Ekonomia gerraostean

  • jose mari soroa “Heil, Hitler” goserik ez pasatzeko

    Joxe Mari Soroa Berrotaran (1932) Usurbil

    Anaiak “Heil, Hitler” esaten erakutsi zien. Afrikatik soldaduak zetozenean, esaldi hori esan eta gozokiak eta tabakoa botatzen zizkieten. Estraperloan aginagarrak ibiltzen ziren. Etxean ogia egiteko nola moldatzen ziren azaltzen du.

  • Bittori Zarrabeitia "Txuskoa" eta labesua

    Bittori Zarrabeitia Lauzirika (1926) Kortezubi

    Errazionamenduan ogia ematen zieten "txuskoa", labezomorroak ere izaten zituzten. Etxean labesua edo taloa egiten zuten. Errotara gauean joan behar izaten zuten. Labesua zelan egiten zuten azaltzen du, aste osorako ogia izaten zuten. Ez zuten goserik pasatu: baserrian beti zegoen zer jan.

  • Pedro Eriz Errotara bizikletan

    Pedro Eriz Arbulu (1925) Elorrio

    Errazionamendu gogorra gose denboran, baina baserria zutenez, ondo moldatzen ziren. Durangora eta Abadiñora gauez bizikletan zorroarekin errotara.

  • Claudio Egidazu Gauez errotara zorroarekin

    Claudio Egidazu Gongeta (1925) Elorrio

    Bi auzo-errota zeuden Gazetan. Gerra ostean prezintatu egin zituzten. Durangora, Angiozarrera, Elgetara... joan behar izaten zuten gauez. Gari ona eraman eta irin txarra ekartzen zuten bueltan askotan. Auzo-errotak zirenez, bakoitzak eguna zeukan izendatuta. Ur faltarik ez zen izaten.

  • 489 Txerriak, behiak baino balio handiagoa

    Migel Mendiguren Larrea (1932) Beasain

    Abereak. Errazionamendu garaian, behi bat gutxiago izan zuten. Txerria edukitzea hobea zen orduan: urdaia, koipea, etab. ateratzen ziren. Oiloak aske ibiltzen ziren. Garia eskuz jotzeko etxe aurrean zabaltzen zuten. Ardirik ez dute izan etxean. Garin auzoan ardi asko egoten ziren. Aita bertakoa zen.

  • Juana Garmendia Estraperloko garia eta neurriak

    Juana Garmendia Uzkudun (1924) Errezil

    Garia estraperloan nondik erosten zuten azaltzen du. Garia, artoa eta babak neurtzeko zer neurri erabiltzen zituzten aipatzen du.

  • Imanol Arregi Etxean garia urri eta artoa ugari

    Imanol Arregi Zubizarreta (1935) Azpeitia

    Gerra ostean, garia entregatu egin behar izaten zuten. Baina beren lurrak ez ziren onak garia egiteko; bai, ordea, artoa egiteko. Garia berehala gastatzen zitzaienez, artoa jan behar izaten zuten. Imanol jatun eskasa izan zen. Otorduetan, janaria gustukoa ez izan arren, brometan ibiltzen ziren, eta ondo pasatzen zuten.

  • 1339 Irinarekin eta erbiarekin etxera

    Florentino Lamariano Agirre (1933) Antzuola

    Intxausti errotako pasadizo bat. Antzuolako jaietan gertatua. Errotak prezintatuta zeuden. Irina egin zuten, astoarekin joanda. Garia jo, ogia egiteko jaietarako. Bidean erbia topatu zuten, lazoan erorita. Erbia nola larrutu zuten. Erbi erdiarekin, pozik etxera.

  • Txomin Ormaetxea Mundakan burdin usaindun irina

    Txomin Hormaetxea Uriagereka (1930) Bermeo

    Mundakan gerra ostean ez zen ogirik egon eta mundakarrak artoa jaten hasi ziren, baina ez zuten labe handirik baserri gehienetan egoten ziren moduan. Hori dela-eta, sukaldeko labean igartzen zuten eta arto hark burdina usaina zuen. Euren bezeroei irin ona ematen zieten txarraren truke, txarra pentsutarako erabiltzen zuten.

  • Txomin Ormaetxea Gerraostean ogi txarra

    Txomin Hormaetxea Uriagereka (1930) Bermeo

    Gerraostean, ogia luxuzko artikulua zen. Ganora gabeko ogia zegoen, txarra. Orokorrean, jateko sasoi txarra zen, jendea libretarekin ibiltzen zen. Beraiek beraien bezeroei baino ez zieten ematen errazionamendua.

