Ekonomia gerraostean

  • Felisa Arietaleanizbeaskoa Garia kendu, artoa utzi

    Felisa Arietaleanizbeaskoa Altzerreka (1927) Frantziska Arietaleanizbeaskoa Altzerreka (1929) Elorrio

    Iheslariei ez zieten garia kendu; eta, gainera, errazionamendua ematen zieten. Gero denen artean banatzen zuten. Oso ondo konpondu ziren bi familiak.

  • Felisa Arietaleanizbeaskoa Gose denboran ikastetxean Gasteizen

    Felisa Arietaleanizbeaskoa Altzerreka (1927) Frantziska Arietaleanizbeaskoa Altzerreka (1929) Elorrio

    Gasteizen ikastetxean egokitu zitzaien gose denbora zati bat. Ondo jaten zuten. Udan eta Erramu Egunez etortzen ziren.

  • Eusebio Arietaleanizbeaskoa Gose denboran txarto

    Eusebio Arietaleanizbeaskoa Agirrezabal (1922) Elorrio

    Gosea pasatzen zuten. Baserrian hobeto. Soldadutzatik baimenaz etortzen zirenean jatea zen poz handiena. Egun bateko soldata ez zen aski kilo bat gari ordaintzeko. Aramaioko Gantzagaraino joaten ziren garia uruntzera.

  • 475 Azukrearen ordainetan sagardoa ematen genien mairuei

    Txomin Sarriegi Olaran (1928) Beasain

    Gerrako material asko Beasainen geratu zen gerraostean. Mairuak ("moroak") ere bertan geratu ziren hilabete batzuetan. Sendiaren sagardotegira azukrea ekartzen zutela gogoan du Txominek. Ordainetan sagardoa ematen zieten eta, nahiz eta mairuak izan, edan egiten zutela kontatzen du.

  • 475 Gasogenozko kamioia

    Txomin Sarriegi Olaran (1928) Beasain

    Gerraostean, gasolinarik ez zegoenean, gasogenozko kamioiak zeudela gogoratzen du. Egur-ikatza erabiltzen zuten hauek erregai moduan.

  • Valentin Ibabe Gerraostea baserrian; erroten egoera

    Valentin Ibabe Zubizarreta (1918) Aramaio

    Gerraostean ardi-gazta egiten jarraitu zuten. Babarrunak eta garia entregatu egin behar izaten zituzten gerraostean. 1950 urte inguruan hasi ziren gauzak normaltasunera bueltatzen. Gerraostean, auzoko antigoaleko errota zaharra lanerako baimenduta egon zen. Markuletakoa ere bai. Baina Ibabetarrak bazkide ziren errota prezintatu egin zuten.

  • Julian Ipiña Gosea kentzeko morroi Gipuzkoara

    Julian Ipiña Llanos (1929) Ea

    Gerra garaian ogi zatitxo bat ematen zieten hiru lagunen artean banatzeko. Hori janda gosea izaten zuenez, Gipuzkoara morroi joatea erabaki zuen, trukean arropak eta jatekoa ematen zizkioten. 13 urterekin joan zen Gipuzkoara lanera eta han urte asko igaro ondoren, 21 urterekin Berara bidali zuten soldadutza egin zezan. Lehenago, 11-12 urte zituela Busturiko baserri batean ere egon zen.

  • Guadalupe Mendibe Gernika erre zuten egunaz

    Guadalupe Mendibe Goikoetxea (1925) Ea

    Gerraostean gosea pasatu zuten. Ogi beltza ematen zieten jateko. Gernika erre zuten egunean, zeozer gertatzen ari zela jakin zuten, hegazkinak joan-etorrian ikusten zituzten eta. Lehenengo Natxitua erretzen ari zela pentsatu zuten. Lapatza bidean zegoen zulo moduko batean ezkutatu ziren.

  • Guadalupe Mendibe Amak estraperloan hartzen zituen jatekoak

    Guadalupe Mendibe Goikoetxea (1925) Ea

    Gerra sasoian, ama egurretan joaten zen basora. Arginera joan nahi izaten zuen, bertakoek irina edo arroza ematen zioten eta. Aitak ez zuen nahi izaten ama bertara joan zedin, berak estraperloa kontrolatzen egiten zuen behar eta. Errazionamenduan ematen zietena oso gutxi izaten zen.

  • Andresa Garate Estraperloa eramaten harrapatu

    Andresa Garate Mentxaka (1936) Ea

    Gerra sasoian, garia entregatu egin behar izaten zuten. Estraperlo asko zegoen orduan. Behin, guardia zibilek neba harrapatu zuten estraperloa eramaten. Aitak kuartelean eman behar izan zituen egun batzuk eta etxea arakatu zieten. Handik eta gutxira hil zen aita.

