Ekonomia gerraostean

  • Joxe Agirre Estraperloko errota garia ehotzeko

    Joxe Agirre Esnal (1929) Azpeitia

    Errotak itxita egon ziren garaian, Joxeren osabak errota txiki bat ekarri zuen estraperloan, eta harekin ehotzen zuen garia. Errota hark nola funtzionatzen zuen azaltzen du.

  • Pilar Lizarralde Errazionamendua eta estraperloa

    Pilar Lizarralde Mitxelena (1935) Donostia

    Gerra ondorenean, baserritarrek San Martingo azokara eramandako jeneroagatik hainbesteko bat ordaindu behar izaten zuten. Zenbait baserritarrek babarrunak ezkutatzen zituzten zerga horiek ez ordaintzeko. Ogia ere estraperlokoa izaten zen. Errazionamendua hiru klasetakoa izaten zen. Errazionamenduko ogia nolakoa izaten zen... Olioa eta sakarina ere estraperlokoak izan ohi ziren.

  • Pilar Lizarralde Txerriaren edo oiloaren gantza

    Pilar Lizarralde Mitxelena (1935) Donostia

    Olioa falta zenean, txerriaren edo oiloaren gantza erabili ohi zen eltzeko jakian goxatzeko. Esnegaina ere "makina bat" jaten zen. Lehen dena aprobetxatzen zen.

  • Bonifacio Alberdi Gerra osteko gosea; aitaren lanpostua

    Boni Alberdi Jauregi (1926) Donostia

    Gerra osteko gose garaia. Astigarragatik ekartzen zuten zerbait, baserrian lana egitearen truke. Ezkondu zenean, miseria. Azak. 1970ean aita hil zen, eta haren postua hartu zuen: Igeldoko urak.

  • 1584 Bost senideko familia

    Agustin Lasarte Beraza (1930) Donostia

    Aita ez zen feria zalea. Agustin bizikletaz joaten zen eskolara, anaia berriz, mekaniko lanetan aritzen zen eta motorrean ibiltzen zen aurrera eta atzera. Amak ematen zion gasolinarako dirua, pezeta bat balio zuen litroak, estraperloan. Bost senide ziren guztira, horietarik bi gazterik hil ziren.

  • JL Mendizabal 13 senitarteko etxean gose garaian

    Jose Luis Mendizabal Yarzabal (1935) Patxi Mendizabal Yarzabal (1927) Donostia

    Bost senideak, gurasoak, morroia, izebak, amonak, apopiloren bat... bizi ziren etxean, 13 bat. Gose urtetan ere denak bizi ziren elkarrekin eta jana gutxi zuten. Errenteriako gaileta-fabrikako gailetak saltzeko ardura zuen emakume baten etxera joaten zen beraien izeba gailetak eskatzera, horrelakorik ere ez zuten-eta. Izeba hori beraien aitonaren arreba bat zen.

  • JL Mendizabal Tranbiara saltatu kokoak hartzeko

    Jose Luis Mendizabal Yarzabal (1935) Donostia

    Pasaiako portutik merkantzia zekarren tranbia pasatzen zen auzotik. Gose garaian, koko asko zegoen zakuetan eta mutikoak bagoi gainetan jartzen ziren koko lehorrak jateko. Kokoa xaboi-lantegira eramaten zuten xaboia egiteko. Errazionamenduko ogia txarra eta urria zen.

  • Patxi Mendizabal Aitak "abastos"era jeneroa entregatu beharrean, dirua entregatu zuen

    Patxi Mendizabal Yarzabal (1927) Donostia

    Baserritarrek jeneroa entregatu beharra zuten "abastos"en. Bere aitari kantitate asko eskatu zien, baina etxean ere horren beharra zutenez, akordio batera heldu zen bertakoekin eta diruz ordaindu zuen.

  • JL Mendizabal Guardia Zibila tren-bidaiariak miatzen

    Jose Luis Mendizabal Yarzabal (1935) Patxi Mendizabal Yarzabal (1927) Donostia

    Estraperloko jeneroa trenean ere garraiatzen zuten. Eta trena beraien etxe ondoko zubitik pasatzen zenean, askotan ogi-zakuak-eta botatzen zituzten han, Pasaian Guardia Zibila egonez gero zain. Gero botatakoaren bila etortzen ziren. Guardia zibilek trenetako bidaiariek zeramatena miatzea normala zen. Behin beraien aitari 15 kilo babarrun kendu zizkieten.

