Ekonomia gerraostean

  • Juanita Txintxurreta Babarruna entregatu behar

    Juanita Txintxurreta Ugalde (1932) Donostia

    Errazionamendu kartila. Babarruna eta artoa entregatu beharra. Olioa. Ogirik ez. Estraperloa. Goserik ez: aia, udare egosiak. Gizonak nola janzten ziren.

  • Ebaristo Aiestaran Ogi zuria edo Francoren ogia

    Ebaristo Aiestaran Pikabea (1927) Maria Pilar Alkain Sarasola (1941) Kontxita Argote Altuna (1938) Joxe Manuel Mendiola Arteaga (1948) Donostia

    Errazionamenduko ogia langileentzat eta bestelako familientzat desberdina izaten zen. Ebaristok ogi zuria lehenengoz noiz jan zuen gogoratzen du. "Pan de Franco" esaten zioten ogi zuriari.

  • Ebaristo Aiestaran Gobara egitera errekara

    Ebaristo Aiestaran Pikabea (1927) Kontxita Argote Altuna (1938) Donostia

    Errazionamenduko olioa. Kontxitak odolkiak nola egiten zituzten kontatzen du. Ebaristok etxean ez zuen urik izan. Errekara joan behar izaten zuten gobara egitera Ebaristoren etxekoek eta Kontxitanekoek. Nola egiten zuten kontatzen du Kontxitak.

  • 569 Aizarnazabalera errotara

    Jose Ezenarro Isasti (1924) Maria Gurrutxaga Gartxotenea (1929) Getaria

    Auzo asko daude inguruan. Goizean, artoa aletu eta bi zakukadarekin Aizarnazabalera joaten ziren errotara. Bidezidorretik oinez joaten ziren. Getarian ere bazegoen errota, baina txikia zen eta Aizarnazabalera joaten hasi ziren. Errotara joatea debekatuta zegoen garaian, goizaldean joaten ziren.

  • 569 Txerria isilean hil behar

    Jose Ezenarro Isasti (1924) Maria Gurrutxaga Gartxotenea (1929) Getaria

    Gerraostean, txerria isilean hil behar izaten zen. Txerria hil, gazitu eta ganbaran jartzen zen lehortzen.

  • 569 Gerra garaiko kontuak

    Jose Ezenarro Isasti (1924) Maria Gurrutxaga Gartxotenea (1929) Getaria

    Gerra garaia gogorra izan zen. Soldaduak egun batez inguruan izan zituzten. Estraperloko kontuak.

  • 1350 Garia entregatu beharra

    Anbrosio Abasolo Beloki (1928) Eskoriatza

    Garia udaletxe azpian entregatu behar izaten zuten.

  • 1342 Gerra osteko gosea eta estraperloa

    Jose Pagalday Garro (1927) Eskoriatza

    Gerra ostean ezer ez zegoen. Baserrian bertako gariaren zati bat eman egin behar zen, baina bestea zen. Oiloak eta arrautzak bazeuden, baina oliorik ez. Behiaren gantza ere erabili zuten batzuek. Indar gabe zeuden denak, goseak. Lantegira joaten zen, eta burdinarik ez zegoen. Txatarra erosi eta funditzera bidaltzen zuten. Estraperloa egiten zen. Latoia eta nikela nola lortzen ziren. Zulodun erreala. Garia alemaniarrek eramaten zuten.

  • Pepi Berasategi Gerraostean goserik ez; arraina

    Pepi Berasategi Etxeberria (1935) Donostia

    Gerraostean goserik ez. Baratzea, oiloak, arrautzak, esnea bazituzten. Arraina eta haragia faltako ziren. Antiguako arrandegiak, lau. Antxoa, akula (aguja), txitxarroa.

  • Pepi Berasategi Kontrabandoko ogia; desagertutako baserriak

    Pepi Berasategi Etxeberria (1935) Donostia

    Kontrabandoko ogia, gose garaian. Baina kontrol handia zegoen. Errotak. Andrestegi inguruan zeuden baserriak aipatzen ditu: Berioazpi, Beriogain... auzokoak elkarrekin ibiltzen ziren. Mendira joaten zirenean, bakoitzak zerbait eramaten zuen: sagardoa, tortilla, intxaurrak...

