Ekonomia gerraostean

  • Eustaki Labandibar Gerra osteko gosea

    Eustaki Labandibar Retegi (1920) Errenteria

    "Gorriek" etxeak sakeatu zituztela dio. Gerra osteko gosea. Latasatik ekartzen zuten babarruna, Nafarroatik. Haragia tomatearekin. Ogia falta zen.

  • Gumer Irastortza Errazionamendua; artoa erosi beharra

    Gumer Irastortza Amiano (1931) Irun

    Errazionamenduarekin bizitzea ez zen erraza; baserritarrei muga asko zituzten. Kendu egiten zieten, baina eman gutxi. Taloa ere ez zuten beti izaten. Artoa erosi beharra, etxean nahikoa ez zutelako. Bidean irinarekin, isilpean.

  • Felisa Ormaetxea Taloa eta morokila ugari jandakoa

    Felisa Ormaetxea Goitana (1928) Aramaio

    Gerra ostean garia entregatu behar izaten zen eta artoaz konpondu behar. Taloa eta morokila ugari jandakoa da. Gari-lur txarra zen Uribekoa. Artoarentzat, aldiz, oso ona.

  • Felisa Ormaetxea Ezkutuka lortu behar ogia

    Felisa Ormaetxea Goitana (1928) Aramaio

    Inguruko errotak: Mendietxebarri, Markulete eta abar. Ogia hamar egunean behin edo egiten zen, irina zegoenean. Esnea okindegi batera eramaten zuten eta handik ogia ekartzen zuten erdi ezkutuan.

  • Maria Anjeles Beitia Oruna Fideoa egiten gerra ostean

    Maria Angeles Beitia Oruna (1918) Aramaio

    Herriko lokal batean fideoa egiteko makina ipini zuten. Nola egiten zen kontatzen du. Asko saltzen zuten gerra ostean. Senide baten bidez lortzen zuten irina. Merkataritza normaldu zenean utzi zioten fideoa egiteari. Krisiak iraun izan balu makarroiak ere egingo zituzten. Dena dela, hemengo jendeari ez zitzaion pasta gustatzen. Baba zen hemengo janaria.

  • Xanti Iparragirre Perurena Jaunartze egunean, ogi zuria

    Xanti Iparragirre Perurena (1934) Errenteria

    Jaurnartzea eta konfirmazioa. Doktrina etxean ikasi zuen, buruz eta erdia latinez. Jaunartze egunean apaizak kafesnea eta ogi zuria eman zizkion, eta bera pozik. Errazionamendu garai zen. Ogi zuria Errenterian ikusi zuen aurretik, eta egun bateko jornala balio zuen. Probatu gabe zeukan.

  • Xanti Iparragirre Perurena Garia eta artoa entregatu beharra

    Xanti Iparragirre Perurena (1934) Errenteria

    Garia entregatzeko soilik egiten zuten, gerraostean. Taloak egiten zituzten eta errazinamenduko ogi gogorra jaten zuten. Artoa Nafarroara eramaten zuten errotara, Gipuzkoan ezin baitzen. Harrapatuz gero, kendu egiten zieten.

  • Xanti Iparragirre Perurena Artilea ere entregatu egin behar

    Xanti Iparragirre Perurena (1934) Errenteria

    Artilea entregatu egin behar zenez, arreorako koltxoiak egiteko nehiko lan zuten. Mandoa artilez kargatuta harrapatu zuen behin Guardia Zibilak, zortzi bat urterekin. Firma biltzen ibiltzen ziren baserriz baserri.

  • Xanti Iparragirre Perurena Errazionamenduaren bila Errenteriara

    Xanti Iparragirre Perurena (1934) Errenteria

    Astero joaten ziren Errenteriara errazionamenduaren bila. Batzuetan Pikorranekoa joaten zen bila. 9 urterekin hasi zen bera joaten, larunbatetan mandoarekin. Zer ekartzen zuen: ogia, tabakoa, olioa... Entregatzen zuten gari eta artoa pilatan egoten zen, kea dariola.

  • Xanti Iparragirre Perurena Tabako landareak

    Xanti Iparragirre Perurena (1934) Errenteria

    Gosearen beldurra. Esnea eta taloa zuten. Babarruna gordetzen ibiltzen ziren, dena ez entregatzeko. Inspektoreak joan zirenean, tabako landareak txikitu zizkieten. Txondor zuloetan jartzen zuten tabakoa. Arto bizarrak erretzea.

