehotzea galarazita zegoenez, gauez joan behar izaten zuten errotara, ostenduta. Zeanuriraino joaten ziren. Boroan ez zegoen errotarik, Larrean eta San Pedron, ostera, bai.

  • Eugenio Sagastizabal Txori-habi bila

    Eugenio Sagastizabal Beobide (1928) Arrigorriaga

    Txori-habiak topatzen ibili ohi ziren txikitan eguen arratsaldetan, ez zen eskolarik izaten-eta.

  • Eugenio Sagastizabal Kaletarrak artajorrara tripatruke gose-denboran

    Eugenio Sagastizabal Beobide (1928) Arrigorriaga

    Gerra aurretxoan bost txerri hazi zituzten, baina inork ez zituen erosi gura. Gerra etorri zen eta jendea harrapataka etorri zitzaien txerrikia erosi guran. Artajorrara ere etortzen ziren kaletarrak tripa-truke gose-denboran. Errepublika denboran, ostera, jatekoa ugari zegoen. Txerrikia egosi, beste gauza batzuekin nahastu eta txerriei ematen zitzaien atzera. Etxean asko ziren, eta berehala jaten zuten txerria.