  • Patxi Mendizabal Pasaiako portuko estraperloaren zain soldadua

    Patxi Mendizabal Yarzabal (1927) Donostia

    Pasaian Galiziatik egurra ekartzen zuten bapore batzuk zeuden. Tartean irina ere ekartzen zuten ezkutuan. Bertan zaintzen egoten zen soldaduak harrapatutako guztia kentzen zien.

  • 1584 Gerra eta gosea

    Agustin Lasarte Beraza (1930) Donostia

    Gerra hasi zen urtean, 1936an hasi zen eskolan Agustin, Igarako eskolan. Eskolatik entzuten zuten nola erortzen ziren bonbak. Familian goserik ez zuten pasa, baserrian beti bazen zer jana, baina errazionamendua zela-eta inguruan gosea pasa zuen jendeak.

  • Pasaiako tertulia Errazionamendua eta estraperloa

    Luisa Otero Atorrasagasti (1920) Anttoni Segurola Egia (1919) Claudia Sein Legorburu (1919) Pasaia

    Errazionamendua eta estraperloa.

  • Joxepatxo Artola Jan ala ez, hori da galdera

    Joxepatxo Artola Zuloaga (1932) Lezo

    Gerra osteko gosea ezagutu zuen Joxepatxok. Amonaren esanak gogoan ditu; ez zen segurua izaten hurrengo egunean jatekorik izango ote zuten.

  • Joxepatxo Artola Sukaldaritza modernoa? Garai batean, betiko janaria bizitzeko modu bakarra

    Joxepatxo Artola Zuloaga (1932) Lezo

    Aitak "Compañía Real Asturiana de Minas"en egiten zuen lan; eta, horregatik, hainbat abantaila izaten zituzten. Etxean, gosea pasa zuten, baina ez hainbeste. Garai hartan, zer jaten zuten aipatzen du: arrain asko zegoen, baina hura prestatzeko oliorik ez. Gaur egungo sukaldaritza modernoa dagoeneko egiten zuten Joxepatxoren aurrekoek, lehengai falta baitzen garai hartan.

  • Joxepatxo Artola Etxean, umorea ez zen falta

    Joxepatxo Artola Zuloaga (1932) Lezo

    Izebaren anekdota kontatzen du. Etxean barre asko egiten zuten.

  • 1577 Gerra ostean mugimendu industriala

    Kontxita Beitia Oiarbide (1940) Donostia

    Luzuriaga lantegiak bizitasun handia ematen zion herriari. Langile asko ziren eta giroa sortzen zen herrian. Gerra ostean mugimendu industrial handia sortu zen. Aurretik, miseria zegoen herrian.

  • 1587 Errazionamendua gerraostean

    Angela Alberdi Arrillaga (1936) Antonina Alberdi Arrillaga (1925) Donostia

    Angelak gustura jaten zuen boniatoa, Antoninak ez. Gerraosteko garaiak gogoan dituzte biek, errazionamenduko kontuak, eta abar. Nahi zutena jaterik ez zuten arren, goserik ez omen zuten pasa.

  • Manoli Andonegi Ama, arrain saltzailea

    Manoli Andonegi Uranga (1922) Donostia

    Manoliren amak Bretxako goiko solairuan arraina saltzen zuen; arraina kaitik eramaten zioten azokara. Gerra denboran Donostiatik joan eta urtebetean postuari zegokiona ordaindu ez zuela eta, behean saltzen hasi zen arraina. Goiko postuan arrain handiak saltzen zituen; behean, berriz, txikiak. Jendeak oso ondo erantzun ziola dio.

  • Manoli Andonegi Jatekoa eta etxeko zereginak

    Manoli Andonegi Uranga (1922) Donostia

    Gerraostean, familikoen laguntza izan zuten. Zer jaten zuten kontatzen du. Etxeko zereginak amak eta izebak egiten zituzten. Manoli 15 urterekin lanean hasi zen.

  • Lizartza tertulia Gerraosteko gosea

    Mahai-ingurua Lizartzan () Lizartza

    Gerraostea okerragoa izan zen ordea. Gose handia eta jaki eskasia bizi izan zuten. Bizilagun bati gertatutako anekdota kontatzen du.