  • Xanti Iparragirre Perurena Errenterian arrotz

    Xanti Iparragirre Perurena (1934) Errenteria

    Errenteriara joaten zenean errazionamendu bila, piztiei bezala begiratzen ei zioten han. Bide txarra zuten. Zeinekin hitz egin ere ez zuen izaten. Erdaraz egiten zuten han. Ez ziren Errenterikoak sentitzen; Goizuetakoak gehiago.

  • Xanti Iparragirre Perurena 3. mailako hileta

    Xanti Iparragirre Perurena (1934) Errenteria

    Amaren gaixotasuna. 48 urterekin hil zen. 3. klaseko hileta elizkizuna egin zioten. Errazionamendua ere 3. mailakoa zuten. Mailen arteko diferentziak: goizeko bederatzietan ziren 3. mailako hiletak.

  • Xanti Iparragirre Perurena Gerraosteko injustizien aurrean isilik

    Xanti Iparragirre Perurena (1934) Errenteria

    1. mailakoak aberatsak ziren. Haiek ogi txikiagoa zuten, eta 3.ekoek handiagoa. Jendeak ez zuen protesta egiten. Jendea jatekoa entregatzearen kontra hasi zen mugitzen, baina berandu. Politikaz ez zuten ulertzen. Usotara joaten zen gizon baten kontuak, kartzelan egondakoa.

  • Mertxe Aizpurua Errazionamendua eta estraperloa; guardia zibilak

    Mertxe Aizpurua Zeberio (1925) Joxe Torregarai Gorostidi (1937) Usurbil

    Errazionamendua konfiterian hartzen zuten Joxek eta. Estraperloa. Lasartera joaten zen bizikletan Mertxe estraperloa erostera. Olioa garesti, hogei durotan litroa. Guardia zibilen kontrolak eta haiekin zuten harremana tabernan. Pistola atera zion Mertxeri behin batek. Hika.

  • jose mari soroa Umetako denbora-pasa: animaliak

    Joxe Mari Soroa Berrotaran (1932) Usurbil

    5 urte zituela, Usurbilera joan ziren bizitzera. Pozik bizi izan da Usurbilen. Txoriak harrapatzen eta oiloak lapurtzen ibiltzen ziren umetan. Gerra garaian, katu arrak harrapatu eta jan egiten zituzten.

  • Santos Irazustabarrena Ermina Tolosako Arzabalza papeleran lanean

    Santos Irazustabarrena Ermina (1928) Alegia

    Tolosako Arzabalza paper-lantegian irabazitakoa zeukan gordeta. Tolosako Arzabalza paper-lantegiko arduraduna izan zen berrogei urtez. Papelerako kontuak azaltzen ditu. Peoi bezala hasi zen paper-lantegian; enkargatu izatera nola heldu zen kontatzen du.

  • Santos Irazustabarrena Ermina Papelerako lana

    Santos Irazustabarrena Ermina (1928) Alegia

    Papelereako kalandra eta bobina zertarako erabiltzen zuten. Pasta prestatuta etortzen zitzaien: "fibra corta" hemen egiten zen eta "fibra larga", berriz, Suediatik eta behin Errusiatik, baina hura ahulagoa zela dio. Pasta egiteko Santanderretik ekarritako eukaliptoa erabiltzen zuten. Egindako papera toki askotara saltzen zuten, Espainiara barne. Paperaren pasta gerra ondoren hasi ziren egiten hemen, lehenago dena inportatu egiten zen. Gerra ondoren pinua eta eukalipto asko jarri zutelako egiten zuten pasta bertan.

  • Rufina Irazu Gerra ondorengo kontuak

    Rufina Irazu Amundarain (1923) Asteasu

    Asteasun hamar bat hil zituzten, eta ez politikarengatik. Bederatzi senideak elkar hartuta. Gerra ondoren, gosetea. Ez ziren etxetik ateratzen. Salbokonduktoa, inora joateko. Txekorra ez zuten eraman erreketeek, zailagoa zelako.

  • Piedad Lopez Ferrera Gerraren eraginak: hildako soldaduak, tela falta, sakeoak

    Maria Piedad Lopez Ferrera (1926) Berrobi

    Soldadu joan, eta hildakoak. Herrian mutil gutxi geratu ziren, neska denak batekin joaten ziren mendira. Gerra ondorena: batzuek zakuekin egiten zuten arropa. Durangotik ekartzen zuten tela. Sakeoak. Ihes egindako familiak.

  • Piedad Lopez Ferrera Errazionamendua; lehengo luxuak

    Maria Piedad Lopez Ferrera (1926) Berrobi

    Gerra ondoren, gosea. Errazionamenduko ilara, Tolosan; zain egon eta gero, irina bukatu zela, eta berriz joateko. Babarruna bazuten. Lehengo banketeak, festetakoak: oiloa hil.