Ekonomia gerraostean

  • Manuel Urrestarazu Errazionamenduko tabakoa

    Manuel Urrestarazu Iradi (1928) Donostia

    Errazionamenduko tabakoa. Aita erretzailea zen eta Aieteko apaiza ere bai.

  • 15537 Gerraostean, ogia txarra

    Tere Arregi Altuna (1929) Donostia

    Gerraosteko gosea. Errazionamenduko ogiarekin gogoratzen da. Amak ez zuen kontrabandoko jakirik nahi izaten. Bi anaiak gudara joan ziren eta ahizpa zaharrena moja. Aitak funeraria batean egiten zuen lana; gauez ere joaten zen, deitzen bazioten.

  • Juan Zamora Errazionamendu garaia: gutxi eta txarra

    Juan Zamora Malkorra (1924) Donostia

    Donostian erosten zuten jatekoa, olioa eta. Errazionamendua, gutxi eta txarra. Ogirik ez, taloa egiten zuten artoarekin. Kontrabandoa. Babarruna, baserrian beti bazen zerbait. Txerria hiltzean, koipea. Tranpak: bat deklaratu eta bi hil.

  • Juan Zamora Gerra, gerra ostea eta Francoren garaia

    Juan Zamora Malkorra (1924) Donostia

    Hamabi urte zituen gerra hasi zenean. Ez ziren mugitu. Nola hasi zen. Erreketeak Donostiara sartu zirenean, askok alde egin zuten. Gerra ostean, gosea. Soldadu eramandakoek bizimodu gogorra. Euskara debekatuta. "Hable en cristiano".

  • Margari Aizpurua Errezionamenduko ogi gogorra

    Margari Aizpurua Lete (1923) Donostia

    Bere amak diruari asko begiratzen zion, guztiz beharrezkoa zen hori egitea. Errazionamendua miseria zela dio. Eskerrak taloarekin konpontzen ziren; izan ere, ogi gogor eta beltz hura norbait jo eta begia ateratzeko modukoa zela dio. Francok ederki izorratu gintuela gaineratzen du.

  • 1511 Gose garaia, gerraostean

    Jokin Muxika Lasa (1932) Donostia

    "Rurales" izeneko munizipalak Urgullen zebiltzan. Zapata garbitzaileak tabernaz taberna ibiltzen ziren. Kaleko saltzaileak. Gose urteak ziren, eta edozein gauza erosten zen. Diruarekin ere ez ziren gauzak lortzen askotan. Senitarteko batzuen bidez olioa nola lortzen zuten. Estraperloko kontuak. Razionamendua eta ilarak.

  • 1511 Gobernuak tabernariei jarritako zergak

    Jokin Muxika Lasa (1932) Donostia

    Auxilio Socialera joaten zen jendea, bazkaltzera, Mirakruz kalera. Tabernei kartoizko txartelak ematen zizkieten, dirua eskatzeko harako. Pilarreko basilikako lurra ere Euskal Herriko tabernariek ordaindutakoa ei da. Eskubitar zintzoak ere bazirela dio; koronel mozkorraren pasadizoa.

  • 1508 Gose garaia

    Joxe Antonio Bereziartua Elustondo (1929) Juantxo Bereziartua Elustondo (1924) Donostia

    Goserik ez, baina aserik ere ez. Zortzi urtetik 22ra nahiko ogirik ez zuen izan etxean Joxe Antoniok. Jendeak gosea pasatu zuen, baserrian patata eta babarruna bazuten. Txerria. Txekorra parte eman gabe nola hil zuten. Arrazionamendua. Kategoriaren arabera, arrazioak ezberdinak. Kupoiak, kartila. Edozein dendatara. Egian hiru denda zeuden.

