Ekonomia gerraostean

  • Manolo Larrañaga Gerraosteko gosetearen eragina erakusten duen anekdota

    Manolo Larrañaga Juaristi (1927) Azkoitia

    Gerraostean ez zegoen jatekorik eta gosea pasa behar. Orduko gosetearen eragina erakusten duen anekdota bat kontatzen du, bere amaginarrebaren ingurukoa.

  • Errotak itxi eta garia kendu

    Rufina Abaitua Bilbao (1928) Mendata

    Bonbardaketaren ostean, errotak itxi egin zituzten, baina batzuek jarraitzen zuten zelan edo halan. Arratzuko okindegira joaten ziren ogi bila. Garia hartutakoan, gurdikada kentzen zieten; urte askoan.

  • Indabak salduz gero, isuna

    Rufina Abaitua Bilbao (1928) Mendata

    Baserritarrentzat ez zen errazionamendurik egon. Indabak salduz gero, kendu eta isuna ipintzen zieten. Txerria hiltzea libre zen.

  • Juan Migel Aranbarri Lagunekin jatekoa trukatzen; herriko txokolategileak

    Juan Migel Aranbarri Atxa (1940) Azkoitia

    Goserik ez zuen pasatu. Batzuetan lagunen batekin jatekoa trukatzen zuen, bai ogia edo bai merienda. Euren etxean egoten zen Maiztegi txokolateak ez zion graziarik egiten eta lagunari aldatzen zion beste zerbaiten truke. Herrian bertan ere egiten zen txokolatea. Hortik dator `Txokolatero´ gaitzizena.

  • Juan Migel Aranbarri Gerra sasoian Madrilgo eta Durangoko lehengusuak Azkoitian

    Juan Migel Aranbarri Atxa (1940) Azkoitia

    Gerra sasoian Madrilgo eta Durangoko lehengusuak euren etxean egon omen ziren. Entzunda duenez, hegazkinak zetozenean, sotoan gordetzen ziren. Herrian jendea gero eta argalago eta euren etxean gero eta gizenago. Ogia etxean egiten zuten. Azukrea falta izaten zen eta lehengusuek kafesnea gatzarekin hartzen ikasi zuten. Azukre beltza.

  • Juan Migel Aranbarri Olioa Cascante herritik estraperloan

    Juan Migel Aranbarri Atxa (1940) Azkoitia

    Elikagairen bat herrira ekartzen zenean, alondegira eramaten zen zuzenean eta han tasa ordaindu behar izaten zen. Olioa Cascante herritik ekartzen zuten estraperloan. Kamioian ezkutuan nola eramaten zuten. Serenoarekin tratua egin behar izaten zuten.

  • Bixenta Arregi Arregi Murgiako errotara mutil mordoa; baserriko lanak

    Bixenta Arregi Arregi (1937) Maria Isabel Arregi Arregi (1931) Maria Pilar Arregi Arregi (1943) Juana Beitia Ugarte (1936) Mahai-ingurua Oñatin 2 () Oñati

    Murgiako errotara mutil asko joaten ziren, beraiek ikusteagatik. Estraperloa. Maindirea jartzen zuten, guardia zibilak zeudela abisatzeko. Karobia erretzen. Idiekin lanean, Marixabel hirutan erori zen errekara. Egur lanak. Lan asko egindakoak dira.

  • Bixenta Arregi Arregi Arbia; errotan ogirik ez zen falta, gose garaian

    Bixenta Arregi Arregi (1937) Maria Isabel Arregi Arregi (1931) Maria Pilar Arregi Arregi (1943) Juana Beitia Ugarte (1936) Mahai-ingurua Oñatin 2 () Oñati

    Arbiaren lanak, Murgiako errotan. Erlijioaren indarra: "intentzioak" partitzen. Juani okerrago ibili zen gose denboran. Ogia eta labesua. Ogia lapurtu zioten amari. Tremesa, morokila.

  • Bixenta Arregi Arregi Behiak jeztea; Linda behia

    Bixenta Arregi Arregi (1937) Maria Isabel Arregi Arregi (1931) Maria Pilar Arregi Arregi (1943) Juana Beitia Ugarte (1936) Mahai-ingurua Oñatin 2 () Oñati

    Linda izeneko behia zeukaten Juanik eta. Behiak jeztea eta untxiak hiltzea. Gose garaiko kontuak. Tremesa eta taloa. Arregitarren amaren taloak. Maiztegi txokolateak.

  • Bixenta Arregi Arregi Errotako salmentak; estraperloa eta salaketa

    Bixenta Arregi Arregi (1937) Maria Isabel Arregi Arregi (1931) Maria Pilar Arregi Arregi (1943) Juana Beitia Ugarte (1936) Mahai-ingurua Oñatin 2 () Oñati

    Errotako Araia astoa. Santa Lutziara, kapoiak saltzera. Berdura plazan, sagarrak saltzen; Pili engainatu egiten zuten, Marixabel ez. Artoa jandako oiloak. Emakume batek arto irina eskatu zion amari, estraperloan. Salaketa jarri zion gero; isuna: 30.000 pezeta. Guardia zibilak.

