Ekonomia gerraostean

  • Sabino Etxabeguren artola Gerra ondoren gosea eta estraperloa

    Sabino Etxabeguren Artola (1927) Anoeta

    Gerra ondoren gosea eta arrazoinamendua iritsi ziren. Opil txar batzuk ematen zizkien. Etxean asko ziren eta aitak estraperloan hastea pentsatu zuen Tolosako sozio batekin. Sabino mutil zaharrena zenez laguntzen ibili zen. Txekorrak erosten hasi ziren. Gauean isilka eta beldurrez hiltzen zituzten txekorrak. Behin guardiak nola inguratu zitzaizkien eta errota gelditu behar izan zuten gogoan du.

  • Sabino Etxabeguren artola Estraperlo kontuengatik aita denuntziatua

    Sabino Etxabeguren Artola (1927) Anoeta

    Behin soldadu zegoela etxetik abisu bat jaso zuen hara bueltatzeko. Tenientearen zaldian joan zen. Goizeko bostetan etxera iritsi zenean ama negarrez hasi zitzaion. Aita denuntziatu omen zuten estraperlo kontuengatik. Ama arrosarioa errezatzen gelditu zen bitartean Sabino Tolosako epaitegira joan zen.

  • Mertxe Altuna Ama jan gabe gelditzen zen semeek jan zezaten

    Mertxe Altuna Iruretagoiena (1945) Lasarte-Oria

    Mertxek ez du goserik pasa, baina haren bi anaiek bai. Ama jan gabe gelditzen zen anaiari emateko. Babarrunak jaten zituzten egunero, baina igandetan garbantzuak.

  • migel aldasoro Arto zakuekin Hernanira autobusez

    Migel Aldasoro Gonzalez (1930) Donostia

    23 urterekin hasi zen eraikuntzan lanean, soldadutza amaitu orduko, eta 70 urte bete arte aritu da lan horretan. Aurretik baserriko lan mordoa egina da, 15 kilo arto hartuta Hernanira joaten zirenekoa gogoratzen du. Autobusean joaten ziren Hernaniko errotara, eta itzultzean goardek zakuetan zekartena ez kentze aldera, txoferrari geldialdia lehenago egiteko eskatzen zieten, basotik oinez joateko etxera.

  • migel aldasoro Baserrian jateko faltarik ez

    Migel Aldasoro Gonzalez (1930) Donostia

    Baserritarrek elkarren artean harreman estua zuten, euren etxean hiru edo lau txerri hazten zituzten urtean, eta txerriak hiltzean denen artean banatzen zuten. Moilan arraina kargatu eta idi parearekin baserrira igotzen zuten, baratzean ongarri gisa erabiltzeko. Baserrian ez zuten goserik pasa, denetik zuten baratzean, baina oso kontrol zorrotzak izaten ziren eta jasotakoaren zati bat entregatu behar izaten zen. Errazionamenduko ogia ez zitzaion gustatzen, taloa nahiago.

  • Bittori Zapiain Tiroen ondorioz platerak dantzan

    Bittori Zapiain Mendiola (1929) Astigarraga

    Gerran Bittorik beldur handia pasa zutela kontatzen du, batzuetan, San Markos aldean tiroak entzun eta platerak dantzan hasten ziren burrunbagatik. Orduan, altxa eta ihes egiten zuten, bakoitzak ahal zuen tokira. Behin amari tratua lapurtzen saiatu ziren hiru atso.

  • Bittori Zapiain Guardia Zibila etxea arakatzen

    Bittori Zapiain Mendiola (1929) Astigarraga

    Bittorik oroitzen du Guardia Zibilak nola arakatzen zuen baserria, koltxoiak zulatuz eta oheak deseginez. Beste garai batean, babarruna, artoa eta patata eman behar zen udaletxean. Aitak meta barruan babarrunak ezkutatu zituen.

  • Bittori Zapiain Errazionamenduko janaria

    Bittori Zapiain Mendiola (1929) Astigarraga

    Errazionamenduko olioa gogor-gogorra gelditzen zen etxera iristerako, eta ematen zien ogi zatia ere oso txikia zen.

  • Bittori Zapiain Estraperloan txerria hil

    Bittori Zapiain Mendiola (1929) Astigarraga

    Estraperloan erositako txerria sukaldean hil izanaz gogoratzen da Bittori. Guadia Zibilek baserriko animaliak tiroz hil eta lapurtu egiten zituzten askotan.

