Ekonomia gerraostean

  • Maria Zabala Egues Baserriko janaria, gosea eta kontrabandoa

    Maria Zabala Egues (1914) Elduain

    Baserrian lana egiten zuten, artoa egiten, patata, garia. Ogia ere etxean egiten zuten. Taloa aitak egiten zuen, tomateekin, gaztarekin, sardina zaharrekin. Ogia erosteko dirurik ez zuten eta txekorra saltzen zutenean ordaindu behar izaten zuten. Txokolatea gutxi izaten zen. Gerra ondoren gosea pasa zuten. "Monigote" deitzen zituzten patata batzuk jaten zituzten. Irin bila menditik barrena kontrabandoan joaten ziren. Ilunduta zegoela joaten ziren Guardia Zibilak ez harrapatzeko. Astoarekin joaten ziren.

  • Jesus Zufiria Iarza Garia Antzuolako errotara

    Jesus Zufiria Iarza (1929) Oñati

    Jesusek 30 urtez Antzuolako Azkarate errotara eraman zuen garia ehotzera. Antzuolan garia ehotzea auzoko errotan baino merkeagoa omen zen. Gerraostean Antzuolara gauez joaten zen errotara.

  • Andone Bidaguren Errotak zarratuta; garia eta artoa entregatu beharra

    Andone Bidaguren Bilbao (1927) Gernika-Lumo

    Gerraostean, errota denak zarratu zituzten, baina gauez tranpa egiten zuten: prezintua kendu eta zabaldu. Arratzura joaten ziren goizaldeko orduetan. Egunez, Lagako errotara joaten ziren astoz. Taloa, morokila eta ogia egiten zuten. Gainera, garia, artoa, patata... herrira entregatu behar izaten zuten.

  • Felipe Aiastui Galdos Gerra ostean, errotara gauez

    Felipe Aiastui Galdos (1925) Oñati

    Gerra ostean errotak itxia egon ziren, eta gauez ere joaten ziren Zuazolara; arreba hantxe zegoen neskame. Guardia Zibilak ez zituen harrapatu. Dolaetxera joan, eta Zañartuko bidetik. Garia eta babarruna entregatu beharra. Aita Olabarrikoa zen, ama Aingerukoa.

  • Felisa Basauri Larrainaga Gerraostean alea ehotzeko komeriak

    Felisa Basauri Larrañaga (1928) Elgeta

    Artoa eta garia zorroetan sartu eta astoarekin errotara eramaten zuten ehotzera. Gerraostean, errotak itxita zeudela, Angiozarko errota batera joaten ziren gauez, alea ehotzera.

  • Encarna Ormaetxea Artoa Imazeko errotara

    Encarna Ormaetxea Munitxa (1921) Durango

    Patatak, babarrunak, taloa eta morokila ez zuten falta izan gerraostean. Imazeko errotara eramaten zuten artoa ehotzera. Errotariak artotan kobratzen zuen bere lana.

  • Mari Ardanza Barazkien salmenta ona gerraostean

    Mari Ardanza Azkarate (1927) Durango

    Gurasoak bizi guztia baserrian eman zuten. Etxeko diru kontuak amak eramaten zituen. Gerraostean, barazkien salmentatik ateratzen zuten bizimodua. Matienako Gantxegi errotara joaten ziren. Bazkaltzen eta afaltzen taloak jaten zituzten.

  • Iñaki Alberdi Estraperloko ogi zuria eskaileratan

    Iñaki Alberdi Arruti (1934) Azpeitia

    Iñakiren aita baserritarra zen eta lantegiaren atzealdean baratzea zeukaten. Patatak, berdurak, txermenak... biltzen zituzten bertatik. Ez zuten goserik pasatu, baina ogia errazionamenduan zegoen eta hura jateko gogoa izaten zuen. Etxepean okindegia zegoen, eta Iñakiren portalean gordetzen zuten estraperloko ogi zuria. Ogia hartzeko tentazioa izaten zuen.

  • Jose Luis Ardanza Gauez errotara

    Jose Luis Ardanza Errasti (1929) Juan Ardanza Errasti (1927) Elorrio

    Angiozarrera, Uberara, Eitzagara... joan behar izaten zuten gauez errotara. Ibilera txarra. Bideak ondo ezagutzen zituzten. Astoa ez ei da galduko. Sekula ez zuten arazorik izan. Guardia zibilak eurek kendu zioten prezintoa auzoko errotari.

