Euskara eta politika

  • Gema Sistiaga Donibaneko lehenengo ikastola

    Gema Sistiaga Agirregomezkorta (1953) Pasaia

    60ko hamarkadan, ikastolaren mugimendua hasi zen Donibanen, Bonantza elizaren lokal batean. Rosarito Folgado izan zen lehenengo irakaslea. Gemaren anaia txikia ez zuten bertan matrikulatu, oraindik ezjakintasun handia zegoelako.

  • Gema Sistiaga Donibaneko ikastolako lehenengo irakasleetako bat

    Gema Sistiaga Agirregomezkorta (1953) Pasaia

    Ikastolaren lehenengo lokala ireki eta gero, "Aterpea" lokalean klaseak ematen hasi zen Lurdes Sistiaga irakaslea. Itsasmendi elkarteko kideek ere, proiektuan lagundu nahi zutenez, lokal bat erosi zuten eta goiko aldean ikastolako gela berriak sortu zituzten eta bertan hasi zen Gema lanean irakasle bezala, 1972-1973 ikasturtean. 20 ikasle zituen, baina hurrengo urtean 40 izan ziren.

  • Gema Sistiaga Oreretako ikastolan, irakasle izateko formatzen

    Gema Sistiaga Agirregomezkorta (1953) Pasaia

    Donibaneko ikastolan irakasle bezala hasi zenean, Gemak ez zuen titulurik. Ez zioten ordaintzen, baina mesedez formatzeko eskatu zioten eta bi hilabetez egon zen Oreretako ikastolan ikasten. Kaputxinoek komentuak gela batzuk utzi zituen ikastoletako irakasleak formatzeko.

  • Gema Sistiaga Gau eskolak eta euskararen alfabetizazioa

    Gema Sistiaga Agirregomezkorta (1953) Pasaia

    Ikastolan klaseak emateko materialak, irakasleek prestatzen zituzten eta beraien artean partekatzen zituzten. Ikastolan irakasle izateko eskatu zioten euskaraz zekielako, baina Gema ez zegoen alfabetatuta eta Oñatibiaren liburuxkak erabili zituen horretarako. Pixkanaka-pixkanaka joan zen euskara batuan alfabetatzen, gero klaseak eman ahal izateko.

  • Gema Sistiaga Ikuskatzailearen aurrean, tituludun irakasleak bakarrik

    Gema Sistiaga Agirregomezkorta (1953) Pasaia

    Gau eskolan euskara batuan alfabetatzen zenbiltzanak, ikastolan irakasle-laguntzaile bezala hasi ziren lanean. Ezin ziren irakasleak izan, ez zutelako titulorik. Ikuskatzailea joaten zenean, tituludun irakasleak ateratzen ziren harekin hitz egitera. Behin, ikuskatzaile batekin gertatu zitzaiona kontatzen du.

  • Gema Sistiaga Pasaia-Lezoko ikastolaren sorrera

    Gema Sistiaga Agirregomezkorta (1953) Pasaia

    Pasai Donibanen, Antxon, San Pedron eta Trintxerpen bazeuden ikastolako gelak, eta momentu batean, Lezoko gelekin batera, ikastola sortu zuten. Herri-ekimen bat bihurtu zen eta herriak asko inplikatu ziren ikastolaren sorreran eta antolakuntzan. Ikastolako ikasleen gurasoak asko inplikatzen ziren, adibidez irteeretan, tailerretan...

  • Gema Sistiaga Pasai Antxo eta San Pedroko ikastoletako lehenengo irakasleak

    Gema Sistiaga Agirregomezkorta (1953) Pasaia

    Pasai Antxoko ikastolako lehenengo irakasleak, Kontxita Beitia eta Nekane Azurmendi izan ziren. Lehenengo etxebizitzetan ematen zituzten klaseak. Kontxita Beitiak, Elbira Zipitriaren metodologia erabiltzen zuen. Pasai San Pedron, Pilartxo Arratibel izan zen ikastolaren aitzindaria eta lehenengo irakaslea. Pasaiako ikastolak sortuta, bilerak egin zituzten denen artean eta ikastola amankomun bat sortzea erabaki zuten, Lezorekin batera.

  • Gema Sistiaga Donibaneko ikastolako lokal ezberdinak

    Gema Sistiaga Agirregomezkorta (1953) Pasaia

    Donibaneko hasierako ikastolan, hainbat tokitan eman ditu klaseak Gemak: Itsasmendiko lokalean, elizako gela batzuetan eta Lurdes Txiki kaleko bi sototan. Haur-hezkuntzan zortzi urte eman zituen, baina ikasleen hastapena ikusi nahi zuenez, lizeo berrira pasatu zen irakastera. Oso etapa polita dela kontatzen du.

  • Gema Sistiaga Pasaia-Lezo lizeoaren kokapena

    Gema Sistiaga Agirregomezkorta (1953) Pasaia

    Pasaia-Lezo Lizeoaren proiektua gauzatzeko eta eraikina egiteko, espazio asko behar zen eta Donibaneko Gaztelutxo ingurua proposatu zen horretarako. Aurrekontu asko behar izan zuten ikastola eraikitzeko eta festetan eta bestelakoetan, irakasleak, gurasoak eta laguntzaileak, tabernak jartzen zituzten, ogitartekoak saldu...

