Gerraren eragina

  • Fortuna Bediaga Soldaduak behi eta esneekin gelditzen ziren

    Fortuna Bediaga Solaegi (1919) Amorebieta-Etxano

    Gerra garaian etxe bat zaintzeko eskatu zioten. Milizianoak heldu zirenean, behia hartu nahi izan zuten eta Fortunak aurre egin zien. Esne guztia hartu zuten. Ihes egin zuen Fortunak, beste batzuekin batera.

  • Fortuna Bediaga Durangotik Bernagoitira gerra garaian

    Fortuna Bediaga Solaegi (1919) Amorebieta-Etxano

    Gerran, hainbat jende Bernagoitian geratu zen. Durangotik ihes egiten zuen jendea ere bertan geratzen hasi zen, bi fronteren artean. Behiak, txahalak, idiak, artoa... kendu zizkieten askori.

  • Margari Arrue Gerrako bizipenak fronteen artean

    Margari Arrue Amunarraiz (1923) Hernani

    Gerra zer zen galdetzen zuten gerra hasieran. Suak hartuta zebilen kotxe gorri baten azalpena ematen zien aitak. Trintxerak Igartza gainean zeuden. "Pakun" soinua egiten zuten tiroek. Leihoak artilezko koltxoiekin itxi zituzten eta lurrean lo egiten zuten.

  • Carmen eta Mercedes Lekerika Gerra garaian, familiakoak eta nazionalak etxean

    Mari Karmen Lekerika Libano (1925) Mercedes Lekerika Libano (1928) Leioa

    Gerra garaian hogei lagun hartu zituzten etxean, familiakoak. Orduko bizipenak kontatzen ditu. Nazionalak sartu zitzaizkien etxean.

  • Rosario Badiola "Cara al sol" abestu behar ogi biguna lortzeko

    Rosario Badiola Alkorta (1926) Ondarroa

    Etxeko leihotik ikusi zituen erreketeak Ondarroara heltzen. Herrian, jatekoa egiten zuten tokira joaten ziren lapikoekin soberakinen bila. Falangistek ireki zuten jantokian "Cara al sol" abestu behar zuten mahai gainean umeek ogi biguna lortzeko.

  • Lore Egurrola Goseagatik lapurretan egin behar

    Lore Egurrola Urkiola (1924) Ondarroa

    Goseak zeudela eta oiloak lapurtzera joaten ziren, baita ortuetatik azak ere.

  • Joseba Mirena Agirre Soldaduek baserriko sabaian lo egiten zuten

    Joseba Mirena Agirre Mugerza (1935) Mutriku

    Soldaduek sabaian lo egiten zuten. Koltxoiak lasto lehorrarekin betetzen zituzten eta mantekin berotzen ziren. Baserrian ez zen tiroketarik egon.

  • Joseba Mirena Agirre Soldaduak baserrian II

    Joseba Mirena Agirre Mugerza (1935) Mutriku

    Behin, soldadu errioxar batek txanpiñoiak batu zituen eta sukaldean zebilen bitartean, kapitaina heldu zen eta zartagina botazion, perretxiko hoiekin hilko ote zen beldurrez.

  • Patxi Oliden Gerra garaia Orion

    Patxi Oliden Gonzalez de Txabarri (1923) Orio

    Gerran, Orion nazionalak irailaren 13an sartu ziren. Beraiek Aginagan egon ziren hiru egunez, tropak pasa bitartean. Ondoren frontea Bizkairantz joan zen. Hondatuta geratu zen zubi bat nola konpondu zuten kontatzen du.

  • Tomas Jainaga Espiak eta isunak

    Tomas Jainaga Iza (1925) Berriz

    Berriztar batek beraien txakurra hil zuen, beraien etxe barruan zeudenen berbarik ez zuelako entzuten. Gero aitari isuna ipini zioten, etxean jendea hartzearren.