  • Santos Irazustabarrena Ermina Artoa eta babarrunei esker ez zuten goserik pasa

    Santos Irazustabarrena Ermina (1928) Alegia

    Herri handietan Alegian baino miseria gehiago zegoela dio. Herri txikietan denek baratzea zutenez, taloa eta babarruna behintzat urte osorako zuten; beraz, ez zuten goserik pasa. Artoa osaba baten errotara eramaten zuten.

  • Maria Zabala Egues Jende pobrea eskean etortzen zitzaien baserrira

    Maria Zabala Egues (1914) Elduain

    Txikitan eskolara bidaltzen zuten. Maisua beti paseatzen ibiltzen zela dio. Eskolan ez zuen asko ikasi. Anaiekin etxean egoten zen eta beldurrez ibiltzen zen eskean etortzen zirenekin. Jende pobre asko etortzen zen kaletik eskean. Janaria ematen zieten. Beraiek ez zuten goserik pasa, taloa, gazta, urdaia, sardina zaharra, bakailaoa... jaten zituzten.

  • Patxi irizar Baserriko jeneroak saltzen zituztenekoa

    Patxi Irizar Zarautz (1928) Andoain

    Ogia ez zuten egiten etxean. Janari gutxi zegoen gerraostean. Baserriko jeneroa Donostian saltzen zuten. Baserriko esnea zikina zela zabaldu zen eta esne-zentralak hasi ziren orduan martxan.

  • Pascual Uribe Errazionamenduaren beharrik ez Eguzkitzan

    Paskual Uribe Jaio (1926) Durango

    Errazionamendutik ez zutela etxerako ezer hartzen dio Paskualek. Bere emazteak dio hartzen zituztela gauza batzuk. Labesuan artoa eta ogia, biak egiten zituzten.

  • Maritxu Arzuaga Gerra osteko beldurra eta gosea

    Maritxu Arzuaga (1925) Azpeitia

    Gerra ondorenean, beldurra pasatzen zuten. Jendearekin denbora asko hitz egiten egonez gero zelatatu egiten zituzten. Artoa, garia eta baba entregatu egin behar izaten zuten udaletxera. Gerora, errazionamendua jarri zuten; "boniatoa" (batata) ematen zieten.

  • Fernando San Sebastian Goizuetaraino astoarekin errotara

    Fernando San Sebastian Esnaola (1933) Urnieta

    Aita Goizuetaraino joaten zen astoaz errotara artoa ehotzera gerra ostean. Baziren makina txiki batzuk arto-irina egiteko; irin zakarragoa egiten zuten baina balio zuen esnearekin nahastuta jateko.

  • Martin Elgarresta Gerra osteko gose garaiko kontuak

    Martin Elgarresta Gabilondo (1937) Bergara

    Gose garaia izan zenean, beraiek ez zuten goserik pasa. Errazionamenduko ogia nolakoa izaten zen, eta harekin zer egiten zuten aipatzen du. Garai hartan, errotak itxita egoten ziren denboraldi batzuetan. Baina beti aurkitzen zuten tranpa egiteko modua. Gerora, irin-fabrikara joaten ziren, gariaren truke irina lortzera.

  • kontxa-larranaga Artoa eta irina

    Kontxa Larrañaga Ezeiza (1929) Azkoitia

    Artoa ganaduarentzat eta oiloentzat erabiltzen zuten. Ogia egiten zuten etxean. Garai batean, hala ere, errotak itxita egon ziren, eta irinik ezin zutenez lortu, ogirik ere ezin izan zuten egin. Orduan, estraperloan ibiltzen ziren, irina ekarri eta labesua egin ahal izateko. Zortzi eguneko ogia egiten zuten aldi bakoitzean. Okinik ez zen joaten beren baserrira bera han bizi izan zen bitartean.

  • Santiago Nuin Ureta Errota zuten gose denboran

    Santiago Agorreta Garde (1921) Erroibar

    Ez zuten goserik pasatu. Errota zuten eta han ehotzen zen inguruko garia. Eurek ere erosten zuten garia, eho eta gero saldu. Ahal zutenean ordaintzen zuen jendeak, orduan ez baitzegoen sosik. Ez zuten euren errota prezintatu.

  • Manoli Olaizola Errotak eta ogi egitea

    Manoli Olaizola Alkorta (1917) Zarautz

    Errotak non zeuden. Berak joan beharra izaten zuen astoarekin. Kiloko hainbeste kentzen zuten errotan. Gero garia egiten hasi ziren. Amak ogia egiten zuen etxean. Geroago ogia panaderian egiteko eskubidea ere atera zuten. Santio errekan errota asko zeuden