Ekonomia gerraostean

  • Fermin Zelaieta Kontrabandoan hamasei urterekin

    Fermin Zelaieta Lastiri (1939) Sunbilla

    Hamasei urterekin kontrabandoan ibiltzen zen, Lapurditik Nafarroara lehengaiak ekartzen. Portugaldarrak mugaz pasatzen aritzen ziren geroago. Dirua lortzen zela dio.

  • Fermin Zelaieta Industriarik ez gerra ostean Sunbilla inguruan

    Fermin Zelaieta Lastiri (1939) Sunbilla

    Industriarik ez zegoen gerra ostean Sunbilla inguruan. Basora edo atzerrira joatea zen lanerako aukera. Bera Ameriketan zela hasi ziren lantegiak sortzen inguruan.

  • Joxe Mari Iraola Olano Babarrunak, garia eta abereak ezkutatzen

    Joxe Mari Iraola Olano (1929) Tolosa

    Gerra ostean, babarruna gordetzen zuten ganbaran. Belarraren azpian garia ezkutatu ohi zuten. Abereen partea egiterako garaian, ez zuten baserrian zeuzkaten behi guztien berri ematen, eta Tolosatik "guardabinoa" bisitan joaterako behi batzuk ezkutatu behar izaten zituzten.

  • Zipriano Irigoien Poliziek txanpon ingelesak eskaintzen zizkieten

    Zipriano Irigoien Dualde (1922) Baztan

    Poliziek, kanpotarrak zirela esanez, txanpon ingelesak hartzeko engainatu nahi izaten zituzten kontrabandoan zebiltzanean.

  • Zipriano Irigoien Makiak baserrietara

    Zipriano Irigoien Dualde (1922) Baztan

    Makiak baserrietara joaten ziren. Baserrian aurkitutako elikagaiak hartu eta baserritarrak aulkian lotuta uzten zituzten.

  • Placida Azpitarte Eibartar errefuxiatuak etxean

    Placida Azpitarte Egia (1915) Berriz

    Ganbaran hiru familia eibartar izan zituzten, errefuxiatuta. Gerra aurrean familiako bezeroak ziren. Txahala estraperloan hil zuten.

  • Gerra osteko gosea eta eskasia

    Josepa Espilla Sololuze (1922) Etxebarria

    Gerra ostean gosea pasatu zuten. Artoa entregatu egin behar izaten zuten. Artoa, baba, urdaia eta esnea jaten zituzten. Lana gogor egiten zutela dio.

  • Aurora Artetxe Gerraostean eskeko asko

    Aurora Artetxe Larrañaga (1927) Pilar Larrañaga Aranbarri (1931) Azkoitia

    Gerraostean jende asko ibiltzen zen eskean. Aldameneko etxeko ama oso ona omen zen eta etxean eskale asko hartzen zituela kontatzen du Aurorak.

  • 806 "Txaperoak" etortzen ziren etxeak eta zaldi-karroak miatzera

    Bartolo Etxabe Oliden (1928) Zumaia

    Sobratzen zen babarruna ahal zen lekuan gorde behar izaten zen eta Zumaiako "txaperoak" (aguazilak) etxeak miatzera etortzen ziren. Baserritarrek jeneroa Zumaiara zaldi-karroetan eramaten zuten eta haiek miatzera edo kentzera ere etortzen zen. Baserritarrek hauek engainatzeko tranpak ikasi zituzten; adibidez, esnearen azpian gordetzen zuten babarruna. Babarruna entregatu egin behar izaten zen estatuarentzat eta alkateak esaten zien bakoitzari zenbat tokatzen zitzaion.

  • Jesus Arrizabalaga Aita errazionamendu bila Bilbora

    Jesus Arrizabalaga () Berriz

    Herritarrek lan egiteari utzi zioten, frontea gerturatu zenean. Aita errazionamendua ekartzera Bilbora joaten zen, Periko Errotakoarekin. Umeak ziren eta ez ziren gehiegi konturatzen.

