Ekonomia gerraostean

  • 1281 Gauez ezkutuan Larruskaingo errotara

    Juli Larrañaga Garate (1921) Mendaro

    Gerraostean, errotak itxita egon ziren; eta zabalik zeuden apurrak, ondo zainduta. Atxoinzabalera (Bizkaia partera) joaten ziren garia eta artoarekin estraperloan. Gauez ezkutuan ere joaten ziren Larruskaingo errotara. Behin, auzoko batzuek Guardia Zibilekin topo egin zuten; baina errotariak erosita zeuzkan Guardia Zibilak, eta ez zen ezer gertatu.

  • Benita Odriozola Gerra osteko oroitzapenak

    Benita Odriozola Aranberri (1936) Azpeitia

    Gerra ondorenaz gogoratzen duena aipatzen du: errazionamendua zegoen; errotak itxita zeuden eta ezin izaten zuten irinik egin; irina egiteko hainbat buelta eman behar izaten zituzten; estraperloan ibiltzen ziren; urtero gari mordoa eman behar izaten zuten baserritarrek...

  • Juli Elizburu Errazionamenduko janaria

    Juli Elizburu Agirre (1939) Jesus Lizarazu Unanue (1936) Zumarraga

    Ogia kaletik ekartzen zuten, errazionamendutik, eta oso gogorra izaten zen, oso txarra. Jesusen familiari azukrea ere ematen zieten errazionamenduan, beltz-beltza. Juliren etxean, ordea, sakarina izaten zuten.

  • Jesus Astola Nafarrete Garia ira artean ezkutatuta

    Jesus Astola Nafarrete (1933) Maria Pilar Astola Nafarrete (1939) Legutio

    Ogia etxean egiten zuten. Errazionamendu garaian, aitak iratan eta behien askatan gordetzen zuen entregatu beharreko garia. Guardia zibilak ira piloaren eta gariaren gainean lo egindakoak dira, azpian garia ezkutatuta zegoela jakin barik.

  • Carlos Urriolabeitia Alkoholerako Oromiñoko fielatoa

    Carlos Urriolabeitia Gorroño (1931) Muxika

    Durangotik edari alkoholdunak ekartzeko Oromiño auzoko aldatz hasieran fielatoa zegoen. Txartel bat ematen zizuten eta bertan entregatu behar izaten zuten. Ibarruriko Errafael aguazila bertan egoten zen. Txartela ez zuenari dena konfiskatu eta gero enkantea egiten ei zen, baina Carlosek ez zuen sekula enkante baten berri ere izan.

  • Migel Arratibel Dorronsoro Gerrak ekarritako komeriak

    Migel Arratibel Dorronsoro (1930) Zumarraga

    1936rako, Ataundik Tolosara joanak ziren bizitzera. Gerra ostean, aita lanetik bota egin zuten, arrazoi politikoengatik. Orduan, aurrera ateratzeko nola moldatu ziren azaltzen du.

  • Migel Arratibel Dorronsoro Kalekoak baserrira lanera, jateko

    Migel Arratibel Dorronsoro (1930) Zumarraga

    Fabrikan lan egiten zuen jendea baserrietara ere joaten zen lanera, kalekoek gosea pasatzen baitzuten.

  • Edurne Ormazabal Jateko aukera handiegirik ez

    Edurne Ormazabal Izagirre (1934) Maite Ormazabal Izagirre (1937) Zumarraga

    Gerra garaian goserik ez zuten pasa, baina jateko aukera handiegirik ere ez zeukaten: babarrunak eta porru-patatak. Bazkaria amak prestatzen zuen eta denek elkarrekin bazkaltzen zuten.

  • Pakita Eizagirre Laranja-azalak eta gutiziak

    Pakita Eizagirre Arruti (1933) Jesus Mari Unanue Arzelus (1927) Zarautz

    Gerra ostean gose handia pasa zuten. Laranjak azalik gabe etortzen ziren, azalak bolbora egiteko erabiltzen omen zituztelako. Errekondo dendari eta lehengo gutiziei buruz hitz egiten dute.

  • Florentino Eizagirre Gose garaian arrautzak eta txerrikiak

    Florentino Eizagirre Ayerza (1941) Zarautz

    Gerra ostean ez zuten gose handirik pasa, baserrian hobeto eutsi zioten eta egoerari. Garai hartan arrautza asko jaten zuten; txerria ere jaten zuten, baina txerriaren zati onenak apaizari, medikuari... ematen zitzaizkion.

