Ekonomia gerraostean

  • Isidro Ugarte Osaba estraperlista

    Isidro Ugarte Ortuoste (1924) Durango

    Mañariko bere osaba bat gerra ostean estraperloan hasi zen larruak ekartzen; ostean, gariarekin ere hasi zen. Behin kamioian gariarekin Gasteiztik zetorrela, aguazil batek gelditzeko eskatu zien, baina aguazilak ez zuen lortu bere helburua.

  • Milagros Zubillaga Gose denborako kontuak

    Milagros Zubillaga Solagaistua (1925) Durango

    Egunero joaten zen Bilbo edo Durangoko azokara. Gose denboran, kalean okerrago egon ziren baserrietan baino. Kaleko jendea baserrietara etortzen zen janari truke lanera.

  • 465 Baserriko bizimodua; gerra-ostean garia entregatu behar

    Jose Migel Odriozola Peñagarikano (1929) Juan Jose Oiarbide Sarriegi (1921) Beasain

    Baserriko bizimodua. Uda partean belarretara Murumendira. Abereak; soroa. Babarruna, artoa eta garia ereiten zituzten batez ere. Gerra-osteko kontuak: ereiten zen gariaren zati bat entregatu beharra zegoen.

  • Mari eta Pilar Arraina baserriko gauzen truke

    Pilar Araukua Andikoetxea (1933) Mari Azkarate Araukua (1924) Bermeo

    Dendetan erosketak apuntatu egiten ziren, eta gizonek soldata kobratzen zutenean, ("partila egindakoan") ordaintzen ziren zorrak. Trukerik ez zen egiten dendan. Baserritarrekin bai inoiz: arraina baserriko gauzen truke. Bermeotik kamioiak irteten ziren herrietara arraina saltzera, herrietan ez zen arrandegirik izaten eta. Oinez ere joaten ziren emakumeak arrainarekin.

  • Elisa Kalzada Gerraosteko gosearen eta beldurraren ondorioak

    Elisa Kalzada Ugalde (1929) Busturia

    Gerra bukatu zenean, 1939. urtean, egoera normalagoa zen. Hala ere, errotak zarratu zituztenez, gosea zen nagusi. Pare bat txerri etxe barruan hil zituzten beraienean, bestela hura ere entregatu behar zuten-eta garia eta beste hainbat gauza egiten zuten moduan. Badaezpada ere auzokoek ere ezin zuten jakin txerria hil zutenik. Buruan jota hiltzen zuten eta etxe barruan odolustu eta erre. Bere amari behin isuna jarri zioten. Josteko makina ere gordea zuten, errekisatu egin zituzten-eta.

  • Elisa Kalzada Mundakako erregaterak

    Elisa Kalzada Ugalde (1929) Busturia

    Itsasoz jenero asko ekartzen ei zuten estraperloan eta asko aberastu egin zirela dio. Mundakatik bi andre erregatera baserriz baserri joatean ziren indaba-era erostera gero beraiek saltzeko. Baina Sukarrietan, "Katie" esaten dioten tokian, herri batetik bestera pasatzerakoan ordainduko beharreko zerga ordaindu behar izaten zen eta hura saihesteko basotik joaten ei ziren otzara buruan hartuta.

  • Antonio Zubeldia Errotara gauez, estraperloan

    Antonio Zubeldia Olano (1930) Altzaga

    Errota Araman eta Zaldibian zeuden. Gauez joaten ziren, estraperloan. Asto gainean joaten ziren. Ez zituzten sekulan harrapatu.

  • Jesus Gangoiti Komitera eta jantoki sozialera jatera

    Jesus Gangoiti Asla (1935) Jose Anton Renteria Anduiza (1939) Bermeo

    Jesus umea zela komitean ez zioten jatekoa ematen ez zekiela bakarrik jaten, nahiz eta neba-arrebak izan laguntzeko. Gerraostean Jesus komitera joaten zen jaten. Gerora falangeak izan zuen jantoki soziala gaur egun batzokia dagoen toki berean. Gosea ezagutu zuten, baina arraina beti izan zuten.

  • Enrike Lopez Tabakoa bai, baina drogarik ez kontrabandoan

    Enrike Lopez Bilbao (1930) Bermeo

    Bermeoko ontziek tabakoa eta edariak ekartzen ei zituzten kontrabandoan, baina drogarik egundo ez. Jende asko hil zen drogarekin Bermeon eta susmo txarrak egon ziren. Ekartzen zituzten zigarro-klaseak.

  • Enrike Lopez Bartzelonan guardiek kontrabandoaz harrapatu zutenekoa

    Enrike Lopez Bilbao (1930) Bermeo

    Petrolio-ontzian lanean zebilela, Bartzelonan kontrabandoko zigarroekin harrapatu zuten guardiek. Zigarroak kendu eta joaten utzi zioten.

