Ekonomia gerraostean

  • 1508 Gose garaia

    Joxe Antonio Bereziartua Elustondo (1929) Juantxo Bereziartua Elustondo (1924) Donostia

    Goserik ez, baina aserik ere ez. Zortzi urtetik 22ra nahiko ogirik ez zuen izan etxean Joxe Antoniok. Jendeak gosea pasatu zuen, baserrian patata eta babarruna bazuten. Txerria. Txekorra parte eman gabe nola hil zuten. Arrazionamendua. Kategoriaren arabera, arrazioak ezberdinak. Kupoiak, kartila. Edozein dendatara. Egian hiru denda zeuden.

  • TXILARDEGI Bilbora ikastera; politikarako harra piztu zitzaion

    Jose Luis Alvarez Enparantza (1929) Donostia

    Pianoa ikasteko gogoa zuen, baina aitak ez zion utzi. Ingeniaritza ikasi zuen, Bilbon. Errazionamendu kartila zuten. Emakume batzuek estraperloko ogia saltzen zuten. Politikarako kezka 17 urterekin piztu zitzaion. Ekin taldea. Kartzelako egonaldiak. Martutene.

  • 1512 Gerraosteko gosea

    Jose Inazio Urdanpilleta San Sebastian (1913) Donostia

    Gerraosteko errazionamendua. Ogi txarra eta boniatoak.

  • 1403 Erbesteratutako haurrak

    Jabier Amunarriz Andonegi (1924) Donostia

    5.000 haur joan ziren itsasontzian kolonietara, guraso gabe. Arreba baten seme-alabak Belgikara joan ziren. Baina miseria gerraostean etorri zen, errazionamendua. Gosea. Eskerrak aita iaioa zela arrantzan.

  • 1403 Makiak

    Jabier Amunarriz Andonegi (1924) Donostia

    Europako gerra bukatu ondoren, makiak ibili ziren. Nafarroako kontrabandistak eta Oiartzungoak.

  • Roxita Azurza Beheko sua; gerra ostean, boniatoa

    Roxita Azurza Insausti (1922) Donostia

    Beheko sua nolakoa zen: neskamea, lurrezko eltzeak, laratza. Bakoitzak bere plateretik jaten zuen. Gerra ondoren boniatoa erosten zuten Antiguan. Errazionamendua.

  • Roxita Azurza Errazionamendu kartila

    Roxita Azurza Insausti (1922) Donostia

    Errazionamendua, ezer baino hobeto. Kartila bakarra, familiako. Kupoiak.

  • miren azkarate Tela gutxi, gerra ostean; tela motak

    Miren Azkarate Urkiola (1929) Bergara

    Tela denda Barrenkalen jarri zuten. Oso txikia zen. Ez zuen izenik. Tela erosi eta saldu egiten zuten. Gerra ostean zaila zen tela lortzea. Durango aldetik joaten zitzaizkien erostera, gero baserrietan saltzeko. Tela motak aipatzen ditu.

  • Jose Julian Garciarena2 Estraperloa

    Jose Julian Garciarena Arregi (1929) Berastegi

    Estraperloan ere ibili izan ziren. Berastegin kontrabandista ugari izan ziren. Baina lan gogorra dela esaten du. Merkantzia nola lortu eta banatzen zuten azaltzen du. Diru pixka bat egin zuen horrela. Estraperloan zer eramaten zuten azaltzen du.

  • Jose Julian Garciarena2 Estraperloko anekdota bat

    Jose Julian Garciarena Arregi (1929) Berastegi

    Behin estraperloko erloju batekin lagun bati gertatutakoa kontatzen du.

  • Jose Julian Garciarena2 Estraperloko merkantzia gainean

    Jose Julian Garciarena Arregi (1929) Berastegi

    Merkantzia gainean nola eramaten zuten azaltzen du. Motxila, sokarekin lotuta, eta makila erabiltzen zuten. Bidaia bakoitzean 25 kilo eramaten zituzten, baina asko nekatzen zuen.

  • Jose Julian Garciarena2 Estraperloko bidea

    Jose Julian Garciarena Arregi (1929) Berastegi

    Berastegi ingurua ondo ezagutzen du. Estraperloan zer bide egiten zuten azaltzen du. Leku batzuk besteak baino arriskutsuagoak ziren, guardiak egoten baitziren.

  • Jose Julian Garciarena2 Polizia eta nagusiak estraperloan

    Jose Julian Garciarena Arregi (1929) Berastegi

    Mikelete eta guardia zibilei buruz hitz egiten du. Kontrabandisten artean ez zegoen lehiarik. Nagusiak maneiatzen zuen dirua, eta zintzo ordaintzen zien lana.

  • Jose Julian Garciarena2 Merkantzia babesteko moduak

    Jose Julian Garciarena Arregi (1929) Berastegi

    Ardorik ez zuten eramaten kontrabandoan. Merkantzia ondo bilduta eramaten zuten apur ez zedin.

  • Jose Julian Garciarena2 Estraperloan poliziarengandik ihesi

    Jose Julian Garciarena Arregi (1929) Berastegi

    Mikeleteak eta guardia zibilak non egoten ziren azaltzen du. Inoiz ez zuten arazorik izan guardia zibilarekin, baina beste batzuek bai. Arriskurik ez izateko, biderik zailena hartu behar izaten zuten.

  • Jose Julian Garciarena2 Estraperloko bideko auzoak eta minak

    Jose Julian Garciarena Arregi (1929) Berastegi

    Plaza "arriskutsu" horietako batean, trena ez zebilen beraiek estraperloan zebiltzanerako. Inguruko auzo batzuk aipatzen ditu, eta mina batzuk zeudela azaltzen du. Han kanpotarrek egiten zuten lan gehienbat. Hala ere, mina horiek gerra denboran itxi ziren.

  • Jose Julian Garciarena2 Kontrabandoa eta gero, fabrikara

    Jose Julian Garciarena Arregi (1929) Berastegi

    Kontrabandoan urte t'erdi inguru egin zuen. Hori utzitakoan, Arrosi fabrikan sartu zen lanean 27 urte zituela. Han 17 urte eman zituen.

  • Xabier Isasti Udan Hernanira eta 17 urterekin okin

    Xabier Isasti Etxeberria (1928) Donostia

    Aita donostiarra zen, eta ama Hernaniko Lastaola baserrikoa. Hara joaten zen udan. Ganadua uztarrian lotzen, segan... denetik ikasi zuen. Gero okin lanetan hasi zen, 17 urterekin; gose denbora zen. Etxerako egunero kilo bat ogi har zezaketen okinek. Zabaleta kalean zegoen okindegia, Grosen; orain Casa Galizia da. Ormazabal zen nagusia. Errazionamenduko ogia nolakoa zen. Errotak prezintatu egin zituzten; Nafarroara joaten ziren, gauez, Lastolatik.

  • Xabier Isasti Gose garaia

    Xabier Isasti Etxeberria (1928) Donostia

    Gose garaia. Ama negarrez, ez zuelako umeei zer eman. Seboa hartzeko ilaran. Oliorik ez zegoen. Babarrunari esnegaina botatzen zioten. Esnea partitzen ere ibili zen izebarekin, etxez etxe, txantxilarekin.

  • Lucio Lizartza Gerra garaian janaria lortzeko egindakoak

    Lucio Lizartza Esnaola (1932) Berastegi

    Gerraostean, ez zeukaten ogirik jateko ere. Olio eta azukre gutxi zuten. Etxe batean eta bestean ibiltzen ziren lanean janariaren truke.