Ekonomia gerraostean

  • Justo Camino Trenean garia ez harrapatzeko egindakoak

    Justo Camino Ibargoien (1930) Usurbil

    Gerra ostean, gosea pasa zuten. Zizurkilgo errotara joaten ziren ezkutuan artoa eramatera. Trenean gariarekin ez harrapatzeko, zakua leihotik bota zutenekoa kontatzen du. Treneko txartel-zulatzaileez hitz egiten du.

  • Miren Jone Rekondo Urte latzak eta aita desterratuta

    Miren Jone Rekondo Aizpurua (1926) Usurbil

    Aita desterratu egin zuten eta 1940-41ean Madrilen bizi behar izan zuen. Urte latzak izan ziren orduan, gosete handia egon zen. Beraiek baserrian ez zuten goserik pasa. Gerra ostean, tentsioa zegoen.

  • Miren Jone Rekondo Gerra osteko kontrabandoa

    Miren Jone Rekondo Aizpurua (1926) Usurbil

    Lekunberrira joateko, trena hartzen zuten. Tren hartan kontrabandoa eramaten zen. Gerra ostean dirurik ez zen eta janaria lortzeko nola-hala moldatzen ziren.

  • Miren Jone Rekondo Garia ehotzeko osabak ekarritako makina

    Miren Jone Rekondo Aizpurua (1926) Usurbil

    Osaba Frantziatik itzuli zenean, baserrian bizi ziren; han garia ereiten hasi ziren. Osabak makina zoragarria ekarri zuen garia ehotzeko. Anaiak Andoainen aritu ziren ikasten eta gero Laborde enpresan hasi ziren lanean. Bitarte horretan, ahizpak ikasi zuen garia ehotzeko makina hura erabiltzen. Guardia zibilak zelatan egoten ziren, makina hura jartzea kontrabandoa baitzen. Behin guardia zibilak etorri ziren eta makina immobilizatu egin zuten.

  • Miren Jone Rekondo "Francoren erregimenean, tripa handirik ez"

    Miren Jone Rekondo Aizpurua (1926) Usurbil

    "Francoren erregimenean, tripa handirik ez".

  • Teodoro Aranburu Gose garaian, dirua edukiz gero, estraperlora jo

    Teodoro Aranburu Otaegi (1928) Usurbil

    Francoren garaian, gosea pasa zuten; dendatan ere ez zegoen janaririk. Gerora, estraperloa hasi zen; baina handik lortutako janaria erosteko, diru asko behar zen. Estraperloko prezioak aipatzen ditu. Baserriko jeneroari esker aurrera atera ziren beraiek; behin Usurbilgo markesa patata eske etorri zitzaien etxera.

  • Simona Maiz Estraperloko jeneroaren prezioa

    Simona Maiz Labaka (1927) Joxe Torregarai Gorostidi (1937) Usurbil

    Aginagan estraperlistak ibiltzen ziren eta orduan olioa zer preziotan saltzen zuten azaltzen du. Aginagara bizikletaz joaten ziren jeneroa erostera. Estraperloan aritu zirenak aberastu egin ziren.

  • Simona Maiz Baserriko lanari esker, etxean goserik ez

    Simona Maiz Labaka (1927) Usurbil

    Gerra ostean beraiek ez zuten pasa goserik baserriko lanari esker. Simona "bigarren mutila" zen etxean. Olioa, xaboia eta azukrea ekarri behar izaten zuten kanpotik; gainerakoa etxean izaten zuten.

  • Joxe Torregarai Kontrabandoari esker aurrera atera zen Usurbil

    Joxe Torregarai Gorostidi (1937) Usurbil

    Kontrabandoari esker, Usurbil aurrera atera zen. Kontrabandoa Valentzia aldetik ekartzen zuten. Joxeren etxean nahikoa babarrun zutenez, ez zuten goserik pasa. Errazionamenduak nola funtzionatzen zuen azaltzen du.

  • Joxe Torregarai Errotak itxita zeudenean, ezkutuan joan behar

    Joxe Torregarai Gorostidi (1937) Usurbil

    Errotak itxita zeudenez, ezkutuan joan behar izaten zuten garia ehotzera. Usurbildik Zizurkila garia oinez astoarekin eramaten zutenak baziren; harrapatuz gero, kendu egiten zuten jeneroa.