  • Tomas Jainaga Janaria gorde behar soldaduek ez eramateko

    Tomas Jainaga Iza (1925) Berriz

    Gerra garaian, janaria gorde behar izaten zuten, soldaduak joaten zirelako eta ezer ordaindu ez. Durango zela erre zuten kontatzen du.

  • Luis Irastorza Gerra hasi zenean, etxea jendez beteta

    Luis Mari Irastorza Zabala (1931) Orio

    Bost urte zituen gerra hasi zenean. Etxe guztia jendez beteta izan zuten. Beldur ziren hiru lagun haizpera eraman zituen anaia zaharrenak.

  • Luis Irastorza Aita zubian zaindari gerra garaian

    Luis Mari Irastorza Zabala (1931) Orio

    Gerran bota zuten zubia berreraikitzen nola ibili ziren gogoan du. Bere bi anai soldadu eraman zituzten. Bere aitak zaindari egin behar izan zuen zubian.

  • Agustin Alkorta Gerra ondorengo beldurra

    Agustin Alkorta Alzibar (1946) Mutriku

    Aita kartzelatik libratu zenean, ez zen inora sinatzera joan behar izaten baina beldurrez bizi zen.

  • Frantziska Egiguren Gerra sasoian galdutako eskolak gerraostean berreskuratu

    Frantziska Egiguren Bereziartua (1924) Iurreta

    Bost urterekin hasi zen eskolan. Gerra denboran ia bi urtez ez zuten eskolarik izan. Hori dela eta, Francok 15 urtera arte luzatu zien eskola. Zortea izan zuela dio, bera ia 16 urtera arte ibili zelako eskolan.

  • Teodora Gerediaga Gerra garaiko gosea

    Teodora Gerediaga Gastelu (1928) Amorebieta-Etxano

    Gerra garaian, ogibitartekoarekin edo taloarekin kalera irtetzen zirenez, eskuetatik kentzen zieten.

  • Teodora Gerediaga Gerra garaian algarroba probatu zuenekoa

    Teodora Gerediaga Gastelu (1928) Amorebieta-Etxano

    Gerra garaian algarroba probatu zuen eta gustatu egin zitzaion. Andre nagusia zaintzen egoten zen.

  • Frantziska Egiguren Fabrikan zauritu eta Legorburu medikuarengana

    Frantziska Egiguren Bereziartua (1924) Iurreta

    Fabrikan ibili zen lanean. Behin hatzean min hartu zuenean Legorburu medikuarengana bidali zuten. Bera medikuaren etxean neskame lanean jarduna zen gerra zibil amaieran. Medikuak ultzera bat zuen osabari esan zion ezin ziola ebakuntzarik egin eta militarrengana joateko. Osabak nahiago izan zuen hil, militarren esku jarri baino.

  • Frantziska Egiguren Lehengusua gerratean panteoiak egiten

    Frantziska Egiguren Bereziartua (1924) Iurreta

    Lehengusu bati aitak marmolarekin panteoiak egiten irakatsi zion. Soldadu egon zenean, halako lanetan ipini zuten eta ez zuten frontera eraman.

  • Frantziska Egiguren Senarra ondo bizitzen ohitu zen soldadu egon zen denboran

    Frantziska Egiguren Bereziartua (1924) Iurreta

    Senarrak zazpi urte egin zituen soldadu. Lehenbizi milizianoekin pare bat urtean. 25 urterekin artean soldadu zegoen. Bizitzako egunik txarrenak eta onenak bertan pasa omen zituen. Furrier lanean ibili zenez, bizimodu ona izaten ohitu zen, jateko nahikoa izaten zuelako eta dirua ateratzeko bideak ere egiten zituelako. Komandantearen inguruko kontuak. Irunera joaten ziren dantzaldietara. Handik itzulitakoan, ez zuen fabrikako lan loturik nahi eta artaldea jarri zuen. Gehienetan emazteak eta semeak zaintzen zizkioten ardiak.