Ekonomia gerraostean

  • Florencio Erro Gerra eta gose denbora

    Florencio Erro (1929) Erroibar

    Sei edo zazpi urte zituen gerra etorri zenean. Gerra denboran, adineko gizonak behartuta zeuden mugan guardia egitera. Gose denboran irina Urepeletik ekartzen zuten bizkarrean. Urepel Erroibartik bi ordu eta erdira dago.

  • Florencio Erro Kontrabandoaz berriro

    Florencio Erro (1929) Erroibar

    Hegoaldetik Frantziara zaldiak pasatzen zituzten. "Aretxiak", lau hilabete inguruko txahalak ekartzen zituzten handik hona.

  • Luis Iribarren Gerra eta gose denbora

    Luis Iribarren (1928) Erroibar

    Hiru urte zituen gerra sortu zenean. Aita ez zen gerrara joan. Beti izaten zen zerbait jateko. Jeneroa errekisatzen zuten, aretxeak (txahalak) ere bai.

  • Luis Iribarren Kontrabandoan puxka bat ibilia

    Luis Iribarren (1928) Erroibar

    Pixka bat ibili zen kontrabandoan baina gutxi. Ez daki zer egoten zen "paketen" barruan. "jornaliko" bat ematen zien eta aurrera. Karabineroekin aurkituz gero, bota paketak eta aurrera. Ez zuen langintza horretarako balio.

  • 1281 Garo-metan ezkutatzen zuten garia

    Juli Larrañaga Garate (1921) Mendaro

    Gerra garaian, garia entregatu behar izan zuten eta gero goseak ibili ziren, ez zeukatelako eurentzako lain. Deklaratu egin behar izaten zen zenbat gari hartzen zen, eta errekisatzera ere etortzen ziren. Horregatik, garo-metan ezkutatzen zuten garia. Behin, aitak ontzako urrea ezkutatu omen zuen belar-metan. Horren inguruko pasadizoa.

  • 1281 Garia entregatu behar; ogia errazionamenduan

    Juli Larrañaga Garate (1921) Mendaro

    Garia entregatu egin behar izaten zuten irin-fabrikara. Deklaratu egin behar izaten zuten zenbat gari hartzen zen etxean; eta, errekisatzera ere etortzen zirenez, beldurrez egoten ziren. Ogia errazionamenduan ematen zieten; gogor-gogorra izaten zen. Okinarekin gertatutako pasadizoa.

  • 1281 Ogi zuriaren gosez

    Juli Larrañaga Garate (1921) Mendaro

    Behin, Intxaustiko andreak estraperloko ogi bat eman zion. Asto-otarrean sartu zuen; baina enkargu bat egitera joan, eta ogi erdia falta zitzaiola konturatu zen. Lapurtu zuenak bera izan zela aitortu zion handik denbora batera.

  • 1281 Gauez ezkutuan Larruskaingo errotara

    Juli Larrañaga Garate (1921) Mendaro

    Gerraostean, errotak itxita egon ziren; eta zabalik zeuden apurrak, ondo zainduta. Atxoinzabalera (Bizkaia partera) joaten ziren garia eta artoarekin estraperloan. Gauez ezkutuan ere joaten ziren Larruskaingo errotara. Behin, auzoko batzuek Guardia Zibilekin topo egin zuten; baina errotariak erosita zeuzkan Guardia Zibilak, eta ez zen ezer gertatu.

  • Benita Odriozola Gerra osteko oroitzapenak

    Benita Odriozola Aranberri (1936) Azpeitia

    Gerra ondorenaz gogoratzen duena aipatzen du: errazionamendua zegoen; errotak itxita zeuden eta ezin izaten zuten irinik egin; irina egiteko hainbat buelta eman behar izaten zituzten; estraperloan ibiltzen ziren; urtero gari mordoa eman behar izaten zuten baserritarrek...

  • Juli Elizburu Errazionamenduko janaria

    Juli Elizburu Agirre (1939) Jesus Lizarazu Unanue (1936) Zumarraga

    Ogia kaletik ekartzen zuten, errazionamendutik, eta oso gogorra izaten zen, oso txarra. Jesusen familiari azukrea ere ematen zieten errazionamenduan, beltz-beltza. Juliren etxean, ordea, sakarina izaten zuten.

