Ekonomia gerraostean

  • Zioriano Diaz de Mendivil Gosetea

    Cipriano Diaz de Mendibil Biteri (1924) Garbiñe Diaz de Mendibil Biteri (1932) Legutio

    Gerraostean, gose handia pasa zuten. Errazionamendua: egunean, ogi zati bat eta hilean botila bat olio ematen zien. Etxean ez zuten ogirik egiten. Gerora, eskuko errota batekin egiten zuten irina. "Guk miseria besterik ez dugu ikusi" dio Ziprianok.

  • Juan Padilla Gerraosteako gose eta estraperlo sasoia

    Juan Padilla Arruabarrena (1924) Otxandio

    Gerraostean herrian gose handia zegoen. Patata Gasteizera goitibeheran eramaten zuten. Jendea gaztaren gatzura eskatzen joaten zen etxeetara, ona baitzen. Hala ere, baserrian ez zuten goserik izan beti baitzegoen zer jan. Hirietan gose gehiago pasa zela dio. Gerraostean jendea estraperloaz baliatu zen dirua egiteko.

  • Juan Padilla Garia eta patata kupoa entregatu behar

    Juan Padilla Arruabarrena (1924) Otxandio

    Gerraostean garia eta patataren kupoa entregatu egon behar izaten zuten udaletxera. Otxandio sekula ez da garirako zonalde ona izan, bertako lurrak ez ziren horretarako emankorrak. Entregatu ezean, isuna ordaindu behar zuten.

  • Bernarda Mercader Estraperloko ogia, gerraostean

    Bernarda Mercader Elurburu (1916) Donostia

    Ogi falta izan zen gerra ondorean. Gosea pasatu zuten. Errazionamendua zegoen. Estraperloko ogia ere bazen, Nafarroatik ekarritako irinarekin egina, eta erosi egiten zuten.

  • R Gerra Errazionamendu garaia; estraperloa

    Ramon Gerra Zubillaga (1938) Donostia

    Gerraosteko errazionamendua. Bera joaten zen janari bila. Ogi beltza. 2. mailako kartila zuten. Bidean jaten zuen ogia. Estraperloko ogia ere izaten zen, zuria. Kamioiarekin ibiltzen zen osabak ere ekartzen zien ogia. Aitak Astigarragatik ekartzen zuena, ezkutatuta, "guardavinoek" ez harrapatzeko. Taloa egiten zuten, baina ez zaio gustatzen. Txokolatea ere zakarra zen.

  • Xabier Goenaga Olioa kontserba latetan estraperloan

    Xabier Goenaga Barrena (1937) Donostia

    Errazionamendu libreta gogoan du. Dendara zer iritsiko zain egoten ziren. Jatekoa bazuten. Estraperloko gauza asko erosten ziren: ogi zuria, azukrea... Izeba-osaba getariarrak zituen eta haiek kontserba latetan olioa ekartzen zieten. Inguruko baserrietatik ere lortzen zuten jatekoa.

  • 1610 Goserik ez

    Anttoni Arrondo Rivas (1929) Maritxu Arrondo Rivas (1930) Donostia

    Gerra garaian eta gerraostean etxean zutenarekin posible zuten bizitzea eta hortik jatea. Fruta ere ugari zuten.

  • 1586 Gosea eta errotara gauez

    Pedro Mari Lizarazu Garmendia (1925) Donostia

    Aita arrantzan ere aritzen zen arroketan. Gose asko pasatu zuten. Artoa esnetan egosita jaten zuten: morokila. Aiaraino joaten ziren irin bila errotara. Astoz eta gauez joan behar izaten zuten.

  • 1586 Soldadutzan estraperloan

    Pedro Mari Lizarazu Garmendia (1925) Donostia

    Pedro Mari gustura egon zen soldadutzan. Nafarroako Auritzen eta Zugarramurdin egon zen. Zugarramurdin zegoela ez zutenez dirurik estraperloan ibili zen olioarekin. Mugaz bestaldean olio-litroak sei ogerleko balio zituen eta Donostian 16 ogerleko. Fraidea zen olioa saltzen zuena. Zugarramurditik Sarara joaten zen eta harantz pattarra eta ardoa eramaten zituen; handik bueltan, sakarina eta olioa. Gauez aritzen zenez estraperloan, sarritan egunez egin behar izaten zuen lo, kapitainak bazekien zertan zebilen-eta.

  • 1586 Soldadutzan estraperloan, zerbitzutik libre

    Pedro Mari Lizarazu Garmendia (1925) Donostia

    Soldadutzan Zugarramurdin zegoela, estraperloan aritzen zen. Gauez aritzen zenez estraperloan, sarritan egunez egin behar izaten zuen lo. Bertako baserri batean ere aritzen zen baserriko lanetan eta egunez zerbitzutik libre egoten zen, kapitainak bazekien zertan zebilen eta. Zerbitzutik libre eta nahi beste haragi janez, han etxean baino hobeto zegoela dio. Hiru hilabetez egon zen han.

