Ekonomia gerraostean

  • Miren Arriaga Gerraostea: etxea konfiskatuta eta errazionamendu garaia

    Miren Begoña Arriaga Leniz (1921) Eibar

    Gerra amaitu eta Eibarrera itzuli zirenean, altzariak gordeta zituzten arren, etxebizitza konfiskatuta zuten eta haiek alde egin arte ezin izan ziren euren etxera bueltatu. Nahiz eta errazionamendu garaia izan, senitarteko batek zuen dendari esker, ondo bizi ahal zan zirela kontatzen du. Ea eta Ereñoko errazionamenduez baliatzeko trikimailuez dihardu.

  • Miren Lorea Lasa Gerra ostean goserik ez

    Miren Lorea Lasa Aranburu (1930) Lorenzo Zabala Suinaga (1927) Eibar

    Gerra ostean gosea zegoen baina Lorearen etxean zapata-denda zutenez, ez zuten goserik pasa. Lorenzoren kasuan, amak baserria zuen eta bertatik ekartzen zuten jatekoa.

  • Adela Telleria Gerraosteko premia

    Adela Telleria Gallastegui (1924) Eibar

    Behobian zituzten ondasun guztiak galdu zituzten gerraren ondorioz. Gerraostean, aita espetxeratu egin zuten eta amak gaixotasun larria izan zuen. Premia handia bizi izan zuten garai hartan.

  • Adela Telleria Iragaitzazko langileak Aurreran

    Adela Telleria Gallastegui (1924) Eibar

    Gerraostean kartzelan egon izanak ez zion aitari lana aurkitzeko garaian trabarik eragin. Guztientzat adina lan zegoela kontatzen du Adelak. Askotan, iragaitzaz zeuden pertsonak hartzen ziren fundizioan beharrerako. Pare bat edo hiru egunez lana egin eta, soldata aurreratzeko eskatu ostean, lana utzita bideari jarraitzen zioten.

  • Roberto Zabaleta Gerra garaian Bolibarren

    Roberto Zabaleta Ozamiz (1934) Eibar

    Gerrarengatik bi urte egin zituen Ziortza-Bolibarren bizi izaten, familiakoekin. Gerraostean, aita hil zitzaion. Orduan, gosea eta miseria zegoela dio.

  • Roberto Zabaleta Gerraosteko ordaintzeko moduak

    Roberto Zabaleta Ozamiz (1934) Eibar

    Gerraostean, dirua zeukanak ordaindu egiten zuen eta ez zeukanak, apuntatuta lagatzen zuen. Gogoan du zinemara joan zela diruaren ordez zigiluarekin ordainduta.

  • Roberto Zabaleta Materiala errazionamenduan

    Roberto Zabaleta Ozamiz (1934) Eibar

    Zaldien eta garabien lana aitarengandik jaso zuen. Piezak, materialak, produktuak lantegi batetik bestera eramaten zituen. Materiala ere errazionamenduarekin banatzen zuten, eta estraperloan ere saltzen zuten batzuek.

  • Manolo Larrañaga Gerraosteko gosetearen eragina erakusten duen anekdota

    Manolo Larrañaga Juaristi (1927) Azkoitia

    Gerraostean ez zegoen jatekorik eta gosea pasa behar. Orduko gosetearen eragina erakusten duen anekdota bat kontatzen du, bere amaginarrebaren ingurukoa.

  • Errotak itxi eta garia kendu

    Rufina Abaitua Bilbao (1928) Mendata

    Bonbardaketaren ostean, errotak itxi egin zituzten, baina batzuek jarraitzen zuten zelan edo halan. Arratzuko okindegira joaten ziren ogi bila. Garia hartutakoan, gurdikada kentzen zieten; urte askoan.

  • Indabak salduz gero, isuna

    Rufina Abaitua Bilbao (1928) Mendata

    Baserritarrentzat ez zen errazionamendurik egon. Indabak salduz gero, kendu eta isuna ipintzen zieten. Txerria hiltzea libre zen.

  • Juan Migel Aranbarri Lagunekin jatekoa trukatzen; herriko txokolategileak

    Juan Migel Aranbarri Atxa (1940) Azkoitia

    Goserik ez zuen pasatu. Batzuetan lagunen batekin jatekoa trukatzen zuen, bai ogia edo bai merienda. Euren etxean egoten zen Maiztegi txokolateak ez zion graziarik egiten eta lagunari aldatzen zion beste zerbaiten truke. Herrian bertan ere egiten zen txokolatea. Hortik dator `Txokolatero´ gaitzizena.

  • Juan Migel Aranbarri Gerra sasoian Madrilgo eta Durangoko lehengusuak Azkoitian

    Juan Migel Aranbarri Atxa (1940) Azkoitia

    Gerra sasoian Madrilgo eta Durangoko lehengusuak euren etxean egon omen ziren. Entzunda duenez, hegazkinak zetozenean, sotoan gordetzen ziren. Herrian jendea gero eta argalago eta euren etxean gero eta gizenago. Ogia etxean egiten zuten. Azukrea falta izaten zen eta lehengusuek kafesnea gatzarekin hartzen ikasi zuten. Azukre beltza.

