Ekonomia gerraostean

  • Jesus Zearreta Baserriko jeneroa entregatu; errotak zarratuta

    Jesus Zearreta Etxabe (1926) Amorebieta-Etxano

    San Martinen hildako asko ikusi zituzten. Gerraostean, "abastos"ek baserriko jeneroa entregarazten zien: garia, artoa... Errotak itxita zeuden eta urruneko errotetara joan behar izaten zuten. Harrapatuz gero, isuna ezartzen zien.

  • Jesus Zearreta Behi lapurrak

    Jesus Zearreta Etxabe (1926) Amorebieta-Etxano

    Gerran Boluetan (Bilbo) ebakuatuta egon zirenean, Asturiasko senar-emaztea batzuek ganadua ostu eta haren okela saltzen zuten. Beraien behiei ez zien ezer egin.

  • Jesus Zearreta Kaletik jateko bila baserrira

    Jesus Zearreta Etxabe (1926) Amorebieta-Etxano

    Errotara gauez joaten ziren estraperloan egunez ezin zelako. 10 ogerleko isuna ordaindu behar zen harrapatuz gero. Errazionamenduan ematen zien ogia oso-oso txarra zen. Gerraostean Bilbo aldetik arbi bila etortzen zen jendean gosearen gosez. Baserrian batutako jeneroaren erdia-edo Udalak kentzen zien. Denetarik lantzen zuten lehen; gaur egun, ostera, ezer ere ez.

  • Jesus Zearreta Olio litroa 100 pezeta

    Jesus Zearreta Etxabe (1926) Amorebieta-Etxano

    Errazionamenduan gauza gutxi jasotzen zuten. Olio-litroak 100 pezeta balio zituen eta urdai-kiloak 90 pezeta. Ohiko jornal bat 2 pezetara ere ez zen ailegatzen askotan.

  • Jesus Zearreta Eguneko jatorduak

    Jesus Zearreta Etxabe (1926) Amorebieta-Etxano

    Goizean taloa eta esnea edo bakailao edo sardina errea, eguerdian baba eta gauean porru-salda. Arraina dendan saltzen zuten. Errazionamenduan ogi gutxi ematen zioten, txusko txikia. Ogia astean behin egiten zuten, beraienean zapatuetan.

  • Anastasio Zamalloa Guardia zibilek errotako zorroak kendu zizkieten

    Anastasio Zamalloa Zubero (1928) Amorebieta-Etxano

    Gerraostean inguruko errotak prezintatu zituzten. Zeanurin errota zabalik zegoela-eta, harako bidea hartu eta guardia zibilekin topo egin eta Areatzara bueltatu ziren. Zorroak kendu zizkieten eta hutsik bueltatu ziren etxera. Baina handik astebetera ezusteko berri bat jaso zuten eta zorroak berreskuratu ahal izan zituzten.

  • Mari Tere Areitioaurtena Gerraostean etxean zegoena jan

    Mari Tere Areitioaurtena Bikandi (1930) Amorebieta-Etxano

    Baserrian beti zeukaten zeozer jateko, baina kaletarrek oso txarto pasatu zuten gerraostea. Eurek etxekoa jaten zuten: txerria, auma, bildotsa... Ama bendejarekin ibiltzen zen. Ogi falta zen gehien nabaritzen zutena gerraostean.

  • Mari Tere Areitioaurtena Gabonetan txerriki kazola eta arraina

    Mari Tere Areitioaurtena Bikandi (1930) Amorebieta-Etxano

    Mari Tereren amak kazolak prestatzen zituen txerri belarriekin, hankekin eta muturrekin Gabonetarako. Arraina ere ez zen falta etxean, etxerik etxe ibiltzen ziren saltzaileei erosten zieten eta. Okela ere sarri edukitzen zuten etxean; gerraostean, esaterako, erbiak harrapatzen zituzten.

  • Mari Kruz Urkizu Paretako karea zupatzetik korrokoi osoa janda asetzera

    Mari Kruz Urkizu Sarasua (1932) Lezo

    Mari Kruzek hamar bat urte zituela lanpostu berria eskaini zioten aitari, eta enpresa berriko nagusiak etxea utzi zien, baratze txiki batekin. Mari Kruzek gogoan du etxe hura Lezoko Centro Republicanoa izan zenaren ondoan zegoela. Aita txandaka aritzen omen zen lanean, eta arrantzara joateko tartea hartzen omen zuen. Aitaren soldatari baino, itsasotik ekartzen zituen arrainei eskerrak hasi zen familia gosea asetzen.

