Ekonomia gerraostean

  • Luis Asla Gerraosteko miseria

    Luis Asla Altonaga (1925) Arrieta

    Etxean egindako abarkak larruzkoak ziren, baina negurako bestelakoak behar izaten ziren. Gerraostean miseria asko egon zen, baserrian ez horrenbeste. Eskeko asko aritzen zen baserrietatik.

  • Miren Odriozola Errotako menda entregatu behar

    Miren Odriozola Jaio (1919) Ajangiz

    Baserriko jeneroa herrira entregatu behar izaten zuten, bakoitzak zuena. Errotek ehotzen zutena kartillan apuntatu behar izaten zuten. Apuntatutakoaren menda, ehuneko hamarra, errotariek herrira entregatu behar izaten zuten zen.

  • Miren Odriozola 15 kintal entregatu beharrean hiru

    Miren Odriozola Jaio (1919) Ajangiz

    Gerraostean, baserritarreko etxeko jeneroa entregatu behar izaten zuten herrian. Behin patata pilo bat atera zuten eta 15 kintal (750 kilo) entregatu behar izan zituzten. Baina Mirenek lortu zuen gezurra esanda gutxiago entregatu behar izatea, hiru kintal (150 kilo) baino ez zituzten entregatu behar izan.

  • Teresa eta Mari Paz Gerraosteko gosea I

    Teresa Bengoa Azula (1930) Mari Paz Elorriaga Garitaonandia (1932) Abadiño

    Baserrikoek etxean hartzen zutena jaten zuten, baina gose galanta egon zen gerraostean. Soldaduek beharrak egiten zituzten baserrietan jatekoaren truke.

  • Teresa eta Mari Paz Gerraosteko gosea II

    Teresa Bengoa Azula (1930) Mari Paz Elorriaga Garitaonandia (1932) Abadiño

    Baserritarrek behar egiten zuten jan ahal izateko, baina beste batzuk estraperloan ibiltzen ziren. Eskeko asko zegoen, ezagunak, eta herritarrek ahal zutena ematen zieten.

  • Jose Gastelu-Urrutia Errotak itxita gerraostean

    Jose Gastelu-Urrutia Arabio-Urrutia (1922) Abadiño

    Francoren sasoian, falangistek errotak zabalik izan zituzten eta besteek itxita. Horregatik, jendeak Arratia aldera-eta joan behar izaten zuen astoekin. Gero, garia, patata eta artoa ere entregatu behar izaten zituzten.

  • 459 Etxe-jabeari jeneroa entregatu behar

    Jesusa Sarriegi Aiestaran (1919) Beasain

    Baserria "Duque del Infantado"-ren jabetzakoa zen. Inguruko baserriak. Beasainmendi. Basarte baserriak Markesarenak ziren. Etxe-jabeari eman behar zitzaion errenta (kapoiak...). Gerra ostean garia udaletxera entregatu beharra. Lazkaoko errota. Gerra osteko urteetan gosea.

  • 459 Gerra-osteko egoera gogorra

    Jesusa Sarriegi Aiestaran (1919) Beasain

    Gerra osteko egoera oso gogorra izan zen. Kaletarrak, dirua bai baina janik ez. Soroan lan asko egiten zen.

  • 1168 Gerra-osteko egoera; garia eta artoa entregatu beharra

    Manuel Iraola Goenaga (1926) Bidania-Goiatz

    Gerra-ondorenean ogirik ez zegoen. Baserrian beti izaten zen jateko gehiago, baina gerra-osteko egoera nahiko txarra zen, garia eta artoa entregatu egin behar izaten ziren eta. Kartila batean markatzen zen zenbat kantitate ehotzeko baimena zeukaten eta hortik atzerakoa estraperloan eho behar izaten zuten. Errazionamenduko opilak. Estraperloan ekarritako zaku-irinak 1.000 pezeta balio zituen eta basoan lau zuhaitz handi botatzea 25 pezeta ordaintzen zen.

  • 489 Txirrindularia estraperloan

    Migel Mendiguren Larrea (1932) Beasain

    Pataten inguruko kontuak. Lagun baten anekdota kontatzen du; Nafarroatik patata ekartzen zuen bizikletan. Txirrindulari lasterketetan ere ibiltzen zen.