  • Jose Inazio Aranberri Kaletarrak baserrira lan eske janariaren truke

    Jose Inazio Aranberri Aldanondo (1939) Zumarraga

    Ez da gariaren prezioaz oroitzen, baina oso garestia zen. Olioa ere bai. Garia eta artoa etxe guztietan egiten ziren. Baserritarrak hainbestean defenditzen ziren. "Kalegorria" zen txarra orduan. Kaletarrak baserrira joan ohi ziren lan eske janariaren truke.

  • Felix Olasagasti Azpilikuetan egiten zituzten guardiak

    Felix Olasagasti Mujika (1923) Usurbil

    Soldadutzan, Errenteriatik Elizondora eraman zuten. Han, Azpilikuetan guardia egin behar izaten zuten, kontrabandista asko baitzebilen handik; baina beraiek ez zuten arreta handirik jartzen guardia egitean. Kontrabandoan gauza ugari pasatzen ziren, eta Felix bera kontrabandoa egiten hasi zen.

  • Kristina Bengoetxea Gerra ostean janariarekin ondo moldatzen ziren

    Kristina Bengoetxea Urruzmendi (1921) Usurbil

    Gerra ostean ez zuten goserik pasa. Taloa jaten zuten, txerriak eta oiloak zituzten... Janaria entregatu egin behar izaten zuten. Kaletik jendea baserrira joaten zen jatera tarteka. Etxean taloak nola egiten zituzten azaltzen du.

  • Justo Camino Trenean garia ez harrapatzeko egindakoak

    Justo Camino Ibargoien (1930) Usurbil

    Gerra ostean, gosea pasa zuten. Zizurkilgo errotara joaten ziren ezkutuan artoa eramatera. Trenean gariarekin ez harrapatzeko, zakua leihotik bota zutenekoa kontatzen du. Treneko txartel-zulatzaileez hitz egiten du.

  • Miren Jone Rekondo Urte latzak eta aita desterratuta

    Miren Jone Rekondo Aizpurua (1926) Usurbil

    Aita desterratu egin zuten eta 1940-41ean Madrilen bizi behar izan zuen. Urte latzak izan ziren orduan, gosete handia egon zen. Beraiek baserrian ez zuten goserik pasa. Gerra ostean, tentsioa zegoen.

  • Miren Jone Rekondo Gerra osteko kontrabandoa

    Miren Jone Rekondo Aizpurua (1926) Usurbil

    Lekunberrira joateko, trena hartzen zuten. Tren hartan kontrabandoa eramaten zen. Gerra ostean dirurik ez zen eta janaria lortzeko nola-hala moldatzen ziren.

  • Miren Jone Rekondo Garia ehotzeko osabak ekarritako makina

    Miren Jone Rekondo Aizpurua (1926) Usurbil

    Osaba Frantziatik itzuli zenean, baserrian bizi ziren; han garia ereiten hasi ziren. Osabak makina zoragarria ekarri zuen garia ehotzeko. Anaiak Andoainen aritu ziren ikasten eta gero Laborde enpresan hasi ziren lanean. Bitarte horretan, ahizpak ikasi zuen garia ehotzeko makina hura erabiltzen. Guardia zibilak zelatan egoten ziren, makina hura jartzea kontrabandoa baitzen. Behin guardia zibilak etorri ziren eta makina immobilizatu egin zuten.

  • Miren Jone Rekondo "Francoren erregimenean, tripa handirik ez"

    Miren Jone Rekondo Aizpurua (1926) Usurbil

    "Francoren erregimenean, tripa handirik ez".

  • Teodoro Aranburu Gose garaian, dirua edukiz gero, estraperlora jo

    Teodoro Aranburu Otaegi (1928) Usurbil

    Francoren garaian, gosea pasa zuten; dendatan ere ez zegoen janaririk. Gerora, estraperloa hasi zen; baina handik lortutako janaria erosteko, diru asko behar zen. Estraperloko prezioak aipatzen ditu. Baserriko jeneroari esker aurrera atera ziren beraiek; behin Usurbilgo markesa patata eske etorri zitzaien etxera.

  • Simona Maiz Estraperloko jeneroaren prezioa

    Simona Maiz Labaka (1927) Joxe Torregarai Gorostidi (1937) Usurbil

    Aginagan estraperlistak ibiltzen ziren eta orduan olioa zer preziotan saltzen zuten azaltzen du. Aginagara bizikletaz joaten ziren jeneroa erostera. Estraperloan aritu zirenak aberastu egin ziren.