  • Iñaki Bravo Burdina estraperloan

    Iñaki Bravo (1925) Berriz

    Pasarte barregarria kontatzen du. Juan `Txaparro´k burdina salduz atera zuen bizimodua, estraperloan.

  • Juliana Mendizabal Gerraren kalteak

    Juliana Mendizabal Guenetxea (1923) Berriz

    Gerra sasoian txarto pasatu zuten. Hildakoak, preso hartutakoak... 1941ean, berriz, gosea.

  • Juan Bautista Miner Gerra osteko ogiak: beltza eta "morteroa"

    Juan Bautista Miner Irastorza (1936) Tomas Miner Irastorza (1942) Urnieta

    Gerra ostean, kartillarekin etortzen ziren ingurukoak ogia erostera. Okinak ogi beltz borobilak eta "mortero" izeneko ogi eskasak saski batean ekartzen zituen bentara. Jolasean aritzen ziren umeak "mortero" ogi harekin, eta gero, jan egiten zuten. Orain lehen baino askoz txarrago jaten dela diote, dena den.

  • Miren Arriaga Gerraostea: etxea konfiskatuta eta errazionamendu garaia

    Miren Begoña Arriaga Leniz (1921) Eibar

    Gerra amaitu eta Eibarrera itzuli zirenean, altzariak gordeta zituzten arren, etxebizitza konfiskatuta zuten eta haiek alde egin arte ezin izan ziren euren etxera bueltatu. Nahiz eta errazionamendu garaia izan, senitarteko batek zuen dendari esker, ondo bizi ahal zan zirela kontatzen du. Ea eta Ereñoko errazionamenduez baliatzeko trikimailuez dihardu.

  • Miren Lorea Lasa Gerra ostean goserik ez

    Miren Lorea Lasa Aranburu (1930) Lorenzo Zabala Suinaga (1927) Eibar

    Gerra ostean gosea zegoen baina Lorearen etxean zapata-denda zutenez, ez zuten goserik pasa. Lorenzoren kasuan, amak baserria zuen eta bertatik ekartzen zuten jatekoa.

  • Adela Telleria Gerraosteko premia

    Adela Telleria Gallastegui (1924) Eibar

    Behobian zituzten ondasun guztiak galdu zituzten gerraren ondorioz. Gerraostean, aita espetxeratu egin zuten eta amak gaixotasun larria izan zuen. Premia handia bizi izan zuten garai hartan.

  • Adela Telleria Iragaitzazko langileak Aurreran

    Adela Telleria Gallastegui (1924) Eibar

    Gerraostean kartzelan egon izanak ez zion aitari lana aurkitzeko garaian trabarik eragin. Guztientzat adina lan zegoela kontatzen du Adelak. Askotan, iragaitzaz zeuden pertsonak hartzen ziren fundizioan beharrerako. Pare bat edo hiru egunez lana egin eta, soldata aurreratzeko eskatu ostean, lana utzita bideari jarraitzen zioten.

  • Roberto Zabaleta Gerra garaian Bolibarren

    Roberto Zabaleta Ozamiz (1934) Eibar

    Gerrarengatik bi urte egin zituen Ziortza-Bolibarren bizi izaten, familiakoekin. Gerraostean, aita hil zitzaion. Orduan, gosea eta miseria zegoela dio.

  • Roberto Zabaleta Gerraosteko ordaintzeko moduak

    Roberto Zabaleta Ozamiz (1934) Eibar

    Gerraostean, dirua zeukanak ordaindu egiten zuen eta ez zeukanak, apuntatuta lagatzen zuen. Gogoan du zinemara joan zela diruaren ordez zigiluarekin ordainduta.

  • Roberto Zabaleta Materiala errazionamenduan

    Roberto Zabaleta Ozamiz (1934) Eibar

    Zaldien eta garabien lana aitarengandik jaso zuen. Piezak, materialak, produktuak lantegi batetik bestera eramaten zituen. Materiala ere errazionamenduarekin banatzen zuten, eta estraperloan ere saltzen zuten batzuek.