  • Sabina Arruabarrena Errazionamendu garaia

    Sabina Arruabarrena Oiarzabal (1928) Astigarraga

    Gerra ondorena okerrago izan zen: errazionamenduan 100 gramo azukre, ogi torta gogorrak... Ogi zuririk ez. Boniatoa patataren ordez. Olioaren partez esnegaina babarrunei, eta txerriaren gizena.

  • Sabina Arruabarrena Arropak, besteek emandakoak

    Sabina Arruabarrena Oiarzabal (1928) Astigarraga

    Orain txorakeria asko dagoela dio. Bere jantziak beste batzuek emandakoak ziren. Ama Donostiara joaten zenean tratuarekin, batzuetan arropa ematen zioten, eta etxera poz-pozik. Perkalezko soinekoak. Berokiak, paper fabrikako mantekin eginak; tindatu eta josi.

  • Sabina Arruabarrena Erregeen oparia: laranja eta goxokiak

    Sabina Arruabarrena Oiarzabal (1928) Astigarraga

    Urte zahar gauean ez ziren ateratzen. Urte berriari etorrera, karta jokoan; aspertzean, ohera. Erregeak joaten ziren etxera; oparia: laranja eta goxokiak. Panpinarik sekula ez du ezagutu. Lehengo jostailuak. Kartoizko panpinak izaten ziren.

  • Roke Etxeberria Janari bila ibili, ostu edo trukatu

    Roke Etxeberria Alkain (1928) Andoain

    Fraideetan, 9etan sartzen ziren klasera. Roke, ordea, 7etan jaikitzen zen esne bila joateko. Morokila jaten zuten etxean. Errazionamenduan jasotzen zuten janaria banatu egiten zuten anai-arreben artean: Rokek gauerako gordetzen zuen, arrebak trukatu egiten zuen. Aitak baratzea zeukan, eta hango jeneroa jaten zuten. Eskola bukatutakoan, sagarrak ostera joaten ziren.

  • Tiburtzio Izagirre Arrratibel Zahatoa kendu mikeleteak

    Tiburtzio Izagirre Arratibel () Ataun

    Kontrabandoa aspalditik egiten zen Ataunen. Behin bazetorren bat Altsasutik zahato berria erosita. Bidean mikeletearekin topo egin eta tragoa edatera gonbidatu zuen, baina hala ere kendu egin zion zahatoa.

  • Tiburtzio Izagirre Arrratibel Altsasutik kontrabandoarekin

    Tiburtzio Izagirre Arratibel () Ataun

    Behin Laustierrekako batzuk Altsasutik bueltan zetozen han erositako gauzekin. Bidean mikeleteak irten eta dena kendu nahi izan zien baina batek ostikoz jo eta airean bota zuen. Udaletxera deitu zituzten arren, ez zuten zigorrik jaso. Izebak kontatzen zizkion horrelako istorioak.

  • Eugenio Iza-Martina Urretabizkaia Guardia zibilak etxez etxe sinadura eta txerriki bila

    Martina Urretabizkaia Etxeberria (1936) Arama

    Guardia zibilak etxez etxe ibiltzen ziren sinadura bila, eta bide batez eskegita zeuden txorixoak eskatzen zituzten. Baina amonak bazetozela sumatzean ezkutatu egiten zituen.

  • Eugenio Iza-Martina Urretabizkaia Bababarruna biltzera joandako emakumeen tranpak

    Eugenio Iza Mujika (1935) Martina Urretabizkaia Etxeberria (1936) Arama

    Garai hartan kanpoko emakumeak ibiltzen ziren babarrunak biltzen arto artean. Behin Martinaren aitak tranpak egiten harrapatu zituen bi emakume.

  • Eugenio Iza-Martina Urretabizkaia Agurainen mantentze aldera, erdara ikasten

    Eugenio Iza Mujika (1935) Arama

    Eugenio hamar urterekin morroi egon zen Agurainen, erdaraz ikastearen aitzakiarekin. Etxean anai-arreba asko ziren eta tripa bat gutxiago izatea omen zen benetako arrazoia.

  • 464 Gerraostean garia eta babarruna entregatu egin behar

    Gregorio Telleria Pagoaga (1929) Beasain

    Lehen eguneroko jatekoak artoa (taloak), garia (ogia), babarruna eta txerrikia izaten ziren. Gregorio soldadutzan egon zen denboran errazionamendua eta ogi eskasia egon zen. Etxean jasotzen zen gariaren eta babarrunaren hainbesteko bat entregatu egin behar izaten zen.