  • micaela sasiain ormazabal Gerra hasi zen eguna

    Micaela Sasiain Ormazabal (1929) Lasarte-Oria

    Gogoan du Micaelak gerra hasi zen egunean bertan gurasoak eta anai-arrebak arropa sagardo upeletan gordetzen hasi zirela, Errusiara eramango zituztelako zurrumurrua zabaldu baitzen. Jendeak ihes egin zuen, eta janari dendetako poduktuak hartzen zituzten askok, hutsik gelditu baitziren dendak.

  • micaela sasiain ormazabal Baserriari esker, goserik ez

    Micaela Sasiain Ormazabal (1929) Lasarte-Oria

    Gizonek etxetik kanpo lan egiten zuten. Emakumeek laboreak egiten jakitearen garrantzia. Gose handia zegoen orduan, etxetik aberatsenetan edo onenetan ere argaldu ziren. Familiako baserritarrei esker ez zuen goserik pasa.

  • micaela sasiain ormazabal Gosea: ez ogirik, ez oliorik

    Micaela Sasiain Ormazabal (1929) Lasarte-Oria

    Errazionamendua zela eta, janari bila Oriara eta Lasartera joan izan ohi zen Micaela. Egunero ogi bat ematen zion militar batek.

  • Inaxio Otaegi Errotara artoa xehetzera

    Inaxio Otaegi Otaegi (1937) Lasarte-Oria

    Artoa oiloak elikatzeko eta taloa egiteko erabiltzen zuten. Urnietako errotara joaten ziren artoa xehetzera. Zenbait tokitako errotak itxi egin zituzten gerra garaian.

  • Imanol Oruemazaga 1943an gose handia pasa zuen Bergarako seminarioan

    Imanol Oruemazaga Baseta (1931) Berriz

    1943an Bergarako seminariora joan zen. Gose handia pasatu zuten. Behin Elgeta alderako bidean zehar paseatzera eraman zituzten; sagasti bat ikusi eta sekulako triskantza egin zuten. Jangelan seiko mahaietan egoten ziren. Lapikoan lekaleak baino salda gehiago. Txandatu egiten ziren mahaia zerbitzatzeko. Han urtebete egin ostean, Arteako (lehen Castillo-Elejabeitia) seminariora joan zen eta handik Gasteizkora.

  • Imanol Oruemazaga Gerraosteko gosea Errotabarrira joandakoan amaitu

    Imanol Oruemazaga Baseta (1931) Berriz

    Ogi-gosea edukitzen zuen beti eta berarentzat oparirik onena amak egindako ogia izaten zen. Gerraostean gose handia pasa zuten, Berrizko Abadetxean bizi ziren sasoian. 1944an joan ziren Errotabarrira bizitzera. Baserria nolakoa zen eta nolako inpresioa egin zion seminariotik etorri zenean. Hara joan zirenean kendu zuten gosea.

  • Rafael Ollokiegi Yeregui Elbarri izanagatik, otartekoa jaso

    Rafael Ollokiegi Yeregi (1937) Lasarte-Oria

    Senide bat bazuten Frantzian, eta harengana joan ziren hasieran, baina jende gehiegi zegoela eta, Biarritzera joa ziren, ama neskame. Toursera joan ziren gero, errentan. Rafaelen amak bularreko esnea galdu zuen han pasatako goseagatik. Aitari elbarria izateagatik ematen zioten otartekoa amak jaten zuen.

  • Rafael Ollokiegi Yeregui Errazionamenduko ogia

    Rafael Ollokiegi Yeregi (1937) Lasarte-Oria

    Borobil formako ogia ematen zieten errazionamenduan, lodia eta gogorra. Bakoitzari bat ematen zioten. Ogi txuririk ez zuten ikusi ere egiten.

  • Rafael Ollokiegi Yeregui Kontrabandoa trenez

    Rafael Ollokiegi Yeregi (1937) Lasarte-Oria

    Herritik pasatzen zen Nafarroatik zetorren trena. Bertan sartzen zuten gero estraperloan salduko zutena. Taloa jan ohi zuten estraperloan erosteko dirurik ez zutenek.

  • Maria Concepcion Beraetxe Aitak baserritarrentzat egiten zuen lan

    Maria Concepcion Beraetxe Aranburu (1925) Lasarte-Oria

    Familia Txikierditik Usurbil kalera jaistean, aita baserriz baserri ibili zen lana topatu nahian. Etxean eskulanak egiten zituen baserritarrei laguntzeko, aulkiak konpontzen, baserriko tresnak konpontzen... Ordainetan janaria ematen zioten.

  • Maria Concepcion Beraetxe Hamalau seniderentzat, janaririk bai?

    Maria Concepcion Beraetxe Aranburu (1925) Lasarte-Oria

    Amaren familia baserritarra zen, haiei esker izaten zuten janaria etxean askotan. Babarrunak, baba txikia, sagarrak...