  • 1559 Gerraostean, janari urritasuna

    Martina Alava Zumalakarregi (1922) Donostia

    Gerraosteko gosea eta errazionamendua. Berak ez zuen goserik pasatu. Denda utzi egin zuen amak. Estraperloarekin dirua egin zuten batzuek, baina ama ez zen zalea. Olioa falta zen: olio litroa hogei duro ordaindu zuen amak. Maskorrak eta arroz esnea jaten hasi zen jendea. Errazionamenduko ogia oso txarra zen, horia eta gogorra.

  • 1559 Gerraosteko errazionamendua

    Martina Alava Zumalakarregi (1922) Donostia

    Beraien esnezaleak anaiak zeuzkan Rezola lantegian lanean. Haiei errazionamendua ematen zieten, eta esnezaleak prezio berean saltzen zion arroza amari, beraiek soberan zutelako.

  • Joxe Agirre Garia entregatzeko pasatako komeriak

    Joxe Agirre Esnal (1929) Azpeitia

    Baserrian bizi arren, gosea pasa zuten; izan ere, gari mordoa entregatu behar izaten zuten. Gariaren uzta urte batean ez zen ona izan, eta entregatu egin behar izaten zutenez, estutasunak pasa zituzten etxeko denei jaten emateko. Garia entregatu ahal izateko, batzuetan erosi ere egin behar izaten zuten.

  • Joxe Agirre Estraperloko errota garia ehotzeko

    Joxe Agirre Esnal (1929) Azpeitia

    Errotak itxita egon ziren garaian, Joxeren osabak errota txiki bat ekarri zuen estraperloan, eta harekin ehotzen zuen garia. Errota hark nola funtzionatzen zuen azaltzen du.

  • Pilar Lizarralde Errazionamendua eta estraperloa

    Pilar Lizarralde Mitxelena (1935) Donostia

    Gerra ondorenean, baserritarrek San Martingo azokara eramandako jeneroagatik hainbesteko bat ordaindu behar izaten zuten. Zenbait baserritarrek babarrunak ezkutatzen zituzten zerga horiek ez ordaintzeko. Ogia ere estraperlokoa izaten zen. Errazionamendua hiru klasetakoa izaten zen. Errazionamenduko ogia nolakoa izaten zen... Olioa eta sakarina ere estraperlokoak izan ohi ziren.

  • Pilar Lizarralde Txerriaren edo oiloaren gantza

    Pilar Lizarralde Mitxelena (1935) Donostia

    Olioa falta zenean, txerriaren edo oiloaren gantza erabili ohi zen eltzeko jakian goxatzeko. Esnegaina ere "makina bat" jaten zen. Lehen dena aprobetxatzen zen.

  • Bonifacio Alberdi Gerra osteko gosea; aitaren lanpostua

    Boni Alberdi Jauregi (1926) Donostia

    Gerra osteko gose garaia. Astigarragatik ekartzen zuten zerbait, baserrian lana egitearen truke. Ezkondu zenean, miseria. Azak. 1970ean aita hil zen, eta haren postua hartu zuen: Igeldoko urak.

  • 1584 Bost senideko familia

    Agustin Lasarte Beraza (1930) Donostia

    Aita ez zen feria zalea. Agustin bizikletaz joaten zen eskolara, anaia berriz, mekaniko lanetan aritzen zen eta motorrean ibiltzen zen aurrera eta atzera. Amak ematen zion gasolinarako dirua, pezeta bat balio zuen litroak, estraperloan. Bost senide ziren guztira, horietarik bi gazterik hil ziren.

  • JL Mendizabal 13 senitarteko etxean gose garaian

    Jose Luis Mendizabal Yarzabal (1935) Patxi Mendizabal Yarzabal (1927) Donostia

    Bost senideak, gurasoak, morroia, izebak, amonak, apopiloren bat... bizi ziren etxean, 13 bat. Gose urtetan ere denak bizi ziren elkarrekin eta jana gutxi zuten. Errenteriako gaileta-fabrikako gailetak saltzeko ardura zuen emakume baten etxera joaten zen beraien izeba gailetak eskatzera, horrelakorik ere ez zuten-eta. Izeba hori beraien aitonaren arreba bat zen.

  • JL Mendizabal Tranbiara saltatu kokoak hartzeko

    Jose Luis Mendizabal Yarzabal (1935) Donostia

    Pasaiako portutik merkantzia zekarren tranbia pasatzen zen auzotik. Gose garaian, koko asko zegoen zakuetan eta mutikoak bagoi gainetan jartzen ziren koko lehorrak jateko. Kokoa xaboi-lantegira eramaten zuten xaboia egiteko. Errazionamenduko ogia txarra eta urria zen.