  • Guadalupe Salaberria "Baserritarrak aza-txurtenak janda ere egongo dituk"

    Guadalupe Salaberria Lopetegi (1918) Lezo

    Nafarroara joaten ziren errotara irina egitera. Kafea ehotzeko errotarekin ere ehotzen zuten artoa. Ona geratzen omen zen irin hori esnearekin ondo egosita. Barazkiak ere hartzen zituzten. Babarruna entregatu behar izaten zen. Kaletar bati etzundakoa: "Baserritarrak aza-zurtenak janda ere egongo dituk!"

  • Dolores Lopetegi Gerraosteko gosea

    Dolores Lopetegi Aiestaran (1916) Lezo

    Gerra ondorenean ez zuten goserik pasatu, babarruna, esnea eta taloa bazituztelako baserrian. Gerrak arrastoa utzi zuen.

  • Dolores Lopetegi Arropa gutxi, zorrak ugari

    Dolores Lopetegi Aiestaran (1916) Lezo

    Ez zuten arropa askorik. Beste batzuena ere gustura hartuko lukete. Manuel Jimenezen denda. Larunbatetan kobratzen zuten jornala. Pixkanaka ordaintzen zituzten soinekoak. Dendan apuntatuta uzten zuten askok, gero ordaintzeko. Zorrei buruz amonak zioena.

  • 285 Osintxun garai batean egon ziren errotak

    Evaristo Alberdi Oruesagasti (1926) Maria Mugerza Arregi (1930) Bergara

    Auzoan izan zituzten errotak. Garai batean hiru errota egon ziren inguruan. Gerra ostean itxi egin zituzten eta Aizpurutxo ondoan zegoen errota batera eraman behar izaten zituzten zorroak. Etxeberriko errota.

  • 285 Auzoko errotak prezintatuta eta gauez Aizpurutxora joan behar

    Evaristo Alberdi Oruesagasti (1926) Maria Mugerza Arregi (1930) Bergara

    Gerra garaian errotak prezintatu egin zituzten. Aizpurutxoko errotara joan behar izaten ziren gauean; goizaldean etxera itzuli eta baserriko lanekin jarraitu behar.

  • 802 Gerra giroa

    Korneli Egimendia Aranburu (1910) Oiartzun

    Gerra aurretik, hegazkinak hasiak ziren atzera eta aurrera. San Markostik tiroka hasten zirenean, zubi azpian gordetzen ziren, hor babestuta zeudelakoan. Inork hil nahi ez. Gero gosetea; errotak itxita zeuden, baina Iurritakoek gordean ematen zieten irina.

  • 810 Arantzara irin bila

    Erramun Irazu Apezetxea (1926) Oiartzun

    Bere anaia Inaxio Arantzara joaten zen irin bila. Diru gutxi izaten zuen, eta ezin irin asko ekarri.

  • 810 Mandoa irauli

    Erramun Irazu Apezetxea (1926) Oiartzun

    Auzoko bat irinarekin zetorrela, Zaldin inguruan mandoa kargarekin malda behera irauli zitzaion. Arbaldak eta gainerako traste guztiak hautsi zitzaizkion. Han ibili zen bere haiek ezin gorderik.

  • 810 Lesakako errepidea: soldaduak eta 'trabajadoreak'

    Erramun Irazu Apezetxea (1926) Oiartzun

    Lesakako errepidea egin zutenean, Portuburuko soroak erdiz erdi hartu zituzten. Artoa egin gabe zegoen oraindik eta moztuta behiei eman zieten; beraiek ezer gabe gelditu ziren. Gero gainera, 'trabajadoreek' gosea kentzeko artoa lapurtzen zieten. Egin aurretik gordetzen aritzen ziren. 'Trabajadoreek' Portuburu ondoan jaten zuten, eta, jan ondoren, andaluziarrak beren kantekin hasten ziren, burua pixka bat distraitzeko. Portuburukoek esnea Ergoienera eramaten zuten eta falangistak etortzen ziren bila. Gero Olatxeko zubira eramaten zuten, errepidean ari ziren soldaduek kafesnea hartzeko.

  • 1027 Trabajadoreak

    Tiburtzio Aranburu Lekuona (1925) Faustino Galdos Arbide (1934) Juan Galdos Arbide (1924) Santos Mitxelena Aranguren (1931) Oiartzun

    Gerraren ondoren, irin bila joan ziren Nafarroara. Antsillesen 'trabajadoreak' eta Borrokazelaietan eskoltak edo kintoak. 'Trabajadore' batek ihes egin zuen, eta garesti ordaindu zuen.

  • 1074 Errotari azkarra

    Joxe Zabaleta Labandibar (1929) Oiartzun

    Artoa Fanderiara eraman behar izaten zen gero, baina gerra garaian ez zioten hainbeste kasu egiten. Nafarroan errotak libre, eta, hemen, itxita. Arraskuerrotako aitonak asmatu zuen modua irina gordeka egiteko, ganbaran, baina teilatutik irin-hautsa ateratzen zen eta handik galdu zen. Jendea elkar bijilatzen aritzen zen.