Ekonomia gerraostean

  • Pedro Sarasola Guardia zibilaren ondoan egindako eskapada

    Pedro Sarasola Idarreta (1930) Astigarraga

    Errotak itxita egon ziren garai batean. 14 urte bete baino lehen, Pedro Oiartzuna joaten zen behorrarekin artoa ehotzera. Behin errotariak irina eman eta guardia zibilak ia-ia harrapatu zuenekoa kontatzen du.

  • Pedro Sarasola Jeneroa ez entregatzeko, ezkutatu

    Pedro Sarasola Idarreta (1930) Astigarraga

    Baserriko jeneroa entregatu egin behar izaten ziren udaletxeko eraikinera; gerora gai haiek usteldu egiten zirela konturatu ziren. Orduan saiatzen ziren jeneroa ezkutatzen, baina beti ez zen ondo ateratzen.

  • Josu Alberdi Gose garaiko ohiturak barru-barruan

    Josu Alberdi Arregi (1936) Zarautz

    Gerra ostean gosea pasa zuten eta oraindik orduko sentsazioa geratu omen zaie, dena jateko.

  • Arantxa Artano Errazionamenduko janaria banatzeak ematen zituen lanak

    Arantxa Artano Arruabarrena (1935) Andoain

    Errazionamendu garaia gogoan du. Orduan, ama bere onetik ateratzen zen; lan handia ematen baitzion dendan janaria banatu beharrak. Arantxari izugarri gustatzen zitzaion olioa banatzea. Olio-ontziak nolakoa izaten ziren azaltzen du.

  • Alfonso Pagonabarraga eta Fidela Mendiolea Errazionamendua urte askoan

    Fidela Mendiolea Arrazola (1928) Alfonso Pagonabarraga Gastelurrutia (1928) Abadiño

    Gerra garaian hasita handik urte askoan oraindik ere, ogia eta beste hainbat gauza errazionamenduan hartzen zituzten. Hala ere, ogia, taloa zein morokila etxean egiten zuten.

  • Patxi irizar Gose garaian gari gutxiago entregatzeko trikimailuak

    Patxi Irizar Zarautz (1928) Andoain

    Gosete handia izan zenean, garia ereiten zuten. Gero, gari hori entregatu egin behar izaten zen herrian banatzeko. Baserritarrek trikimailuak erabiltzen zituzten gari gutxiago emateko. Garia lursailen tamainaren arabera ematen zen, urte txarra tokatzen bazen ere.

  • Jose Antonio Olea Ostegunetan falangera joan behar

    Jose Antonio Olea Garaita (1930) Durango

    Ostegunetan falangera joan behar izaten zuten lanetik. Joanez gero ordu beteko jornala irabazten zuten, eta ostera, ez baldin baziren joaten, bi ordukoa kentzen zieten.

  • Apin Urreta Karlistak baserritarren kontura aberastu

    Apin Urreta Solagaistua (1926) Durango

    Garia beti erein izan da Durangoko lurretan. Udaletxera entregatu behar izaten zuten gerraostean. Indaba ere entregatzen zuten, baia gutxiago. Behin tren-geltokiko arduradunak arto-zorroa kendu zion jenero hori bertakoa, herrikoa, ez zela argudiatuz. Imazen errotara joaten ziren, bere errota zabalik egon baitzen. Asko baserritarren kontura aberastu ziren.

  • Jose Mari Madariaga Baserritarrei erosten zizkieten produktuak

    Jose Mari Madariaga Sierra-Sesumaga (1933) Durango

    Gerraostean ogi beltza zuten. Esnegainarekin gozo jaten zuten. Tabakoa ere errazionamenduan ematen zuten. Baserritarrak etxera joaten zitzaizkien esnea eramatera, azkena Gaztelu auzokoa, Durangora astoz etortzen zen azkena. Bestelakoak zapatuetan erosten zituzten plazan, gaur egun bezala.

  • Feli Uribe 1.200 pezetako isuna garia ez entregatzeagatik

    Feli Uribe Alberdi (1928) Durango

    Garia, patata, baba... udaletxera entregatu behar izaten zuten. Sarritan ez zuten etxerako beste izaten; hala ere, entregatu behar izaten zen. Behin, ez zuten garia eroan ez zutelako, eta 1200 pezetako isuna ordaindu behar izan zuten Bilbon. Ogia errazionamenduan jasotzen zuten. Talo asko jaten zuten.

