Ekonomia gerraostean

  • 459 Gerra-osteko egoera gogorra

    Jesusa Sarriegi Aiestaran (1919) Beasain

    Gerra osteko egoera oso gogorra izan zen. Kaletarrak, dirua bai baina janik ez. Soroan lan asko egiten zen.

  • 1168 Gerra-osteko egoera; garia eta artoa entregatu beharra

    Manuel Iraola Goenaga (1926) Bidania-Goiatz

    Gerra-ondorenean ogirik ez zegoen. Baserrian beti izaten zen jateko gehiago, baina gerra-osteko egoera nahiko txarra zen, garia eta artoa entregatu egin behar izaten ziren eta. Kartila batean markatzen zen zenbat kantitate ehotzeko baimena zeukaten eta hortik atzerakoa estraperloan eho behar izaten zuten. Errazionamenduko opilak. Estraperloan ekarritako zaku-irinak 1.000 pezeta balio zituen eta basoan lau zuhaitz handi botatzea 25 pezeta ordaintzen zen.

  • 489 Txirrindularia estraperloan

    Migel Mendiguren Larrea (1932) Beasain

    Pataten inguruko kontuak. Lagun baten anekdota kontatzen du; Nafarroatik patata ekartzen zuen bizikletan. Txirrindulari lasterketetan ere ibiltzen zen.

  • Sabina Arruabarrena Errazionamendu garaia

    Sabina Arruabarrena Oiarzabal (1928) Astigarraga

    Gerra ondorena okerrago izan zen: errazionamenduan 100 gramo azukre, ogi torta gogorrak... Ogi zuririk ez. Boniatoa patataren ordez. Olioaren partez esnegaina babarrunei, eta txerriaren gizena.

  • Sabina Arruabarrena Arropak, besteek emandakoak

    Sabina Arruabarrena Oiarzabal (1928) Astigarraga

    Orain txorakeria asko dagoela dio. Bere jantziak beste batzuek emandakoak ziren. Ama Donostiara joaten zenean tratuarekin, batzuetan arropa ematen zioten, eta etxera poz-pozik. Perkalezko soinekoak. Berokiak, paper fabrikako mantekin eginak; tindatu eta josi.

  • Sabina Arruabarrena Erregeen oparia: laranja eta goxokiak

    Sabina Arruabarrena Oiarzabal (1928) Astigarraga

    Urte zahar gauean ez ziren ateratzen. Urte berriari etorrera, karta jokoan; aspertzean, ohera. Erregeak joaten ziren etxera; oparia: laranja eta goxokiak. Panpinarik sekula ez du ezagutu. Lehengo jostailuak. Kartoizko panpinak izaten ziren.

  • Roke Etxeberria Janari bila ibili, ostu edo trukatu

    Roke Etxeberria Alkain (1928) Andoain

    Fraideetan, 9etan sartzen ziren klasera. Roke, ordea, 7etan jaikitzen zen esne bila joateko. Morokila jaten zuten etxean. Errazionamenduan jasotzen zuten janaria banatu egiten zuten anai-arreben artean: Rokek gauerako gordetzen zuen, arrebak trukatu egiten zuen. Aitak baratzea zeukan, eta hango jeneroa jaten zuten. Eskola bukatutakoan, sagarrak ostera joaten ziren.

  • Tiburtzio Izagirre Arrratibel Zahatoa kendu mikeleteak

    Tiburtzio Izagirre Arratibel () Ataun

    Kontrabandoa aspalditik egiten zen Ataunen. Behin bazetorren bat Altsasutik zahato berria erosita. Bidean mikeletearekin topo egin eta tragoa edatera gonbidatu zuen, baina hala ere kendu egin zion zahatoa.

  • Tiburtzio Izagirre Arrratibel Altsasutik kontrabandoarekin

    Tiburtzio Izagirre Arratibel () Ataun

    Behin Laustierrekako batzuk Altsasutik bueltan zetozen han erositako gauzekin. Bidean mikeleteak irten eta dena kendu nahi izan zien baina batek ostikoz jo eta airean bota zuen. Udaletxera deitu zituzten arren, ez zuten zigorrik jaso. Izebak kontatzen zizkion horrelako istorioak.

  • Eugenio Iza-Martina Urretabizkaia Guardia zibilak etxez etxe sinadura eta txerriki bila

    Martina Urretabizkaia Etxeberria (1936) Arama

    Guardia zibilak etxez etxe ibiltzen ziren sinadura bila, eta bide batez eskegita zeuden txorixoak eskatzen zituzten. Baina amonak bazetozela sumatzean ezkutatu egiten zituen.

