Ekonomia gerraostean

  • Eusebio Salegi Gerra garaian, errotak itxita

    Eusebio Salegi Osa (1928) Mutriku

    Gerra garaian, baserrian gurasoak, anai-arrebak eta morroi bat bizi ziren. Ez zuten goserik pasatu. Gerrak iraun zuen errotak itxita egon ziren eta ondoren, Isasiko errotara joaten ziren irina ehotzera. Gerran, errota txiki bat zuten etxean eta han garia ehotu eta amak talo goxoak egiten zituen.

  • Eusebio Salegi Isasiko errotara gauez eta ezkutuan

    Eusebio Salegi Osa (1928) Mutriku

    Gerraostean, arto-irina lortzeko Isasiko errotara joaten ziren. Lepoan eramaten zituzten 40 kiloko zakuak. Isasira heltzeko erabiltzen zuten bidea. Guardia Zibilak harrapatu ezkero, irina edo garia/artoa konfiskatzen zuen.

  • Eusebio Salegi Gariaren zati bat eman beharra

    Eusebio Salegi Osa (1928) Mutriku

    Gerroastean, janaria ezkutatzen omen zuten galdetzen zaio baina inoiz ez zutela egin esaten du. Errenteroek gariaren zati bat entregatu behar izaten zuten baina baserrian ez dute hori inoiz ezagutu.

  • Kontxi Urkiri Baserrian ez dute goserik pasatu

    Kontxi Urkiri Altzibar (1942) Mutriku

    Gurasoak 1941ean ezkondu ziren eta urtebetera jaio zen Kontxi. Miseria zegoen, baina baserrian ez zuten goserik pasa.

  • Kontxi Urkiri Mutrikurekin harreman gutxi

    Kontxi Urkiri Altzibar (1942) Mutriku

    Errazionamendu-kartilla zuten eta Debara joaten ziren janari bila. Mutrikun bizitza gutxi egiten zuten. Aguazilaren abisuak ematera emakume bat hurbiltzen zitzaien baserrira, txapel gorria jantzita. Margarita Ronda zen, "Errondanekuak".

  • Txomin Euba Sagastigordia Txarrena etxerako, onena saltzeko

    Domingo Euba Sagastigordia (1924) Amorebieta-Etxano

    Garia, baba eta denetarik entregatu behar izaten zuten gerra ostean, alerik onenak gainera. Seirehun litro txakolin egiten zituzten. Martxoko ilbeheran probatzen zuten. Txarrena izaten zen etxerako, onena saltzeko.

  • 1426 "Bittor hojalateruena" denda

    Joxe Arriaran Aranburu (1926) Arrasate

    Arrasaten gerraostean gosea ezagutu zuten; Joxeren familiak ez hainbeste, baserriko gauzei esker. Amak denda zuen, eta baserritar askorekin harreman ona. Denda horri "Bittor hojalateruena" deitzen zioten.

  • 1426 Gose larria Arrasaten gerraostean

    Joxe Arriaran Aranburu (1926) Arrasate

    Arrasaten gose larria ezagutu zuten, jendea hiltzerainoko bestekoa, dio Joxek. Falangisten "Auxilio Socialen" banatzen zen errazionamendua. Joxek pilotan jolasten ziharduela, frontoian bonba bat erori zen.

  • 1291 Ogia garesti gerra osteko gosetean

    Asuncion Leibar Kortabarria (1924) Arantxa Olabe Leibar (1947) Arrasate

    Gerra osteko gosetean, eurek patata-hazia sartu zuten soroan; baina, gauez, norbaitek hazi guztiak atera eta eraman egin zituen jateko. Ogia lortzeagatik, Asunek bere bizia arriskuan jarri zuen.

  • Elias Euba Gosearen ondorioz, hesteak izorratu

    Elias Euba Irakulis (1920) Amorebieta-Etxano

    "Zorri berdea" izeneko gaitza zabaldu zen Reusen (Katalunia) zegoela. Gosearengatik ur gordinak jan zituen; hesteak izorratu zitzaizkion.

