Ekonomia gerraostean

• Merkatura iristeko karreteroari ordaindu

  Lesmes Mujika Mitxelena (1931) Zizurkil

  Astean hiru edo lau aldiz joaten zen azokara. Donostiara iristean karretaroari ordaindu behar zioten trolebusetik edo trenetik azokaraino gauzak eramaten laguntzeko. Saski bakoitzeko ordaintzen zioten. Karreteroak berak tiratzen zion karroari eta saltzaileek atzetik bultza egiten zuten.

• Txerria urtero hiltzen zuten

  Joxe Mari Irizar Ansa (1940) Donostia

  Txerria urtero hiltzen zuten. Prozesua. Hoztutakoan, zatitu. Oliorik ez zen garaian, manteka. Errazionamendua. "Txerrimunik". Apaizari onena, solomoa. Orduko apaizak. Don Ramon Trueba.

• Karlistek banatzen zituzten errazionamenduko elikagaiak

  Ana Mari Lezertua Sustaeta (1940) Mutriku

  Gerraostean ez zuten goserik pasa baina gauza asko falta ziren. Errazionamenduko txartelarekin alondegian janaria lortzen zuten. Janaria karlistek banatzen zuten. Karlista asko zeuden Mutrikun eta haien erdia salatariak ziren. Goiko plazan zuten karlistek egoitza nagusia.

• Emakume Abertzale Batzaren egoitza frankistek hartuta

  Ana Mari Lezertua Sustaeta (1940) Mutriku

  Tranpa kalean, Emakume Abertzale Batzaren egoitza izandako etxean frankistek janaria ematen zuten. Gerraostean ogia nolakoa zen.

• Galeperren bila

  Joseba Mirena Agirre Mugerza (1935) Mutriku

  Ume koxkorra zela, gerraostean, galeperren bila joaten ziren. Soldaduekin izandako pasadizoa kontatzen du.

• Gerraosteko gosea

  Joseba Mirena Agirre Mugerza (1935) Mutriku

  Saturrarango kartzelako soldaduei buruz hitz egiten du. Gerraosteko gosea, bai Mutrikun eta baita Ondarroan ere. Igandetan taloak egiten zituzten eta Ondarroatik jendea joaten zen jatera.

• Txahalen prezioa ezberdina Gipuzkoan eta Bizkaian

  Joseba Mirena Agirre Mugerza (1935) Mutriku

  Gerra garaian, urtero garia eman behar zuten baina urte batean gari guztia kendu zieten. Urtero, produkzioaren parte bat entregatu behar izaten zuten. Txahalak, Bizkaian garestiago ordaintzen zirenez, kontrola egitera joaten zirenean, pare bat ezkutatu egiten zituzten. Behiak, pertsonak baino askoz ere gehiago kontrolatzen ziren, baina gaur egun kontrola askoz handiagoa da.

• Fraideak babarrun bila baserrietara

  Joseba Mirena Agirre Mugerza (1935) Mutriku

  Patata eta garia entregatu behar izaten zen. Babarrun bila fraideak joaten ziren baserriz-baserri.

• Zinemaren eta errealitatearen arteko kontrastea

  Patxi Oliden Gonzalez de Txabarri (1923) Orio

  Zinemaren inguruko kontuak. Gerraosteko gose garaian "o cena o cine" esaten omen zen. Zineman aberastasuna ikusi eta etxean miseria ikusteak jendea hondatzen zuela dio.

• Ameriketatik jasotzen ziren gazta lata handiak

  Adela Romero Urreisti (1942) Maria Pilar Romero Urreisti (1946) Mutriku

  "Pobreza" deitzen zioten lekuan, irina eta gazta banatzen zen familia behartsuenetan. Beraienean, nahiz eta etxea galdu, ez zuten ezer jasotzen osaba kontratista zutelako. Gazta lata handi batzuetan heltzen zen. Caritas-ek sortutako ekimen bat zen.

