Ekonomia gerraostean

  • Jose Luis Arrieta Auzoko errotak

    Jose Luis Arrieta Iparragirre (1933) Mutriku

    Isasi goikoa errotan, arto- eta gari-irina egiten zituzten. Errotaberri Behekoan, ostera, artoa ehotzen zuten. "Lakia": irinaren hainbesteko bat errotariari eman behar izaten zitzaien lanaren ordain moduan (anegako hiru kilo). Anega: 45 kilo. Estraperloa.

  • Karmele Kortajarena Esnea angulekin ordaindu

    Karmele Kortajarena Bilbao (1930) Bilbo

    Makina bat angula jan zituen Karmelek umetan, jendeak ezin esnea diruz ordaindu, anguletan ordaintzen baitzuen.

  • Juanita Etxaniz Errazionamendua eta estraperloa

    Juanita Etxaniz Muguruza (1923) Feli Pagaegi Eizagirre (1928) Markina-Xemein

    Errazionamenduan ogi-kuskur bat ematen zieten. Olioa ere ematen zieten hilabete guztirako, baina oso gutxi izaten zen. Horregatik, ezkutuan ekarri behar izaten zituzten beste jenero batzuk, estraperloan.

  • Juanita Etxaniz Gerra sasoian ezkutuan errotara

    Juanita Etxaniz Muguruza (1923) Feli Pagaegi Eizagirre (1928) Markina-Xemein

    Omara (Kortezubira) ere joan izan dira irinetan gerra sasoian, karburoa eskuan. Bidean guardia zibilek harrapatuz gero, dena kentzen zieten edo isuna jarri. Bestela, herrian bertan eduki dituzte errotak.

  • Xemein tertulia Errazionamendua eta estreperloa

    Mahai-ingurua Xemeinen () Markina-Xemein

    Juli izekoren etxean hazi zen eta taberna zutenez bertan banatzen zuten errazionamendua. Baserritarrak etxean zutenarekin konpontzen ziren; hala ere, estraperloa ere izaten zen.

  • Xemein tertulia Baserriko jeneroa estregatu beharra

    Mahai-ingurua Xemeinen () Markina-Xemein

    Gerraostean baserriko jeneroa entregatu behar izaten zuten: indaba, artoa zein garia. Juanitak patata ere entregatzen zutela du gogoan. Baserri handiek gehiago entregatu behar izaten zuten.

  • Pilartxu Etxabe Gerra garaian aitita bi urtez Arjelen

    Pilartxu Etxabe Zubizarreta (1932) Carmen Muniategi Muniategi (1921) Gautegiz-Arteaga

    Gerra garaian, Pilartxuren amak ez zuen jakin bere aita non zegoen bi urtez. Arjelen egon zen. Bere ama Nabarnizekoa zan eta baserriko alaba zenez handik jaso zuen etxerako jatekoa, beharrizan askoko garaia izan zen-eta. Gerra garaia ondo gogoan dute Carmenek eta Pilarrek, Pilartxuk ez horrenbeste.

  • Begoña Bilbao Goserik ez, baina mizkinkeriarik ere ez

    Begoña Bilbao Aberasturi (1931) Bermeo

    Latza izan zen gerraostea. Ogirik ez zen egoten, taloa baino. Etxerako txerria hazten zen, baina neurtuta jaten zen. Ez zen erraza jana eskuratzea; goserik ez zegoen, baina gaur eguneko mizkinkeriarik ere ez.

  • Zeferino Mandaluniz Etxeandin banatzen zuten errazionamendua

    Zeperino Mandaluniz Gorroño (1918) Muxika

    1929-1941 arteko kinta guztiak joan ziren gerrara. Gerra sasoian herrian ez egon arren, gerraostea ezagutu zuen. Tabakoa, ogi beltza... errazionamenduan ematen zieten. Ibarrurin Etxeandin ematen zuten.

  • Zeferino Mandaluniz Kupoa udaletxean entregatu beharra

    Zeperino Mandaluniz Gorroño (1918) Muxika

    Ereiten zuen baserritarrak kupoa entregatu behar izaten zuen Ibarruriko udaletxera. Batez ere garia entregatzen zuten. Bertan batutakoa norentzat zen inork ez zekien. Ganaduarentzako pentsua ere errazionamenduan hartzen zen.

  • Zeferino Mandaluniz Errotaria eta estraperloa

    Zeperino Mandaluniz Gorroño (1918) Muxika

    Osinbaltzako errotaria Pedrin zen, bertako errentadorea zen. Eramandako jenerotik parte bat kenduz irabazten zuen dirua. Estraperloko sasoian dirua asko irabazteko aukera izan zuen.