  • Isabel Agirrebeitia Baserrian goserik ez

    Isabel Agirrebeitia Uribe (1926) Feli Uribe Alberdi (1928) Durango

    Ez zuten goserik pasatu gerraostean. Isabelek umea izan berri zuela, 1951. urtean, errazionamenduko txartel berezia zuen, besteek baino gauza gehiago hartzeko eskubidearekin. Hala ere, baserrian ez zuten goserik izan, beti zegoen zen jan-eta.

  • Isabel Agirrebeitia Estraperlo ugari

    Isabel Agirrebeitia Uribe (1926) Feli Uribe Alberdi (1928) Durango

    Frontoi ondoan estraperloko kamioi bat erre zen eta bertako gidaria ere bertan erre zen. Gauza gehienak estraperloan ekartzen zituzten. San Roke egun batean, olio-botila 20 ogerleko ordaindu zituzten. Felik andre batek baba faxa azpian Barakaldora eramaten zuela kontatzen du. Errotan ere estraperloan aritzen ziren.

  • Isabel Agirrebeitia Imazen errota zabalik zegoen bakarrik

    Isabel Agirrebeitia Uribe (1926) Feli Uribe Alberdi (1928) Durango

    Imazeko errota izan zen zabalik zegoen bakarra, beste denak prezintatu egin zituzten. Maumako (Ibarruri-Muxika) Oxinbaltzako errotara ere joaten ziren irin bila.

  • Bittori Zabala 20 durorekin, aberats

    Bittori Zabala Zalakain (1924) Andoain

    Lehen, dena merkeagoa zen. Behin, Bittori enkarguak egitera joan zen, eta 20 duro eraman zituen; bueltan, txanpon pila bat eman zizkioten, eta Bittorik uste zuen aberatsak zirela.

  • Bittori Zabala Errazionamendu garaiko menuak

    Bittori Zabala Zalakain (1924) Andoain

    Gerra ostean, beti babarrunak jaten zituzten etxean. Udan, beroa zela, su ondoan eseri, eta taloak prestatzen zituen Bittorik. Olio eskasia zenean, esnegaina erabiltzen zuten olioaren ordez. Arrautza gutxi izaten zuten garai hartan.

  • Bittori Zabala Irin bila ezkutuan joan behar

    Bittori Zabala Zalakain (1924) Andoain

    Taloak egiteko irina ekartzeko, nola moldatzen ziren azaltzen du; ezkutuan ibili behar izaten zuten, eta Itsasondora joaten ziren gauez. Bittori joan izan zen irin bila.

  • Miel Etxeberria Gose urteak; errotak itxita

    Miel Etxeberria Zalbide (1939) Astigarraga

    Gose urteak, gerra ondorenekoak. Olioa, ogia eta azukrea falta. Errotak itxita zeuden. Goizuetara arto-irin bila, astoarekin. Guardia Zibilaren kontrolak. Kontrabandoa. Nafarroan irekita eta Gipuzkoan itxita, errotak. Esaera polita. Zer jaten zuten. Boniatoa.

  • Teresa Jaio Gerraosteko gari eta arto ehotzeak

    Teresa Jaio Rementeria (1924) Durango

    Gerraostean, Euskadiko diruaren ordez ez zuten ezer eman. Dena galdu zen. Arandiako errotara eramaten zuten artoa. Garia Mañarira eraman, eta trukean ogia jasotzen zuten. Oromiñora ere eramaten zuten artoa.

  • Teresa Jaio Gerraostean ez zuten goserik izan

    Teresa Jaio Rementeria (1924) Durango

    Gerraostean ez zuten irin faltarik izan. Garia, artoa eta babarrunak eman behar izaten zituzten kupoan. Errazionamenduko ogia eta txokolatea gogoratzen ditu, baina ez zuten goserik izan etxean.

  • Apin Urreta Torrelavegan errefuxiatu

    Apin Urreta Solagaistua (1926) Durango

    Torrelavegan pabilioi batean 80 bat pertsona egon ziren. Abioiek zelan erasotzen zuten eta txiza egiteko balde bat zutela du gogoan. Ez ziren eskolara joaten eta lanik ere ez zuten egiten. Gose asko pasatu zuten, oso txarto egon baitziren bertan. Errazionamenduko jatekoa zuten.