Ekonomia gerraostean

• Oiloak ostu jan ahal izateko

  Soledad Luno Arenaza (1922) Bermeo

  Basora joaten zirenean egur bila, oiloak osten zituzten gose baitziren. Aizkorarekin jota hiltzen zuten eta guardiek 15 pezetako isuna jartzen zieten harrapatuz gero. Bere neurriko abarketarik ere ez zuen izaten.

• 13 neba-arreba izan arren, goserik ez

  Katalin Bengoa Madariaga (1917) Bermeo

  Katalinen etxean 13 neba-arreba izan arren, ez zuten goserik ezagutu baserrian beti baitzuten zer jan. Bermeora neskame etorri zenean ere, Mokoneko aldatzera, ondo egon zen.

• Atxirikatik ekartzen zuten irina gose denboran

  Mario Alejandro Ruiz Estebanez (1920) Bermeo

  Bera joaten zen irin bila eta amak egiten zituen taloak. Indabak ere ekartzen zituen. Aitonaren baserritik ekartzen zuen jeneroa. Erriberatik gora Almika aldera zeuden errotak. Berak Atxirikatik ekartzen zuen irina. Gero errota guztiak galdu ziren.

• Gari-joteko makina

  Jesus Astiazaran Bilbao (1924) Bermeo

  Gari-lanetarako makinak eta motorrak ez ziren beraienak, kintaleko (50 kilo) kobratzen zien. Francoren denboretan, garia entregatu behar izaten zuten herrira.

• Gose zirenei jeneroa eman behar

  Emilio Ibinagagoitia Zabala (1928) Jazinta Sasiain Aiestaran (1934) Bermeo

  Arto eta indaba asko zuten etxean. Saltzeaz gain, asko oparitzea egokitu zitzaien, gerraostean gosea baitzen nagusi. Bermeotik jende asko joaten zen bertara eskean. Gerraostea tristea izan zen. Arane inguruko basoetara jendea egur bila joaten zen Bermeoko kaleetatik.

• Gerraostean, baserriko jeneroa entregatu behar

  Emilio Ibinagagoitia Zabala (1928) Jazinta Sasiain Aiestaran (1934) Bermeo

  Garia, artoa, patata... herrian entregatu behar izaten zuten gerraostean. Baserritarrak ez ziren beste ezertara dedikatzen eta beti zuten entregatzeko beste jenero.

• Kaletarrak baserrietara eskean

  Luis Iturregi Uribarri (1934) Bermeo

  Bermeoko jendea, kaletarrak batik bat, baserrietara joaten zen eskean. Baserrian arraina ere jaten zuten noiz edo noiz.

• Esne-terrinan okela eta indaba ezkutatu

  Luis Iturregi Uribarri (1934) Bermeo

  Bere osaba bat estraperloan aritzen zen. Bilbora esnea saltzen zihoalakoan, esne-terrinetan okela edo indaba sartzen zuen.

• Goserik ez zuten pasatu gerra ostean

  Anita Larrauri Anasagasti (1931) Bermeo

  Ez zuen goserik pasatu gerra ostean. Ogia edo taloa beti izan dute etxean. Aita itsasora irteten hasi zenean, indaba eta beste jenero batzuk ekartzen zituen.

• Itsasoan aurkitutako gomekin eta koipearekin itxuratu herria gose denbora

  Anita Larrauri Anasagasti (1931) Bermeo

  Barkua zutenez, Avilesetik eta estraperloan lortzen zuten indaba eta abar. Gero, itsasoan gomak (kautxua) eta koipe barrikak aurkitu zituzten eta horrek laguntza handia eman zion herriko ekonomiari.

• Hermanoetatik Fraideetara pezeta bat merkeago zelako

  Justo Astui Imatz (1922) Bermeo

  Santanderren ('Sananderen') bizi izan zen Justo familiarekin. Itzuli zirenean Hermanoetan sartu ziren Justo eta anaia; bost pezeta ordaintzen zuen bakoitzak hilean. Amak atera eta fraideetara eraman zituen han lau pezeta zelako.

• Auzo-erromeriak; gerraosteko egoera

  Eulali Madinabeitia (1924) Aretxabaleta

  Auzoetako erromeriak. Gonbidautzak. Gerraostea: egoera gogorra etxeetan; jende askok gosea pasatzen zuen. Apotzagako jaiak. Oilaskoak hazten zituzten egun horretarako.

• Errazionamendua

  Miren Zuazabeitia Herrasti (1930) Aretxabaleta

  Errazionamendua gerraostean.

• Gerraostean eskean

  Antonio Zubizarreta Berraondo (1921) Aretxabaleta

  "Txinddurri" Altube zen abizenez. Gerraostean bere aita eskean ibiltzen zen Aretxabaletan.

• Estraperlo kontuak

  Pedro Urteaga Arregi (1931) Aretxabaleta

  Martzel "Marroko" Aozaratza auzoan izandako Marroko baserrian jaio zen. Goroetan eta Araotzen bizi izan zen eta Arabako Ozaetara ezkondu zen azkenean. Estraperlo garaiko pasadizo batzuk kontatzen ditu Pedrok, "Mordo Motz" eta beste pertsonaia batzuenak.

• Jatekoa urri, gerraostean

  Leandra Elizburu Bilbao (1923) Aretxabaleta

  Jaten zutena: normalean babarruna, jaietan garbantzua. Porru-patatak, azak... Ezkondu ostean gosetea izan zen. Errazionamendua. Jatekoa eskas, etxea ordaindu behar...

• Gerra ostean goserik ez

  Pedrotxo Urizberea Emazabel (1922) Donostia

  Emaztea Kaikoa zen, baita haren gurasoak ere. Amak estraperloan erosten zituen jan-edanak. Ez zuten goserik izan arrain asko harrapatzen zuten eta. Gurasoek euskaraz egiten zuten beti, baina beraiek anai-arreben artean erdaraz asko egiten zuten. Abertzaleak ziren.

• Tabakoa estraperloan saltzen zuen

  Jesusa Izagirre Esturo (1928) Amorebieta-Etxano

  Tabakoa eta puruak ere saltzen zituzten tabernan. Tabakoa estraperloan saltzen zuten sasoi batean. Behin denuntzia jaso zuen Jesusak eta isuna ordaindu behar izan zuen.

• Gerraostean, Arrasatera berriro

  Maria Arriaran Larrañaga (1925) Aramaio

  Frontea Arrasatetik joan zenean, Oñatitik Arrasateko Mendi Etxebarri baserrira bueltatu ziren. Denbora horretan, baserria hutsik egon zen. Gerra denboran, soldaduek bederatzi "muelle" eta bederatzi koltxoi eraman zituzten. Baserrian, sekulako belartza hasita zegoen, eta haiek moztu eta Oñatira eraman zuten belarra; hango ganaduarentzako.

• Errotak eta errazionamendua

  Maria Arriaran Larrañaga (1925) Aramaio

  Gerraostean, garia entregatu egin behar izaten zen. Uribarri auzoko Markuleti errotan ehotzen zuten garia. Arrasateko kalean bizi zen izeba batek jasotzen zien errazionamendua.