  • TXILARDEGI Bilbora ikastera; politikarako harra piztu zitzaion

    Jose Luis Alvarez Enparantza (1929) Donostia

    Pianoa ikasteko gogoa zuen, baina aitak ez zion utzi. Ingeniaritza ikasi zuen, Bilbon. Errazionamendu kartila zuten. Emakume batzuek estraperloko ogia saltzen zuten. Politikarako kezka 17 urterekin piztu zitzaion. Ekin taldea. Kartzelako egonaldiak. Martutene.

  • 1512 Gerraosteko gosea

    Jose Inazio Urdanpilleta San Sebastian (1913) Donostia

    Gerraosteko errazionamendua. Ogi txarra eta boniatoak.

  • 1403 Erbesteratutako haurrak

    Jabier Amunarriz Andonegi (1924) Donostia

    5.000 haur joan ziren itsasontzian kolonietara, guraso gabe. Arreba baten seme-alabak Belgikara joan ziren. Baina miseria gerraostean etorri zen, errazionamendua. Gosea. Eskerrak aita iaioa zela arrantzan.

  • 1403 Makiak

    Jabier Amunarriz Andonegi (1924) Donostia

    Europako gerra bukatu ondoren, makiak ibili ziren. Nafarroako kontrabandistak eta Oiartzungoak.

  • Roxita Azurza Beheko sua; gerra ostean, boniatoa

    Roxita Azurza Insausti (1922) Donostia

    Beheko sua nolakoa zen: neskamea, lurrezko eltzeak, laratza. Bakoitzak bere plateretik jaten zuen. Gerra ondoren boniatoa erosten zuten Antiguan. Errazionamendua.

  • Roxita Azurza Errazionamendu kartila

    Roxita Azurza Insausti (1922) Donostia

    Errazionamendua, ezer baino hobeto. Kartila bakarra, familiako. Kupoiak.

  • miren azkarate Tela gutxi, gerra ostean; tela motak

    Miren Azkarate Urkiola (1929) Bergara

    Tela denda Barrenkalen jarri zuten. Oso txikia zen. Ez zuen izenik. Tela erosi eta saldu egiten zuten. Gerra ostean zaila zen tela lortzea. Durango aldetik joaten zitzaizkien erostera, gero baserrietan saltzeko. Tela motak aipatzen ditu.

  • Jose Julian Garciarena2 Estraperloa

    Jose Julian Garciarena Arregi (1929) Berastegi

    Estraperloan ere ibili izan ziren. Berastegin kontrabandista ugari izan ziren. Baina lan gogorra dela esaten du. Merkantzia nola lortu eta banatzen zuten azaltzen du. Diru pixka bat egin zuen horrela. Estraperloan zer eramaten zuten azaltzen du.

  • Jose Julian Garciarena2 Estraperloko anekdota bat

    Jose Julian Garciarena Arregi (1929) Berastegi

    Behin estraperloko erloju batekin lagun bati gertatutakoa kontatzen du.

  • Jose Julian Garciarena2 Estraperloko merkantzia gainean

    Jose Julian Garciarena Arregi (1929) Berastegi

    Merkantzia gainean nola eramaten zuten azaltzen du. Motxila, sokarekin lotuta, eta makila erabiltzen zuten. Bidaia bakoitzean 25 kilo eramaten zituzten, baina asko nekatzen zuen.

  • Jose Julian Garciarena2 Estraperloko bidea

    Jose Julian Garciarena Arregi (1929) Berastegi

    Berastegi ingurua ondo ezagutzen du. Estraperloan zer bide egiten zuten azaltzen du. Leku batzuk besteak baino arriskutsuagoak ziren, guardiak egoten baitziren.

  • Jose Julian Garciarena2 Polizia eta nagusiak estraperloan

    Jose Julian Garciarena Arregi (1929) Berastegi

    Mikelete eta guardia zibilei buruz hitz egiten du. Kontrabandisten artean ez zegoen lehiarik. Nagusiak maneiatzen zuen dirua, eta zintzo ordaintzen zien lana.