  • Jesus Astola Nafarrete Garia ira artean ezkutatuta

    Jesus Astola Nafarrete (1933) Maria Pilar Astola Nafarrete (1939) Legutio

    Ogia etxean egiten zuten. Errazionamendu garaian, aitak iratan eta behien askatan gordetzen zuen entregatu beharreko garia. Guardia zibilak ira piloaren eta gariaren gainean lo egindakoak dira, azpian garia ezkutatuta zegoela jakin barik.

  • Carlos Urriolabeitia Alkoholerako Oromiñoko fielatoa

    Carlos Urriolabeitia Gorroño (1931) Muxika

    Durangotik edari alkoholdunak ekartzeko Oromiño auzoko aldatz hasieran fielatoa zegoen. Txartel bat ematen zizuten eta bertan entregatu behar izaten zuten. Ibarruriko Errafael aguazila bertan egoten zen. Txartela ez zuenari dena konfiskatu eta gero enkantea egiten ei zen, baina Carlosek ez zuen sekula enkante baten berri ere izan.

  • Migel Arratibel Dorronsoro Gerrak ekarritako komeriak

    Migel Arratibel Dorronsoro (1930) Zumarraga

    1936rako, Ataundik Tolosara joanak ziren bizitzera. Gerra ostean, aita lanetik bota egin zuten, arrazoi politikoengatik. Orduan, aurrera ateratzeko nola moldatu ziren azaltzen du.

  • Migel Arratibel Dorronsoro Kalekoak baserrira lanera, jateko

    Migel Arratibel Dorronsoro (1930) Zumarraga

    Fabrikan lan egiten zuen jendea baserrietara ere joaten zen lanera, kalekoek gosea pasatzen baitzuten.

  • Edurne Ormazabal Jateko aukera handiegirik ez

    Edurne Ormazabal Izagirre (1934) Maite Ormazabal Izagirre (1937) Zumarraga

    Gerra garaian goserik ez zuten pasa, baina jateko aukera handiegirik ere ez zeukaten: babarrunak eta porru-patatak. Bazkaria amak prestatzen zuen eta denek elkarrekin bazkaltzen zuten.

  • Pakita Eizagirre Laranja-azalak eta gutiziak

    Pakita Eizagirre Arruti (1933) Jesus Mari Unanue Arzelus (1927) Zarautz

    Gerra ostean gose handia pasa zuten. Laranjak azalik gabe etortzen ziren, azalak bolbora egiteko erabiltzen omen zituztelako. Errekondo dendari eta lehengo gutiziei buruz hitz egiten dute.

  • Florentino Eizagirre Gose garaian arrautzak eta txerrikiak

    Florentino Eizagirre Ayerza (1941) Zarautz

    Gerra ostean ez zuten gose handirik pasa, baserrian hobeto eutsi zioten eta egoerari. Garai hartan arrautza asko jaten zuten; txerria ere jaten zuten, baina txerriaren zati onenak apaizari, medikuari... ematen zitzaizkion.

  • Jose Inazio Aranberri Kaletarrak baserrira lan eske janariaren truke

    Jose Inazio Aranberri Aldanondo (1939) Zumarraga

    Ez da gariaren prezioaz oroitzen, baina oso garestia zen. Olioa ere bai. Garia eta artoa etxe guztietan egiten ziren. Baserritarrak hainbestean defenditzen ziren. "Kalegorria" zen txarra orduan. Kaletarrak baserrira joan ohi ziren lan eske janariaren truke.

  • Felix Olasagasti Azpilikuetan egiten zituzten guardiak

    Felix Olasagasti Mujika (1923) Usurbil

    Soldadutzan, Errenteriatik Elizondora eraman zuten. Han, Azpilikuetan guardia egin behar izaten zuten, kontrabandista asko baitzebilen handik; baina beraiek ez zuten arreta handirik jartzen guardia egitean. Kontrabandoan gauza ugari pasatzen ziren, eta Felix bera kontrabandoa egiten hasi zen.

  • Kristina Bengoetxea Gerra ostean janariarekin ondo moldatzen ziren

    Kristina Bengoetxea Urruzmendi (1921) Usurbil

    Gerra ostean ez zuten goserik pasa. Taloa jaten zuten, txerriak eta oiloak zituzten... Janaria entregatu egin behar izaten zuten. Kaletik jendea baserrira joaten zen jatera tarteka. Etxean taloak nola egiten zituzten azaltzen du.