Gerran hildakoak eta zauritutakoak

  • Gaspar Alvarez Lucio Alderdi guztietako batailoiak

    Gaspar Alvarez Lucio (1918) Eibar

    Alderdi politiko guztiak batera ibiltzen ziren frontean, baina batailoi desberdinak sortzen zituzten. Batailoi desberdinen izenak gogoratzen ditu Gasparrek. Hainbat politiko aipatzen ditu, frankistek hil zituztenak.

  • Gaspar Alvarez Lucio Hegazkinen bonbardaketekin beldurtuta

    Gaspar Alvarez Lucio (1918) Eibar

    Bilboko bonbardaketaren ondoren, nahiz eta, irabazteko motibazioa izan kontrakoek armagintzan zuten nagusitasunak eta, batez ere, hegazkinekin asko beldurtu zuten Gaspar. Alemanen bonbardaketa eta hegazkinetako tiroketak oroitzen du. Bilboko kartzelan sartu eta bertan zeuden frankistak hil zituztela kontatzen du Gasparrek.

  • Gaspar Alvarez Lucio Gerraostean kartzela zigorra

    Gaspar Alvarez Lucio (1918) Eibar

    Gasparri hogei urteko kartzela zigorra ezarri zioten eta azkenean bederatzi urte pasa zituen kartzelan. Emaztea gerraostean ezagutu eta ezkondu egin ziren Santanderren. Emaztearen bi anai gerran hil eta bat Frantzian erbestean egon zen.

  • Martin "Querido", Amuategi batailoiko komandantea

    Javier Etxeberria Eguren (1927) Eibar

    Martin "Querido" aitaren anaia gazteena zen. Gerra garaian, Lemoan zegoela bala galdu batek hil zuen. Amuategi batailoiko komandantea zen hartan. Javierren ustez, ausardia handiko gizona zelako egin zuten komandante. Benetako izena Gabino zela kontatzen du.

  • Gonzalo Sarasua Arraten bonbak kargatzen

    Gonzalo Sarasua Gorrochategui (1913) Jose Sarasua Gorrochategui (1923) Eibar

    Gerra zibilean, Arraten egon zen hasieran Gonzalo bonbak kargatzen. Bolbora gorriarekin egin zituzten froga batzuen erruz zauritu eta ospitalean egon behar izan zuen. Anaiarentzat tabako paketea zeraman Josek ospitalera lehenengo bonbardaketa gertatu zen unean.

  • Enrike Ardanza Saibiko batailan hildako asko

    Enrike Ardanza Odriozola (1928) Abadiño

    Saibin egondako bataila batean soldadu asko hil zen. Urkiolarako bidean hildako gizon horiek guztiak ikusi zituzten bide bazterrean.

  • Mari Arrieta eta Benedi Garate Durangoko bonbardaketa hil zen Mariren ahizpa

    Mari Arrieta Jainaga (1933) Benedikta Garate Etxebarria (1928) Abadiño

    Gerra garaian Aramaiora eta Arratiaraino joaten ziren Benediktaren senideak errotara. Marik kontatzen du bere aitak anaia nola eraman zuen medikuarengana gauez bizkarrean Aramaioraino. Mariren ahizpa Durangoko bonbardaketan hil zen, esnea banatzera joanda. Bonbardaketako oroitzapenak.

  • Bittor Garaigordobil Salaketen ondorioz hildakoak eta kartzelaratuak

    Bittor Garaigordobil Berrizbeitia (1915) Abadiño

    Gerra garaian, ezinikusien ondorioz, kartzelaratu eta hil zituzten hainbat lagun. Auzokoen edo herrikoen arteko salaketa asko egon ziren herri askotan.

  • Ana Artola Etxeberria Zapi zuri bat teilatu gainean, karlistak zirela adierazteko

    Ana Artola Etxeberria (1923) Abaltzisketa

    Teilatu gainean, beraien ideologia karlista zela adierazteko, trapu zuria jarri behar zutela esan zieten. Anaia Santanderren hil zuten.

  • Santio Garmendia Garmendia Soldaduek pasatako beldurra

    Santio Garmendia Garmendia (1914) Abaltzisketa

    Gerran soldadu zeudela, arrosarioa errezatzen zuten tarteka. Batzuek "hemen hilko gaituk" pentsatzen zutela dio. Soldadu asko bertan gelditu ziren enterratuta. Buruzagiek apuntatzen zuten nongoak ziren jakiteko-eta.