  • Fernando Kapanaga 25 urtera arte, goseak

    Fernando Kapanaga Gonzalez de Langarika (1933) Otxandio

    Etxean ez zen egoten jateko nahikorik, baina soldaduskan ondo jan zuela dio. Eibarren apopilo egon zenean, mahaira ateratakoa baino gehiago nahi bazenuen jan, aparte ordaindu behar izaten zen. Ezkondu zenean hasi zela nahikoa jaten dio Fernandok. Bilbotik-eta etortzen omen ziren Otxandiora etxerik etxe ibiltzen ziren eskekoak. Mekoletako errotara bidaltzen zuen amak irin bila. Behirik ez zuten, eta azunbre erdi esnerekin konpondu behar izaten ziren etxean.

  • Fernando Kapanaga Legutiora errazionamenduko ogi bila

    Fernando Kapanaga Gonzalez de Langarika (1933) Otxandio

    Gabonetan ez zen egoten jateko ezer berezirik etxean. Baserrietan hobeto konpontzen ziren janarekin. Fernandok behiak batzen ezkondu eta gero ikasi zuen, emaztearen etxean. Aitaginarreba errementari zaharrari bere lanagatik eskuak gogortu egin zitzaizkion, eta behiak suhiak batu behar. Gerraostean Legutiora joaten zen errazionamenduko ogi soberakinak erostera, bertakoek ez zutelako jaten ogi hori.

  • Sebastian Ituarte Errotan estraperloan

    Sebastian Ituarte Aranbarri (1938) Mutriku

    Estatuari urtero 100 kilo gari eman behar zitzaion eta urtean 3 hilabete ixtera derrigortuta zeuden. Orduan gauez ibiltzen ziren, estraperloan, kontadorea geldituta, baserritarrek garia landu eta ogia egin ahal izateko, orduan ogia baserrian egiten baitzen.

  • Eusebio Salegi Gerra garaian, errotak itxita

    Eusebio Salegi Osa (1928) Mutriku

    Gerra garaian, baserrian gurasoak, anai-arrebak eta morroi bat bizi ziren. Ez zuten goserik pasatu. Gerrak iraun zuen errotak itxita egon ziren eta ondoren, Isasiko errotara joaten ziren irina ehotzera. Gerran, errota txiki bat zuten etxean eta han garia ehotu eta amak talo goxoak egiten zituen.

  • Eusebio Salegi Isasiko errotara gauez eta ezkutuan

    Eusebio Salegi Osa (1928) Mutriku

    Gerraostean, arto-irina lortzeko Isasiko errotara joaten ziren. Lepoan eramaten zituzten 40 kiloko zakuak. Isasira heltzeko erabiltzen zuten bidea. Guardia Zibilak harrapatu ezkero, irina edo garia/artoa konfiskatzen zuen.

  • Eusebio Salegi Gariaren zati bat eman beharra

    Eusebio Salegi Osa (1928) Mutriku

    Gerroastean, janaria ezkutatzen omen zuten galdetzen zaio baina inoiz ez zutela egin esaten du. Errenteroek gariaren zati bat entregatu behar izaten zuten baina baserrian ez dute hori inoiz ezagutu.

  • Kontxi Urkiri Baserrian ez dute goserik pasatu

    Kontxi Urkiri Altzibar (1942) Mutriku

    Gurasoak 1941ean ezkondu ziren eta urtebetera jaio zen Kontxi. Miseria zegoen, baina baserrian ez zuten goserik pasa.

  • Kontxi Urkiri Mutrikurekin harreman gutxi

    Kontxi Urkiri Altzibar (1942) Mutriku

    Errazionamendu-kartilla zuten eta Debara joaten ziren janari bila. Mutrikun bizitza gutxi egiten zuten. Aguazilaren abisuak ematera emakume bat hurbiltzen zitzaien baserrira, txapel gorria jantzita. Margarita Ronda zen, "Errondanekuak".

  • Txomin Euba Sagastigordia Txarrena etxerako, onena saltzeko

    Domingo Euba Sagastigordia (1924) Amorebieta-Etxano

    Garia, baba eta denetarik entregatu behar izaten zuten gerra ostean, alerik onenak gainera. Seirehun litro txakolin egiten zituzten. Martxoko ilbeheran probatzen zuten. Txarrena izaten zen etxerako, onena saltzeko.