  • 1541 Estraperloa eta errazionamendua

    Maria Lourdes Lasarte Dorronsoro (1926) Donostia

    Gerraosteko estraperloa. Haragia eta ogia, jatetxerako, trenez. Arriskua zegoen harrapatzeko, baina beste erremediorik ez zuten. Ezkondu zenean, errazionamendua zegoen, eta kupoiekin ibili ziren hoteletan ere, kartilarekin. Andaluziara joan ziren.

  • pilar kortadi Plazara 'boniato' bila

    Pilar Kortadi Lasa (1927) Donostia

    Gerra garaian, San Markosetik botatzen zituzten tiroak kuartelera, Loiolara. Familia osoa plazara joan ohi zen ilaran amaren atzetik, errazionamentuko ogi bila, 'boniato' bila. Artoa eta babarruna izkutuan gorde behar izaten zuten, ez errekisatzeko.

  • 15537 Ama jostuna zen

    Tere Arregi Altuna (1929) Donostia

    Ama jostuna zen. Etxerako josten zuen batik bat. Tela denda asko zeuden. Gerraostean tela falta izan zen, gero ez.

  • 542 Baserritik lantegira

    Eustakio Barandiaran Elorza (1933) Eskoriatza

    Errotak prezintatuta egon zirenean, gauez eramaten zuten garia ehotzera, Bolibar edota Gaztañadi auzoko errotetara. Eustakioren seniderik ez zen gerrara joan. Lau anai-arreba izan ziren. 18-19 urte arte egon zen baserrian, gero Aretxabaletako BEROAnean egin zuen lan soldadutzara joan zen arte. Hori bukatu eta TESA lantegian hasi zen lanean. Zazpi urte geroago COPRECIn lanean hasi eta jubilatu arte jardun zuen bertan.

  • 542 Estraperloan Arabara

    Eustakio Barandiaran Elorza (1933) Eskoriatza

    Igandetan musika bandak jotzen zuen herriko plazan. Bere emaztea izango zena, Errioxako San Bizentekoa, ezkontza batean ezagutu zuen. Lau seme-alaba izan dituzte. Eustakio sarritan joan izan zen Arabara estraperloan. Langara Ganboara (Nanclares) joaten zen astoarekin. Garia edo patata ekartzen zuen, etxerako. Goizean joan eta gauerako etxera itzultzen zen.

  • 1348 Garbantzuak 100 gramoka saltzen

    Mari Carmen Pagalday Garro (1930) Eskoriatza

    Dendaren hasierako bitxikeria batzuk. Garbantzuak 100 gramoka saltzen ziren; errealetik pezetara aldaketa; gerraosteko paperezko diru-baleak. Azkenengo paperezko dirua Errepublikakoa izan omen zen.

  • 1348 Birramonak miñoia menderatu

    Mari Carmen Pagalday Garro (1930) Eskoriatza

    Gose denboran litro bat oliori ematen zitzaion balioa. Errazionamenduko ogia ez zegoen jaterik. Estraperloa. Karmenen birramonak bere ahizparekin miñoia zuhaitz batera lotuta utzi zuenekoa.

  • 1352 Gerra denbora eta gerra ostea

    Pedro Mari Zubizarreta Iregi (1932) Eskoriatza

    Gerra hasi zenean, lau urte zituen, baina errazionamendua ezagutu zuen. Pilarica egunez Guardia Zibilek jai izaten zutenez, estraperlorako erabiltzen zuten. Gerra denboran, Eskoriatzan inor ez zuten hil.

  • Amale Arzelus Bueltan, San Jeronimo kalera; irakasle

    Amale Arzelus Arrieta (1924) Donostia

    Bueltan, etxerik ez; alokairuan zeuden aurretik. San Jeronimo kalera joan ziren bizitzera, osaba-izebekin. Gose garaia, errazionamendua. Ama maistra zen; bera ere frantsesa irakasten hasi zen, etxean.

  • Manuel Urrestarazu Gerra eta gerraostea

    Manuel Urrestarazu Iradi (1928) Donostia

    Gerra hasi zenean, etxetik ikusi zuen Irun nola txikitu zuten. Irundarrak ziren etxeko jabeak, eta laguntzera joan ziren. Don Salbador Olazabal. Gose garaia zen, eta zapiarekin joaten zen antxoa bila portura. Beraiek baratzean botatzen zuten antxoa, eta baziren hura batzen ibiltzen zirenak ere.