  • Jose Luis Ardanza Irina lortzeko bideak asmatu behar

    Jose Luis Ardanza Errasti (1929) Juan Ardanza Errasti (1927) Elorrio

    Errota mekanikoak asmatu zituzten; irin latza egiten zuten baina ezer ez baino hobea. Zekalea ere ereiten zen. Ogi beltza ateratzen zuen, baina kalekoa baino hobea hala ere, hau ezkurrez edo egina zelako. 1950 aldera hasi zen egoera hobetzen. Salbakonduktoa behar zen gerra ostean mugitu ahal izateko.

  • Bitoria Alberdi Irina, estraperloa eta inspektoreak

    Maria Bitoria Alberdi Aldalur (1925) Azpeitia

    Askotan joaten zen errotara, baita anaia ere. 50eko zakuetan eramaten zuten irina etxera. Behin astoarekin zela irina erori zitzaioneko gertakizuna kontatzen du. Egunez joaten ziren errotara; gauez, berriz, estraperloan ibiltzen ziren.

  • Bitoria Alberdi Baserriko ogia kalekoa baino hobea

    Maria Bitoria Alberdi Aldalur (1925) Azpeitia

    Etxean egiten zuten ogia. Lagun asko ziren etxean, eta egun bakarrean ogia eginda ez zen nahikoa izaten. Ogia nola egiten zuten azaltzen du. Irina Goiko errotatik ekartzen zuten. Kaleko ogia lehor-lehorra izaten omen zen.

  • 275 Ogi estraperloa

    Luis Mari Ormaetxea Atorrasagasti (1932) Ermua

    Hainbat okindegi Ermuan. Baserrietan ere egiten zen. Estraperloan eramaten zen trenez edo mendiz Eibarrera saltzera. Guardia zibilen eta mikeleteen beldurra. Trajedun biajante bat poliziatzat hartu eta ateak ixten zituzten hura etortzen zenean. Okinen trikimailuak. Ermutik Uberaraino errotara.

  • 275 Ogi klaseak

    Luis Mari Ormaetxea Atorrasagasti (1932) Ermua

    "Zurixa" eta "baltza" ziren klaseak. Beltza, normal jaten zena. "Flota", "ritxa"... Jan ezindakoa ei zen beltza. Artoa ere asko jaten zen, bai taloak eta bai morokila.

  • anparo larzabal Oiloak, artoa eta irina

    Anparo Larzabal Urdanpilleta (1927) Donostia

    Oilo batzuk ere izaten zituzten, libre. Artoa eta babarruna. Artoa aletu eta Hernanira joaten zen ostegunetan autobusez, irina egitera. Gerra ondoan.

  • 1634 Errotara ilunpean joan beharra

    Inazio Albizuri Etxaniz (1928) Azpeitia

    1941-1942 inguruan, etxean ogia eta artoa egiten zuten labean. Astero-astero egiten zuten. Gosete handia izan arren, baserrian ez zuten goserik pasatu. Ehotzen gaizki ibiltzen ziren. Gauetan Guardia Zibila ibiltzen zen. Loiolako Munategi eta Igara-berri errotek lan asko egin zutela dio.

  • Juliana Eizagirre Etxean kalean baino ogi hobea

    Juliana Eizagirre Osa (1929) Getaria

    Garia ez zuten entregatu behar izan gerraostean. Kalean egiten zuten ogia ez zuten eramaten etxera, hobea egiten baitzuten etxean. Etxean ehotzeko makina zeukaten eta hari buruz hitz egiten du.

  • Enriketa Aranburu Taloak; irin bila Aranora

    Enriketa Aranburu Garaiar (1926) Hernani

    Ogi gabe geratu zirenean pasatu zuten gosea, artorik ez eta; gero, taloarekin, ondo. Goizuetara eta Aranora joaten ziren irin bila. Errotak itxita, prezintatuta.

  • Enriketa Aranburu Tripa ederki jaisten zen, gerra ondoan

    Enriketa Aranburu Garaiar (1926) Hernani

    Gerra ondoko gosea. Gizon bati tripa nola jaitsi zitzaion kontatzen du. Baserrietan gose gutxiago, hala ere. Babarruna eta artoa entregatu beharra.

  • Maritxu Maiztegi Arregi Estraperloa eta errazionamendua

    Maritxu Maiztegi Arregi (1929) Oñati

    Goiko Bentako sukaldea nolakoa zen. Egurra eta ikatza, ekonomikarako. Labesua. Ogia egiten zuten batzuetan. Errazionamendu garaian, taloak. Errotara joaten ziren. Garia gauez ere eho izan zuten. Arabatik ekarritako irin zakuak. Kontrolak. Patata entregatu beharra.