  • Antoni Zulueta Txerriak hazten gose denboran

    Antoni Zulueta Urdengarai (1927) Juanita Zulueta Urdengarai (1929) Bermeo

    Gerra etorri zen arren, ez zuten goserik pasatu. Soroa zuten, eta gainera txerriak ere hazten zituzten. Egurra ere saltzen zuten kalean. Aita arotza zen.

  • Antoni Zulueta Urre zuriak eta urre gorriak bakarrik balio zuten

    Antoni Zulueta Urdengarai (1927) Juanita Zulueta Urdengarai (1929) Bermeo

    Gerra denboran, "nazionalak" sartuta gero, diruarekin izandako arazoak. "Euzkadiko diruak" ez zuen jada balio, "urre zurixak" (zilarrezko txanpona) eta "urre gorrixak" (urrezko txanponak) bakarrik.

  • Antoni Zulueta Goserik ez baina gaztarorik ere ez

    Antoni Zulueta Urdengarai (1927) Juanita Zulueta Urdengarai (1929) Bermeo

    Gerra denboran ez zuten goserik pasatu, baina gaztarorik ere ez zuten izan, soloan eta tailerrean jardun behar izaten zutelako beharrean. Bitartean, beren lagunak jolasean kalean. Patata eman izan zieten kaleko familia behartsu bati. Amak labesua egin zain egoten ziren. Meloiak ere hartzen zituzten baratzean.

  • Ixabel Labaka Gerra ostean, babarruna entregatu beharra

    Ixabel Labaka Ollo (1928) Astigarraga

    Gerra ondoan. Gerezia saltzen jarri plazan, eta ordua baino lehenago saldu zuelako isuna "guardavino"-ek. Kontrabandorik ez. Babarruna entregatu beharra. Esnea erosi behar igual, bezeroei eramateko. Bizimodu gogorra.

  • Gurutz Ganzarain Gernika gorriek erre omen zuten

    Gurutz Ganzarain Ansa (1927) Andoain

    Lehen lan asko zegoen, dena suntsituta eta berregiteko baitzegoen. Gurutz bizikletaz joan zen Gernikara, eta txikituta zegoen. Gernikari buruz izan zituzten lehenengo berriak gezurrak ziren: gorriek erre zutela Gernika esaten zen.

  • Andoni Arzallus Ogia falta zeneko janaria

    Andoni Arzallus Aristi (1932) Astigarraga

    Lehen arto asko landatzen zen eta animalientzat izaten zen. Gaztetan, ogi falta ezagutu zuten, eta talo asko jan behar izan zuten. Garai batean, okindegietan arto-irinarekin egindako opilak saltzen zituzten ogiaren ordez.

  • Juanita Bilbao Gerran ezin labea isiotu

    Juanita Bilbao Olabarriaga (1923) Arratzu

    Gerra garaian ogi gutxi izan zuten errotak zarratu baitzituzten. Etxeko labatik kea ikusiz gero etxera etor zitezkeen guardia zibilak eta txapan egiten zuten. Hala ere, ez zuten goserik pasa. Herrian zeuden errotak aipatzen ditu. Errotariak eroandako jeneroaren menda hartzen zuen beretzat, ehuneko hamarra.

  • Markos Gerediaga Gerraosteko miseria

    Markos Gerediaga Bilbao (1925) Amorebieta-Etxano

    Gerran ebakuatuta egon ostean, etxera bueltatu eta ez zuten zer jan eta ezta dirurik ere. Gurasoak beranduago etorri ziren. Gerora ondo maneiatu ziren, lan eginez gero gauzak lortzen dira-eta.

  • Krispin Arregi Bildotsak estraperloan

    Krispin Arregi Mendiolagarai (1936) Amorebieta-Etxano

    Ardi latxak izan dituzte beti. Gerraostean, neguak Larrabetzun pasatzen zituztenean, bildotsak estraperloan saltzen zituzten. Handik Basauri aldera eramaten zituzten, musturrak eta hankak lotuta zituztela. Bizimodu gorria izan zutela dio.

  • Krispin Arregi Ogi falta, baina ez jateko falta

    Krispin Arregi Mendiolagarai (1936) Amorebieta-Etxano

    Gerraostean ogi falta zuten. Errazionamenduan ematen zizkieten tabakoa, olioa, ogia... Eubaraino joan behar izaten ziren txusko beltzaren (ogia) bila, eta behin etxera heldu orduko jan zuen eta kokotekoa jaso zuen. Hala ere, ez zuten jateko faltarik nahiz eta 10 neba-arreba izan. Tropa itzela bizi ei ziren etxean. Denek jaten zuten ontzi beretik.