• Gerraostean goserik ez

  Arantxa Goia Artola (1940) Lezo

  Neurtuta zuten janaria kartilla baten bitartez gerraostean. Gogoan du Arantxak goiko bizilaguna estraperloan joaten zela kafe bila, ondoren bizilagunei saltzeko. Goia familiak ez zuen goserik pasa gerraostean, aitak Goierriko senideen baserritik janaria eramaten baitzuen.

• Etxe ondoan baratzea

  Arantxa Goia Artola (1940) Lezo

  Etxe ondoan bertan zuten baratzea, garaiaren araberako jakiekin. Arraina, ordea, San Juanetik eramaten zuten Lezora.

• San Pedron erosten zuten arraina

  Arantxa Goia Artola (1940) Lezo

  Senarrak zabaldu zuen arraindegirako San Pedron erosten zuten arraina. Donostian ere erosten zuten geroago. Orokorrean hitzez izaten zen, eta prezioa egokia zenean eskua altxatuz egiten zen.

• Batzarra Belatxikietan San Inazio egunean; azeri-ehiza

  Frantziska Egiguren Bereziartua (1924) Iurreta

  Gogoan du Belatxikietan egin zen batzar bat. Pamitxak eraman zituen jateko. Hango baserrian bizi zen familiaren bizimodu eskasa. Goseak zeudela eta eramandako jatekoaren erdia eman zieten. Batzarrak mendi ezberdinetan egiten ziren, santuren baten eguna aintzat hartuta, azeri-ehiza antolatzeko. Ordukoan azeri bat harrapatu zutela gogoratzen du; Udalak ordaindu egiten zuen azeriko.

• Gerraostean krisia; zakuekin egindako arropak

  Frantziska Egiguren Bereziartua (1924) Iurreta

  Ezkondu zenean, gauza guztiak gurasoen etxean utzi zituen, bai bere eskolako liburuak eta baita arropak ere, ardi-zain egiteko ez zituela behar eta. Bere trajearekin lobei jaunartzerako marinel-jantziak egin zizkieten. Gerraostean krisi handia egon zen. Zakuekin egiten zituzten arropak.

• Gerraostea

  Pilar Askorbebeitia Urigoitia (1932) Miren Gallastegi Ajuriagerra (1932) Otxandio

  Eskolan gerraostean hasi ziren, sei urterekin. Beharrak asko, baina goserik ez zuten pasatu. Baserritarrek esnedunen elkarte bat sortuta zuten. Aita Arabara joaten zen etxerako jakiak ekartzeko. Guardia Zibila atzetik ibili zitzaion, estraperloan omen zebilelako.

• Egurra eta ikatza; errazionamendua

  Antxoni Etxarri Gereño (1932) Pasaia

  Aitak sua egiten zuen egurrezko kaxekin. Ikatza. Errazionamnedua, kupoiak. Olioa garesti zegon eta koko olioa urtzen zuten txapa gainean. Aita Tolosara joaten zen larunbatetan feriara.

• Kapritxorik ez

  Ixabel Belar Olabarria (1914) Bergara

  Gose garaian ezkondu zen, 1943an. Kapritxorik ez zuten. Esnea, artoa eta morokila, babarrunak eta porru-patatak. Zeukatenarekin gustura. Ezkondu zirenean, hautsa sartzen zen sabaitik, eta estali egin zuten.

• Garia eraman, errazionamendua ekarri

  Ixabel Belar Olabarria (1914) Bergara

  Gariaren zati bat entregatu behar izaten zuten, gerra ostean. Bergarara eramaten zuten; astoarekin joaten ziren, eta errazionamendua ekartzen zuten: olioa, azukrea, garbantzua.

• Muga-mugan

  Ixabel Belar Olabarria (1914) Bergara

  Esnea nola eramaten zuten, Arrasatera. Errazionamendu bila Bergarara joaten ziren. Mugak.