  • Juan Migel Aranbarri Olioa Cascante herritik estraperloan

    Juan Migel Aranbarri Atxa (1940) Azkoitia

    Elikagairen bat herrira ekartzen zenean, alondegira eramaten zen zuzenean eta han tasa ordaindu behar izaten zen. Olioa Cascante herritik ekartzen zuten estraperloan. Kamioian ezkutuan nola eramaten zuten. Serenoarekin tratua egin behar izaten zuten.

  • Bixenta Arregi Arregi Murgiako errotara mutil mordoa; baserriko lanak

    Bixenta Arregi Arregi (1937) Maria Isabel Arregi Arregi (1931) Maria Pilar Arregi Arregi (1943) Juana Beitia Ugarte (1936) Mahai-ingurua Oñatin 2 () Oñati

    Murgiako errotara mutil asko joaten ziren, beraiek ikusteagatik. Estraperloa. Maindirea jartzen zuten, guardia zibilak zeudela abisatzeko. Karobia erretzen. Idiekin lanean, Marixabel hirutan erori zen errekara. Egur lanak. Lan asko egindakoak dira.

  • Bixenta Arregi Arregi Arbia; errotan ogirik ez zen falta, gose garaian

    Bixenta Arregi Arregi (1937) Maria Isabel Arregi Arregi (1931) Maria Pilar Arregi Arregi (1943) Juana Beitia Ugarte (1936) Mahai-ingurua Oñatin 2 () Oñati

    Arbiaren lanak, Murgiako errotan. Erlijioaren indarra: "intentzioak" partitzen. Juani okerrago ibili zen gose denboran. Ogia eta labesua. Ogia lapurtu zioten amari. Tremesa, morokila.

  • Bixenta Arregi Arregi Behiak jeztea; Linda behia

    Bixenta Arregi Arregi (1937) Maria Isabel Arregi Arregi (1931) Maria Pilar Arregi Arregi (1943) Juana Beitia Ugarte (1936) Mahai-ingurua Oñatin 2 () Oñati

    Linda izeneko behia zeukaten Juanik eta. Behiak jeztea eta untxiak hiltzea. Gose garaiko kontuak. Tremesa eta taloa. Arregitarren amaren taloak. Maiztegi txokolateak.

  • Bixenta Arregi Arregi Errotako salmentak; estraperloa eta salaketa

    Bixenta Arregi Arregi (1937) Maria Isabel Arregi Arregi (1931) Maria Pilar Arregi Arregi (1943) Juana Beitia Ugarte (1936) Mahai-ingurua Oñatin 2 () Oñati

    Errotako Araia astoa. Santa Lutziara, kapoiak saltzera. Berdura plazan, sagarrak saltzen; Pili engainatu egiten zuten, Marixabel ez. Artoa jandako oiloak. Emakume batek arto irina eskatu zion amari, estraperloan. Salaketa jarri zion gero; isuna: 30.000 pezeta. Guardia zibilak.

  • Bixenta Arregi Arregi Diortxueneko bezeroak eta janaria

    Bixenta Arregi Arregi (1937) Maria Isabel Arregi Arregi (1931) Maria Pilar Arregi Arregi (1943) Juana Beitia Ugarte (1936) Mahai-ingurua Oñatin 2 () Oñati

    Arazoko baserritarrak ere joaten ziren Diortxuenera. Prestatzen zuten janaria. Ogiduna. Arrain saltzailea: bakailaoa. Ontziak garbitzen zituen andreak zer egiten zuen.

  • Tiburtzio Olabe Gerraostean "karretero" eta estraperloan

    Tiburtzio Olabe (1912) Durango

    Gerratik itzuli zenean, ez zen gai saskiak egiteko. "Karretero" moduan ibili zen lanean Durangon denbora luzez, zerrautsa eta egurra garraiatzen. Estraperloan ere ibiltzen zen. Jendeak eskatutako gaiak ezkutuan eramaten zituen gurdian.

  • 1281 Estraperloa; bizkaitarrak Gipuzkoara eta alderantziz

    Juli Larrañaga Garate (1921) Mendaro

    Behin Berriatuko batzuk etorri eta kartila ahaztu zitzaiela eta berea uzteko eskatu zioten. Berak halaxe egin zuen, baina irin-fabrikakoak esan zion berriz ez egiteko halakorik, haiek debekatuta zutela Gipuzkoa partera etortzea eta. Etxe bakoitzak kartila bat izaten zuen eta hura irin-fabrikan erakutsi egin behar izaten zen eta bertan apuntatzen zuten jasotako irin kopurua. Eurak ere Bizkaia aldera joaten ziren estraperloan, baina han ez zuten kartilarik eskatzen.