  • Martzial Goenaga Gerraostean, gerrikoak baino hobe tiranteak

    Martzial Goenaga Gorriti (1925) Usurbil

    Estraperlo asko egiten zen Plazaolako trenean. Etxean bazuten irina txikitzeko makina; goseari aurre egin zioten. Garai hartan ez zeuden gerrikoak, tiranteak baizik.

  • Martzial Goenaga Gerra ostean seboa eta patata

    Martzial Goenaga Gorriti (1925) Usurbil

    Gerra ostean, baziren gose handia pasa zutenak. Haiek harategian errenkadan zain egoten ziren seboa lortzeko. Garai hartan, patata asko zegoen eta errazionamenduan batata banatzen zuten.

  • Manuel Maiz Gerra ostean gosea iritsi

    Manuel Maiz Labaka (1924) Usurbil

    Gerra apirilaren 1ean bukatu zen. Gerra ostean, gosea egon zen. Izan ere, janaria entregatu egin behar izaten zen. Garia ereiten zuten garai hartan eta frontoian jo.

  • Simona Maiz Gerra ostean, ogia etxean egin behar

    Simona Maiz Labaka (1927) Usurbil

    Gerra bukatu zeneko eguna ez du gogoan. Gerra ostean, garia ereiten zuten, harekin ogia egin ahal izateko. Ogiaren masa etxean egiten zuten, okindegira eramaten zuten eta okinak erakusten zien nola egin ogia. Behin garia ebakitzen istripua izan zuen. Odoljarioak gelditzeko armiarma-sarea erabiltzen zuten.

  • Benito Aranburu Gerran ogia falta ez; gerra ostean bai, ordea

    Benito Aranburu Gaztañaga (1923) Usurbil

    Gerra garaian, maistrak "Madrid hartu zutela" esaten zien pozik. Gerra bukatu zenean, lasaitua hartu zuen, bestela, berak ere frontera joan beharko baitzuen. Gerra garaian ez zuten goserik pasa; okina Oriotik etortzen zen. Gerra ostean, errotak itxi zituzten; horregatik, Mendarora trenez joaten ziren hainbat gazte garia ezkutuan ehotzera.

  • Pakita Errasti Loiti Ogi-eskasia zenean, ogia izatearen balioa

    Pakita Errasti Loiti (1931) Urretxu

    Garia errazionatu egin behar izaten zuten urte osorako. Larunbatero egiten zuten ogia etxean. Garai hartan, ogi-eskasia handia zegoen, eta albaitariari eta bikarioari ogi txiki bat eramaten zieten; orduan, bi pezeta ematen zizkioten Pakitari.

  • Pakita Errasti Loiti Errotak itxita egon zireneko trikimailuak

    Pakita Errasti Loiti (1931) Urretxu

    Errotak itxita egon zireneko garaian, Aizpurutxora joaten zen Pakita, bizilagunarekin batera. Urolako trenean, batzuek ogiak leihotik bo tatzen zituzten, Guardia Zibilek ez harrapatzearren. Aizpurutxora joateko bideei buruz hitz egiten du.

  • Pakita Errasti Loiti Garia, artoa eta morokilak

    Pakita Errasti Loiti (1931) Urretxu

    Garia errotara eramatean, kutxaren arabera kalkulatzen zuten zenbat eraman. Artoarekin taloak egiten zituzten, eta hari esker ez zuten goserik pasatzen. Morokila jaten zuten; hura prestatzeko errezeta azaltzen du.

  • Mariano Izagirre Lakunza Gose garaiko menuak eta txerriak

    Mariano Izagirre Lakunza (1937) Urretxu

    Gerra ostean, ondo moldatu ziren janariarekin. Goserik ez zuten izan, baina luxurik ere ez. Orduko menuak gogoan ditu. Urtean, txerri bat hiltzen zuten. Txerria elikatzeko, ezkurrak biltzen zituzten eskolatik bueltan.

  • Mariano Izagirre Lakunza Antzuolara, irin bila

    Mariano Izagirre Lakunza (1937) Urretxu

    Mutikotan, irina ekartzen zuen estraperloan Antzuolatik. 10-15 kiloko arto- edo gari-zakuarekin joaten zen errotara. Behin, Antzuolatik bueltan zetorrela, auzoko neska bat eta bera arrapatu zituen guardia zibilak Deskargan. Orduan, Guardia Zibila Marianoren etxera joan zen: amak guardia zibilekin izandako elkarrizketa gogoratzen du. Etxean ehotzeko makina txiki bat ekarri zuen aitak, baina ez zuen irin ona egiten; errotakoa hobea izaten zen.