  • Joxe Mari Lertxundi Gerrako injustiziak

    Joxe Mari Lertxundi Zuloaga (1932) Aia

    Gerra garaia gogoan du, hiru urte eta erdi bazituen ere. Orduko oroitzapenak kontatzen ditu: soldaduak, familiaren estutasuna, soldadu zaurituak hil egin zituztela...

  • Axun Zuloaga Zorrak ez ordaintzearren egindako jukutriak

    Axun Zuloaga Azkue (1922) Ignazio Zuloaga Azkue (1928) Mari Ixabel Zuloaga Azkue (1925) Aia

    Gerra gaiztoentzat garai ona izan zen: batzuek, zor zutena ez ordaintzearren, dirua utzi ziona salatu eta hil egiten zuten. Horren gaineko anekdota kontatzen dute.

  • Axun Zuloaga Anaia gerran hil zitzaien

    Axun Zuloaga Azkue (1922) Ignazio Zuloaga Azkue (1928) Mari Ixabel Zuloaga Azkue (1925) Aia

    Gizon bat garo artean hilda topatu zutenekoa gogoan dute. Anaia gerran hil zitzaien, mina bat zapaldu eta odolustuta. Anaiaren gorpuaren bila apaiza eta komandantea joan ziren. Gerrara ez joatearren, badira atzerrira ihes egin zutenak.

  • Miren Odriozola Itsasoan kanoikada batek hil zuen neba

    Miren Odriozola Jaio (1919) Ajangiz

    Bere neba gerra aurretik hasi zen bakailao-ontzietan lanean. Gero kanoiekin jarri zuten Galerna izeneko ontzi hori, gerrarako. Beste neba bat Sotaren ontzi batean sartu eta bertan hil zuten. Ez zuten beraiekin komunikaziorik, ezinezkoa zen gutunak batetik bestera ibiltzea.

  • Ignacio Etxarren Makien oroitzapena

    Inazio Etxarren Lakunza (1938) Arakil

    Makiez oroitzen da Inazio, II. Mundu Gerran alemanen kontra borrokatu eta Frantziara ihes egin zuten soldaduez. Hauek Gerraren ondoren ere borrokan aritu ziren, Francoren aurka. Mendietan ezkutatzen baziren ere, asko hil egin zituzten. Inaziok gauez janari eske ibiltzen zirela gogoratzen du.

  • Ignacio Etxarren Makiak ogi eske

    Inazio Etxarren Lakunza (1938) Arakil

    Behin, artoak zuritzen ari zirela, Makiek atea jo zuten ogi eske. Asko eta asko hil egin zituzten.

  • Carmen Itxaso Lizaso Gerra, bizipen gogorra

    Mari Carmen Itxaso Lizaso (1926) Albiztur

    Gorriek eta erreketeek inguruko mendietan liskarrak izan zituzten eta hildakoak egon ziren. Gogorra izan zen. Gorputzak bertan utzi zituztela uste du eta oraindik ere litekeena da batzuk bertan egotea. Gosea ezagutu zuten. Gauza tristeak ziren. Gaixotasunekin jende asko hil zen gerra ondoren, tisikoak. Gaur egungo egoera ere negargarria iruditzen zaio. Mundua erotuta dagoela dio. Zigorra etorriko dela uste du.

  • joxe-mari-agirre-gaztanaga Fraideak herrian

    Joxe Mari Agirre Gaztañaga (1928) Altzo

    Apaizek beldur gehiago ematen zuten fraideek baino. Fraideekin broman ere ibiltzen ziren. Fraideak baserriz baserri ere ibiltzen ziren, eta frontoian ere bai pilotan. Gerran, Altzon egondako fraide bat edo bi hil zituzten. Fraide etxean hiru bat fraide egoten ziren, "hermano" bat edo bi, eta mutil gazteren bat estudiatzen. Ez zuten dirurik izaten, baina goserik ere ez.

  • Inaxio Zabala Goikoetxea Gerrako gizagabetasuna

    Inaxio Zabala Goikoetxea (1921) Altzo

    Nafarrak Beasainen sartu zirenean, ikaragarriak egin zituzten jendearen aurka: semeari eginarazi zioten aita lurperatzeko zuloa; bere bistan hil zuten aita.

  • Mari Tere Areitioaurtena Hildakoak mendian

    Mari Tere Areitioaurtena Bikandi (1930) Elias Euba Irakulis (1920) Amorebieta-Etxano

    Elias ebakuatuta etxeratu zenean, mendian gizon bi topatu zituen hilda. Hiru fusil Belatxikietan gorde zituzten eta erabiltzen ikasi zuten. Ez zien dokumentaziorik begiratu eta damutu zaio harrezkero. Gerran hildakoak aipatzen dituzte.