  • Gema Sistiaga Bergarako UNED-en ikastolako irakasle titulua ateratzen I

    Gema Sistiaga Agirregomezkorta (1953) Pasaia

    Pasaia-Lezoko lizeoa sortu zenean, maila bakoitzeko gela bat zegoen (gaur egun, 4 gela daude). Irakasle asko zeuden titulu gabe eta orduan, ikasketak burutzeko proiektu bat atera zen. Eskoriatzako irakasle-eskolan zegoen Fernando Etxeberria izan zen proiektuaren sortzailea, eta helburua, ikastolako irakasleek titulua lortzeko magisteritzako ikasketa batzuk sortzea izan zen. Klaseak, Bergarako UNED-en jasotzen zituzten.

  • Gema Sistiaga Bergarako UNED-en ikastolako irakasle titulua ateratzen II

    Gema Sistiaga Agirregomezkorta (1953) Pasaia

    Ikastolako irakasleentzat magisteritzako titulua ateratzeko, Gemak 25 urtetik gorakoentzako unibertsitaterako sarrerako azterketa egin behar izan zuen. Magisteritzako klaseak asteburuan eta udako oporretan izaten ziren, Bergarako UNED-en.

  • Gema Sistiaga Bergarako UNED-en ikastolako irakasle titulua ateratzen III

    Gema Sistiaga Agirregomezkorta (1953) Pasaia

    Ikastolako irakasle-titulua ateratzen ibili zenean, Gema ama zen. Hala ere, oso motibatuta zeuden eta gai izan ziren aurrera eramateko. Bergaran, Maria Lagundiaren komentuan lo egiten zuten eta elkarte gastronomikoetan afaria prestatzen zieten. Hiru urtean atera zuten titulua.

  • Gema Sistiaga Pasaia-Lezo lizeoko lehenengo irakasleak

    Gema Sistiaga Agirregomezkorta (1953) Pasaia

    Pasaia-Lezo lizeoko lehenengo irakasle guztiak gazteak ziren eta gaur egun erretiratuak daude: Emi Mujika, Agustin Migeltorena, Jon Alvarez, Xabier Portugal, Gema Sistiaga... Markos Sistiaga idazkaritzan zegoen.

  • MKarmen Mitxelena Elvira Zipitriarekin lan egiteko bi baldintza

    Mari Karmen Mitxelena Illarramendi (1938) Usurbil

    Jone Forcadari esker Mari Karmen euskaraz irakasten hasi zen Donostiako portuko etxe batean. Hark Elvira Zipitriarengana eraman zuen Mari Karmen, eta berekin lanean aritzea eskaini zion, beti ere, majisteritza bukatutakoan eta Elvirarekin urtebeteko praktikak egindakoan. Erabaki zaila izan zen urtebetez praktikak egitea, diruz larri baitzebiltzan etxean.

  • Migel Mari Torrea Ikastola egoera berezia zen

    Migel Mari Torrea Etxabe (1966) Pasaia

    Nahiz eta frankismo garaian hazi, etxean eta ikastolan euskaraz egiten zuenez, ez zen egoeraz oso konziente izan. Baina atzera begira, konturatzen da ikastola zerbait berezia zela, gurasoen kezkaz edo ikuskaritzakoak joaten baziren atera behar zituzten liburuez. Lagunen artean ere, batzuk ikastolan jarraitu zuten eta beste batzuek ez.

  • Migel Mari Torrea San Pedroko ikastolaren sorrera

    Migel Mari Torrea Etxabe (1966) Pasaia

    Ibon Fresnedoren alaba batek Elbira Zipitriarekin ikasten zuen eta San Pedron ikastola sortzeko ahaleginetan hasi zen. Berarekin batera, Simon Garin, Felix Larrañaga, Lizaso... eta haien emazteak ibili ziren. Lokalen mantenua gurasoek egiten zuten.

  • Migel Mari Torrea Ikuskaritza bazetorren, liburuz aldatu behar zuten

    Migel Mari Torrea Etxabe (1966) Pasaia

    Ikuskaritzakoa bisitan joaten bazen, zituzten liburuak ezkutatu eta beste batzuk ateratzeko agindua zeukaten.

  • Migel Mari Torrea San Pedroko hasierako ikastola

    Migel Mari Torrea Etxabe (1966) Pasaia

    Pilartxo Arratibelen ikastolan asko abesten zuten eta musika asko jorratzen zuten. Zahar-etxera (asilora) mugitu ziren gero, Felisa andereñoarekin. Ikastola nolakoa zen. Xabiertxo liburua ikastolan zegoen.

  • Migel Mari Torrea Felisa andereñoarekin zahar-etxean

    Migel Mari Torrea Etxabe (1966) Pasaia

    Pilartxo Arratibelek ez zeukan irakasle titulurik, katekista zelako. Felisa heldu zenean, berak bazuen titulua. Felisa zorrotzagoa zen, binaka esertzen ziren... Egunero Bibliako pasarte bat irakurtzen zuen eta ikasleek marrazki bat egin behar izaten zuten. Gero, abestu egiten zuten.

  • Migel Mari Torrea San Pedroko Dunixi ikastola I

    Migel Mari Torrea Etxabe (1966) Pasaia

    San Pedroko ikastola, hasieran Dunixi ikastola deitu zen. Gero, Kepa Deun ikastola izena jarri zioten.