  • Andresa Garate Ogia egiten

    Andresa Garate Mentxaka (1936) Ea

    Ez zuten goserik pasatu gerra ostean. Ogia etxeko labean egiten zuten eta ortuko jeneroak batzen zituzten. Ogia astean behin egiten zuten. Azpiran ("artesan") irina eta altxagarria ("lebadurie") urarekin nahasten zituzten. Gero, estalita uzten zute orea, altxatu arte, eta labera sartzen zuten.

  • Adora Osa Gerraosteko errazionamendua; artoa etxean ehotzen zuten

    Adora Osa Arrizabalaga () Zumaia

    Gerraostean ez zuten goserik pasa. Artoa eta garia hartzen zituzten etxean. Gero, bazuten ganbaran haiek txikitzeko makina txiki bat. Kaletik ere etortzen zitzaien jendea artaleak ehotzera. Ez zen irina bezain fina irteten, baina harekin konpontzen ziren. Egosita jaten zuten, edo bestela taloak edo morokila eginda. Errotara Larrondora joaten ziren normalean; bestela Getariara edo Lasaora ere bai. Errazionamenduko "boniato"a, okindegira eramaten zuten erretzera.

  • Angeles Arozena Kontrabandoko haragia saltzeagatik isuna

    Angeles Arozena Larrañaga (1928) Zumaia

    Harategirako arkumeak artzainari hartzen zizkioten. Behin Andika baserrian ezkutuan hil omen zuten txahal bat, gauez. Haragia zatitu eta astoan hartuta etorri ziren Zumaiara, baina harategian sartzera zihoazela, "txaperua" (udaltzaina) zuten zain. Kontrabandoan ibiltzeagatik isuna jarri zieten eta, zigor modura, txahalaren pisua adina haragi ospitalera entregatu behar pixkanaka.

  • Angeles Arozena Letxuga eta aza, tripa betetzeko

    Angeles Arozena Larrañaga (1928) Zumaia

    Gosea pasa zuen gazte-denboran, neskame zegoela. Beduatik ekarritako letxuga jaten zuen olio pixka batekin, tripa betetzeko. Libra erdi haragi bost lagunentzat. Eta aza jaten zuten sarri. Azaren inguruan aitak esaten zuen esaera.

  • Angeles Arozena Miserian hazitakoa, baina inbidiarik ez

    Angeles Arozena Larrañaga (1928) Zumaia

    Miserian hazitakoa dela dio. Ez zuten ezer, baina horrela ohituta zeuden eta ez zuten inbidiarik izaten. Errege Eguneko oparia: txokolate zati bat eta laranja bat. Eta pozik. Gurasoek ez zuten ezer. Bera neskame bidali zuten Zumaiako mojetara, ikastearen truk, baina ez zuen ezer ikasi, eta, gainera, amak etxeko koltxoia eraman behar izan zuen.

  • Joanito Dorronsoro Seminarioan jatekoa urri

    Joanito Dorronsoro Goikoetxea (1936) Zumaia

    Seminarioan ez zuten ondo jaten, gose urteak ziren eta. Andra Mariaren egunean bakoitza bere herrira joaten zen sotana jantzita eta "eskea" egiten zen. Babarruna biltzen zuten batez ere eta hari esker jaten zuten. Egunero babarruna.

  • Joanito Dorronsoro Donostiako seminarioan greba egin zutenekoa

    Joanito Dorronsoro Goikoetxea (1936) Zumaia

    Donostiako seminarioan gosea pasatzen zuten. Gurasoek, bisitan zetozenean, jatekoa ekartzen zieten. Behin greba egitea erabaki zuten eta afaldu gabe kalera irten ziren. Apaizgaiek greba egin zutela-eta albistea zabaldu zen. Eurak apaiz egiteko zeuden orduantxe.

  • Joxe Bikuña Agirre Gosete-urteak seminarioan

    Joxe Bikuña Agirre (1935) Ataun

    12 urte zituela, Joxe seminariora joan zen ikastera. Gosete-urteak tokatu zitzaizkien han; ume asko ziren... Etxetik astero bidaltzen zieten pakete bat, janariz beteta. Pakete hartako erdia denen artean banatu behar izaten zuten nahitaez. Ogia oso preziatua zen garai hartan.

  • Joxe Mari Lertxundi Errazionamenduko txistea

    Joxe Mari Lertxundi Zuloaga (1932) Aia

    Gerra ostean, errazionamendua etorri zen; abertzaleei janari gutxiago ematen zieten. Errazionamenduko txistea kontatzen du.

  • Maria Jesus Manterola Etxea alokatu eta ganbarara lotara

    Maria Jesus Manterola Amas (1927) Zumaia

    Udaran, diru pixka bat lortzearren, etxea alokatzen zieten oporretara zetozenei eta eurak ganbarara joaten ziren lotara. Baina gutxi ordaintzen zieten. Orduan ez zuten dutxarik etxean eta harraskan bainatzen ziren. Ezkondu ostean, ez zuen etxea alokatu beharrik izan, gizonak lan egiten zuelako.