  • Bixenta Arregi Arregi Diortxueneko bezeroak eta janaria

    Bixenta Arregi Arregi (1937) Maria Isabel Arregi Arregi (1931) Maria Pilar Arregi Arregi (1943) Juana Beitia Ugarte (1936) Mahai-ingurua Oñatin 2 () Oñati

    Arazoko baserritarrak ere joaten ziren Diortxuenera. Prestatzen zuten janaria. Ogiduna. Arrain saltzailea: bakailaoa. Ontziak garbitzen zituen andreak zer egiten zuen.

  • Tiburtzio Olabe Gerraostean "karretero" eta estraperloan

    Tiburtzio Olabe (1912) Durango

    Gerratik itzuli zenean, ez zen gai saskiak egiteko. "Karretero" moduan ibili zen lanean Durangon denbora luzez, zerrautsa eta egurra garraiatzen. Estraperloan ere ibiltzen zen. Jendeak eskatutako gaiak ezkutuan eramaten zituen gurdian.

  • 1281 Estraperloa; bizkaitarrak Gipuzkoara eta alderantziz

    Juli Larrañaga Garate (1921) Mendaro

    Behin Berriatuko batzuk etorri eta kartila ahaztu zitzaiela eta berea uzteko eskatu zioten. Berak halaxe egin zuen, baina irin-fabrikakoak esan zion berriz ez egiteko halakorik, haiek debekatuta zutela Gipuzkoa partera etortzea eta. Etxe bakoitzak kartila bat izaten zuen eta hura irin-fabrikan erakutsi egin behar izaten zen eta bertan apuntatzen zuten jasotako irin kopurua. Eurak ere Bizkaia aldera joaten ziren estraperloan, baina han ez zuten kartilarik eskatzen.

  • Bixente Lizaso Alegiara eta Goizuetara artoa ehotzera

    Bixente Lizaso Itxaso (1931) Urnieta

    Errotak itxita zeuden eta ezin artorik eho. Ama Alegiara joan zen behin ehotzera eta itzultzerakoan trenean karabineroek kendu egin zioten irina. Goizuetara ere joaten ziren batzuk astoarekin. Astoak sen izugarria du: behin pasatako bidea gogoan izaten du.

  • Jesusa, Agustin eta Maribel Gerraostean, baserri eta lursail gutxi zen herrietan miseria

    Agustin Guenaga Zelaia (1931) Maribel Guenaga Zelaia (1941) Jesusa Urkidi Arejitabelaustegi (1935) Etxebarria

    Gerraostean Etxebarrian ez zuten hainbeste gose pasatu, etxe guztiek zutelako soroa edo baratzea. Ogi gosea bai pasa zuten. "Txusko" bat ematen zieten okindegian. Ondarroan edo herri handiagoetan egoera latzagoa izan omen zen, "miserixa alu". "Diru zuria"ren (Euskadiko diruaren) kontuarekin jendeak dirua galdu zuen, gero diru horrek baliorik ez zuen izan eta.

  • Juantxo Arteaga Baserriak asko lagundu zien gerra denboran

    Juantxo Arteaga Yeregi (1937) Lasarte-Oria

    Guraso biak baserritarrak izateak asko lagundu zien gerra denboran, sagarrak etab. jan zitzaketen eta. Kaletarrek gose handia pasa zuten.

  • Juantxo Arteaga Gerraosteko gosea

    Juantxo Arteaga Yeregi (1937) Lasarte-Oria

    Juantxok gogoan du gerraosteko gosea. Babarruna jaten zen batez ere, eta baserriko fruituak. Hala ere, baserrietan jende asko bizi zen eta ez zen denentzat iristen.

  • Juantxo Arteaga Olioak astebeteko jornala balio zuen

    Juantxo Arteaga Yeregi (1937) Lasarte-Oria

    Gogoan du ogia mamiaren erdian fermetatzen zela eta mikatz mikatza zegoela. Komentuan kontrabajandoa egiten zen. Olioa gogorra saltzen zen.

  • Juantxo Arteaga Kontrabandoa herriko komentuan

    Juantxo Arteaga Yeregi (1937) Lasarte-Oria

    Gaztañaga delako batek monjen komentua erabiltzen zuen gerraostean kontrabandorako.

  • Niceto Marcano Muguerza Gerra ondorengo egoera: euskararen erabilera; gosea

    Niceto Marcano Muguerza (1932) Eibar

    Euskaraz-erdaraz hitz egitearen inguruko azalpenak. Kanpotik etorritako jendea. Gerra ostean, euskararen kontrako jarrerak. Errazionamendua. "Regiones Devastadas". Erreka.