  • Irene Ezpeleta 50eko hamarkada, garai tristeak

    Irene Ezpeleta Urkia (1935) Arrasate

    Umetasun eta gaztaro tristeak gogoratzen ditu Irenek. Garaia tristea zen eta beti beldurraren zeuden.

  • Ramon Irastorza Mugaz beste aldekoekin hizketan Bidasoa ibaian: nola eta noiz egin.

    Ramon Irastorza Artola (1927) Irun

    Faisaien uhartearen parean, Bidasoa ibaiak banatuta, Ramon bere anaiarekin hitz egiten aritzen zen gerra garaian. Biek toki horretan kointziditzeko nola egiten zuten eta eguraldiak sortzen zituen zailtasunak azaltzen ditu.

  • Ramon Irastorza Gerraostea Irunen: Lesakara, ezkutuan, irin bila joan beharra

    Ramon Irastorza Artola (1927) Irun

    Gerraostea. Gosea. Francok Gipuzkoa eta Bizkaiko errotak itxiarazi zituen eta Lesakara joaten ziren irin bila irundar asko. Frankistek ez zuten hori onartzen eta isun ugari jarri zituzten gerraosteko lehen urteetan. Ramon, lagun batekin batera, gabon gauean Berara joan zen irin bila.

  • Ramon Irastorza Irundik Lesakarako bidea

    Ramon Irastorza Artola (1927) Irun

    Irin zakuen banaketa nola egiten zen kontatzen du. Lesakara astoekin joateko egun osoa behar zen. Bidean ia ez zegoen trafikorik, autoren bat baino ez zuten ikusi bide osoan.

  • Ramon Irastorza Frankistek irin-errota guztiak itxi zituzten Gipuzkoan

    Ramon Irastorza Artola (1927) Irun

    Errazionamenduak nola bukatu ziren kontatu eta Francok gipuzkoar eta bizkaitarrei ezarritako zigorra, irin-erroten zigilatzea, azaltzen du.

  • Ramon Irastorza Errazionamendu garaia Katean

    Ramon Irastorza Artola (1927) Irun

    Errazionamendu garaia. Katea auzoan kiosko bat zegoen baimenduta errazionamendu kartillekin janaria banatzeko. Ogi gehiago nahi bazen, Hendaiatik lor zitekeen, lagun egokiak izanda

  • Resu Aizkorreta Errazionamendua eta estraperloa

    Resu Aizkorreta Arruabarrena (1931) Pasaia

    Bueltatu zirenean, errazionamendua eta miseria. Estraperloan babarrunak, patatak... denetik ekartzen zuten. 12 urte zituenean, gurasoek denda ireki zuten, eta bera ere han egoten zen lanean. Estraperlokoa zen ia dena. Bretxara joaten ziren baserritarrak eta haiei erosten zieten, dendarako. Ogi beltza Lekeition ikusi zuen lehen aldiz.

  • Resu Aizkorreta Estraperloko ogia eta patata

    Resu Aizkorreta Arruabarrena (1931) Pasaia

    Errenteriako okin bati erosten zioten ogi zuria. Bretxan erositako patatarekin gertatu zitzaiena kontatzen du. Denda non zuten esaten du, Biyonako lokalean. Biteri eskolan ibili zen.

  • Mirentxu Agote Gerraostean jatekoa nola ezkutatzen zuten

    Mirentxu Agote Aramendi (1933) Donostia

    Gerraostean ez zuen goserik izan Mirentxuk. Azukrea, olioa, kontserba-latak... nola ezkutatzen zituzten azaltzen du.

  • Mirentxu Agote Errazionamendua eta tabernak

    Mirentxu Agote Aramendi (1933) Donostia

    Errazionamendu txartelarekin dendara joan eta bertan jasotzen zuten zegokien jeneroa. Etxe inguruan beti izan dituzte taberna eta dendak. Emakumeak ez ziren tabernetara sartzen.