Ekonomia gerraostean

• Esne-terrinan okela eta indaba ezkutatu

  Luis Iturregi Uribarri (1934) Bermeo

  Bere osaba bat estraperloan aritzen zen. Bilbora esnea saltzen zihoalakoan, esne-terrinetan okela edo indaba sartzen zuen.

• Goserik ez zuten pasatu gerra ostean

  Anita Larrauri Anasagasti (1931) Bermeo

  Ez zuen goserik pasatu gerra ostean. Ogia edo taloa beti izan dute etxean. Aita itsasora irteten hasi zenean, indaba eta beste jenero batzuk ekartzen zituen.

• Itsasoan aurkitutako gomekin eta koipearekin itxuratu herria gose denbora

  Anita Larrauri Anasagasti (1931) Bermeo

  Barkua zutenez, Avilesetik eta estraperloan lortzen zuten indaba eta abar. Gero, itsasoan gomak (kautxua) eta koipe barrikak aurkitu zituzten eta horrek laguntza handia eman zion herriko ekonomiari.

• Hermanoetatik Fraideetara pezeta bat merkeago zelako

  Justo Astui Imatz (1922) Bermeo

  Santanderren ('Sananderen') bizi izan zen Justo familiarekin. Itzuli zirenean Hermanoetan sartu ziren Justo eta anaia; bost pezeta ordaintzen zuen bakoitzak hilean. Amak atera eta fraideetara eraman zituen han lau pezeta zelako.

• Auzo-erromeriak; gerraosteko egoera

  Eulali Madinabeitia (1924) Aretxabaleta

  Auzoetako erromeriak. Gonbidautzak. Gerraostea: egoera gogorra etxeetan; jende askok gosea pasatzen zuen. Apotzagako jaiak. Oilaskoak hazten zituzten egun horretarako.

• Errazionamendua

  Miren Zuazabeitia Herrasti (1930) Aretxabaleta

  Errazionamendua gerraostean.

• Gerraostean eskean

  Antonio Zubizarreta Berraondo (1921) Aretxabaleta

  "Txinddurri" Altube zen abizenez. Gerraostean bere aita eskean ibiltzen zen Aretxabaletan.

• Estraperlo kontuak

  Pedro Urteaga Arregi (1931) Aretxabaleta

  Martzel "Marroko" Aozaratza auzoan izandako Marroko baserrian jaio zen. Goroetan eta Araotzen bizi izan zen eta Arabako Ozaetara ezkondu zen azkenean. Estraperlo garaiko pasadizo batzuk kontatzen ditu Pedrok, "Mordo Motz" eta beste pertsonaia batzuenak.

• Jatekoa urri, gerraostean

  Leandra Elizburu Bilbao (1923) Aretxabaleta

  Jaten zutena: normalean babarruna, jaietan garbantzua. Porru-patatak, azak... Ezkondu ostean gosetea izan zen. Errazionamendua. Jatekoa eskas, etxea ordaindu behar...

• Gerra ostean goserik ez

  Pedrotxo Urizberea Emazabel (1922) Donostia

  Emaztea Kaikoa zen, baita haren gurasoak ere. Amak estraperloan erosten zituen jan-edanak. Ez zuten goserik izan arrain asko harrapatzen zuten eta. Gurasoek euskaraz egiten zuten beti, baina beraiek anai-arreben artean erdaraz asko egiten zuten. Abertzaleak ziren.

• Tabakoa estraperloan saltzen zuen

  Jesusa Izagirre Esturo (1928) Amorebieta-Etxano

  Tabakoa eta puruak ere saltzen zituzten tabernan. Tabakoa estraperloan saltzen zuten sasoi batean. Behin denuntzia jaso zuen Jesusak eta isuna ordaindu behar izan zuen.

• Gerraostean, Arrasatera berriro

  Maria Arriaran Larrañaga (1925) Aramaio

  Frontea Arrasatetik joan zenean, Oñatitik Arrasateko Mendi Etxebarri baserrira bueltatu ziren. Denbora horretan, baserria hutsik egon zen. Gerra denboran, soldaduek bederatzi "muelle" eta bederatzi koltxoi eraman zituzten. Baserrian, sekulako belartza hasita zegoen, eta haiek moztu eta Oñatira eraman zuten belarra; hango ganaduarentzako.

• Errotak eta errazionamendua

  Maria Arriaran Larrañaga (1925) Aramaio

  Gerraostean, garia entregatu egin behar izaten zen. Uribarri auzoko Markuleti errotan ehotzen zuten garia. Arrasateko kalean bizi zen izeba batek jasotzen zien errazionamendua.

• Gerraosteko gosea

  Maria Arriaran Larrañaga (1925) Aramaio

  Gerraostean, gose handia egon zen. Mariak eta ez zuten goserik pasa, baserriak emandakotik bizi ziren eta. Jendea patata bila joaten zen Mendietxebarri baserrira. Lapurretak ere izaten omen ziren.

• Garia entregatu behar

  Domingo Iriarte Astola (1927) Aramaio

  Gerraostean, garia entregatu behar izaten zuten. Jasotzen zuten uzta baino gutxiago jaso zutela esaten zuten, bestela gehiago entregarazten zien. Gurdikada gari entregatu behar izaten zuten.

• Baba lasto artean ezkutatu

  Domingo Iriarte Astola (1927) Aramaio

  Gerraostean, baba konfiskatzen hasi ziren. Lasto artean ezkutatzen zituzten bi-hiru zaku baba. Inspektorea herrikoa zen.

• Gerraostean, lanean eta ikasten

  Julian Alegria Uriarte (1924) Bermeo

  Gerraostean, aita makalik zegoen eta etxean lan asko izaten zuen, anai zaharrena zelako. Hamalau urterekin itsasoan ere hasi zen. Eta ahal zuenean gau-eskolara ere joaten zen.

• "Mutil" sartu zen Iriarte motorrean

  Julian Alegria Uriarte (1924) Bermeo

  Itsasontzi batzuek galdara-makinak zituzten eta gainontzekoak motorrak izaten ziren. Bera "mutil" sartu zen Iriarte motorrean, eta "Irlandianeko" Santos "gizon-mutil". Bi mailen arteko desberdintasuna adinak eta soldatak markatzen zuten. Armadorea eta patroia. Behar handia zuten eta dirua ekartzen hasi zen etxera.

• Zergak saihesteko trikimailuak

  Pilar Tolosa Amondarain (1935) Amasa-Villabona

  Jasotzen zen uztaren zati handi bat zerga moduan herriari eman behar izaten zioten. Zerga hauek saihesteko ezkutuan ibili behar izaten ziren. Aita gauez joaten zen errotara gari-irina egitera.

• Errazionamendu garaia

  Pilar Tolosa Amondarain (1935) Amasa-Villabona

  Gerraosteko errazionamenduaren funtzionamendua. Jakiak hartzeko ilara luzeak egoten ziren. Ogi beltza ematen zuten. Ogi zuria erosteko aukera egon zenean, etxean egindakoa baino askoz ere goxoagoa zela gogoratzen du.