  • Eugenio Iza-Martina Urretabizkaia Bababarruna biltzera joandako emakumeen tranpak

    Eugenio Iza Mujika (1935) Martina Urretabizkaia Etxeberria (1936) Arama

    Garai hartan kanpoko emakumeak ibiltzen ziren babarrunak biltzen arto artean. Behin Martinaren aitak tranpak egiten harrapatu zituen bi emakume.

  • Eugenio Iza-Martina Urretabizkaia Agurainen mantentze aldera, erdara ikasten

    Eugenio Iza Mujika (1935) Arama

    Eugenio hamar urterekin morroi egon zen Agurainen, erdaraz ikastearen aitzakiarekin. Etxean anai-arreba asko ziren eta tripa bat gutxiago izatea omen zen benetako arrazoia.

  • 464 Gerraostean garia eta babarruna entregatu egin behar

    Gregorio Telleria Pagoaga (1929) Beasain

    Lehen eguneroko jatekoak artoa (taloak), garia (ogia), babarruna eta txerrikia izaten ziren. Gregorio soldadutzan egon zen denboran errazionamendua eta ogi eskasia egon zen. Etxean jasotzen zen gariaren eta babarrunaren hainbesteko bat entregatu egin behar izaten zen.

  • Mertxe Esnaola Zubeldia Baba ez entregatzeagatik, saguek hartu

    Mertxe Esnaola Zubeldia (1942) Lazkao

    Gerra ostean beren etxean baba ezkutatu zuten, baina saguek dena zulatu eta birrinduta utzi zuten. Artajorran soldaduek tripa truke laguntzen zioten amari.

  • Jabier Larralde Gerra ondoan familia guztiak estu bizi ziren

    Jabier Larralde Ustariz (1927) Baztan

    Ia denak maizterrak zirenez, oso justu bizi ziren familiak. Gerra inguru hartan mandatuak egitera bidaltzen zuten bera. Errazionamendu kartila, txartelak... Etxalde handietako familiak ere nahikoa lan zuten bizitzeko.

  • Bixente Lizaso Gerra ostean garia erein eta etxean eho

    Bixente Lizaso Itxaso (1931) Urnieta

    Gerra ostean, gosetea zela eta, garia erein izan zuten. Esku-errota txiki batez ehotzen zuten, ogia egin ahal izateko. Errazionamenduko ogiak ormigoiz egindakoa omen zirudien. Txerria hiltzea ere debekatuta zegoen. Oliorik ere ez zen. Bera mutikoa zen gerra hasi zenean.

  • Bixente Lizaso Urarekin arrautzak frijitzen

    Bixente Lizaso Itxaso (1931) Urnieta

    Gerra ondorena oso gogorra izan zen. Gosea. Oliorik ez arrautzak frijitzeko. Urarekin aproba egin zuen amonak. Goiz-garia ereiten zuten eta haren ondoan artoa: horrela bi uzta hartzen zituzten.

  • Bixente Lizaso Ergobira astoarekin joan zeneko estutasunak

    Bixente Lizaso Itxaso (1931) Urnieta

    Bixente, zazpi urte zituela, astoarekin joan zen Ergobira babarruna eramatera. Hartu behar zuenak seinalea egin zion eskuarekin, baina karabineroa zela pentsatuta ihesari eman zion Bixentek.

  • Dolores Uribe Baserrian beti zegoen jateko zerbait

    Dolores Uribe Otegi (1937) Otxandio

    Goserik ez zuen ezagutu. Ardi zezina eta babarrun lapikoa ez ziren inoiz falta, eta gazta ere egiten zuten etxean. Orain haina barazki ez zuten jaten orduan. Eskolarako motxila aitaren praka barrenekin egindako poltsa bat izaten zen. Eskolatik bueltan errazionamenduko ogia eramaten zuen etxera.

  • Dolores Uribe Errazionamendua

    Dolores Uribe Otegi (1937) Otxandio

    Goserik ez zuten pasatzen, baina gauza berriak jateko gogoa izaten zuten. Errazionamenduko gauzak hartzera kalera joaten ziren bakoitza bere txartelarekin. Ogi, olio, azukre edo txokolatea (adreiluen parekoa omen zen) hartu ahal izaten zuten.