Ekonomia gerraostean

• Ilargiaren garrantzia

  Ramoni Goikoetxea Maiza (1920) Donostia

  Ilbehera zen ala ez kontuan izaten zuten ereiteko. Arto taloak ogiaren ordez, gerra ostean. Errota Igaran zegoen. Babarruna. Txerria hiltzen zuten urtero. Ardiak ere izaten zituzten; xexina azarekin.

• Estraperloa eta errazionamendua

  Ramoni Goikoetxea Maiza (1920) Donostia

  Estraperlistak. Azukrea, olioa. Ogia. Errazionamenduko ogia, txarra. Babarruna entregatu behar udaletxean.

• Umetatik arrantzan pantxotan

  Rufo Isasti Aizpuru (1936) Getaria

  Umetan hasi ziren eurak arrantzan pantxotan, 7-8 urterekin. Pantxo nahikoa izaten zen, baina etxean oliorik ez hura frijitzeko. Ama arraina saltzera joaten zen eta diru harekin etxerako behar zituenak erosten zituen. Txaluparekin ere joaten ziren harri bila.

• Babarrun bila Nafarroara, bizikletan

  Andres Ormazabal Izeta (1916) Donostia

  Bizikletan asko ibiltzen zen. 1941ean, hiru lagun babarrun bila joan ziren Nafarroara. Lekunberrin bazkaldu zuten, eta bueltan erori egin zen. Balnearioan egin zioten kura, eta bost duro kobratu! Klabikula hautsia zuen.

• Gosete urteetako janaria

  Bixenta Arrieta Arrieta (1929) Donostia

  Gosete urteetan, patata asko eta haragi gutxi. Izebak arraina ekartzen zuen Donostiatik. Arrain saltzaileak. Babarruna. Taloa.

• Estraperlo garaia

  Bixenta Arrieta Arrieta (1929) Donostia

  Estraperlo garaia. Konfiantzak diruak baino gehiago balio zuen. Ogi zuririk ez. Errotara artoarekin, Martutenera.

• Babarruna entregatu behar

  Juanita Txintxurreta Ugalde (1932) Donostia

  Errazionamendu kartila. Babarruna eta artoa entregatu beharra. Olioa. Ogirik ez. Estraperloa. Goserik ez: aia, udare egosiak. Gizonak nola janzten ziren.

• Ogi zuria edo Francoren ogia

  Ebaristo Aiestaran Pikabea (1927) Maria Pilar Alkain Sarasola (1941) Kontxita Argote Altuna (1938) Joxe Manuel Mendiola Arteaga (1948) Donostia

  Errazionamenduko ogia langileentzat eta bestelako familientzat desberdina izaten zen. Ebaristok ogi zuria lehenengoz noiz jan zuen gogoratzen du. "Pan de Franco" esaten zioten ogi zuriari.

• Gobara egitera errekara

  Ebaristo Aiestaran Pikabea (1927) Kontxita Argote Altuna (1938) Donostia

  Errazionamenduko olioa. Kontxitak odolkiak nola egiten zituzten kontatzen du. Ebaristok etxean ez zuen urik izan. Errekara joan behar izaten zuten gobara egitera Ebaristoren etxekoek eta Kontxitanekoek. Nola egiten zuten kontatzen du Kontxitak.

• Aizarnazabalera errotara

  Jose Ezenarro Isasti (1924) Maria Gurrutxaga Gartxotenea (1929) Getaria

  Auzo asko daude inguruan. Goizean, artoa aletu eta bi zakukadarekin Aizarnazabalera joaten ziren errotara. Bidezidorretik oinez joaten ziren. Getarian ere bazegoen errota, baina txikia zen eta Aizarnazabalera joaten hasi ziren. Errotara joatea debekatuta zegoen garaian, goizaldean joaten ziren.

• Txerria isilean hil behar

  Jose Ezenarro Isasti (1924) Maria Gurrutxaga Gartxotenea (1929) Getaria

  Gerraostean, txerria isilean hil behar izaten zen. Txerria hil, gazitu eta ganbaran jartzen zen lehortzen.

• Gerra garaiko kontuak

  Jose Ezenarro Isasti (1924) Maria Gurrutxaga Gartxotenea (1929) Getaria

  Gerra garaia gogorra izan zen. Soldaduak egun batez inguruan izan zituzten. Estraperloko kontuak.

• Garia entregatu beharra

  Anbrosio Abasolo Beloki (1928) Eskoriatza

  Garia udaletxe azpian entregatu behar izaten zuten.

• Gerra osteko gosea eta estraperloa

  Jose Pagalday Garro (1927) Eskoriatza

  Gerra ostean ezer ez zegoen. Baserrian bertako gariaren zati bat eman egin behar zen, baina bestea zen. Oiloak eta arrautzak bazeuden, baina oliorik ez. Behiaren gantza ere erabili zuten batzuek. Indar gabe zeuden denak, goseak. Lantegira joaten zen, eta burdinarik ez zegoen. Txatarra erosi eta funditzera bidaltzen zuten. Estraperloa egiten zen. Latoia eta nikela nola lortzen ziren. Zulodun erreala. Garia alemaniarrek eramaten zuten.

• Gerraostean goserik ez; arraina

  Pepi Berasategi Etxeberria (1935) Donostia

  Gerraostean goserik ez. Baratzea, oiloak, arrautzak, esnea bazituzten. Arraina eta haragia faltako ziren. Antiguako arrandegiak, lau. Antxoa, akula (aguja), txitxarroa.

• Kontrabandoko ogia; desagertutako baserriak

  Pepi Berasategi Etxeberria (1935) Donostia

  Kontrabandoko ogia, gose garaian. Baina kontrol handia zegoen. Errotak. Andrestegi inguruan zeuden baserriak aipatzen ditu: Berioazpi, Beriogain... auzokoak elkarrekin ibiltzen ziren. Mendira joaten zirenean, bakoitzak zerbait eramaten zuen: sagardoa, tortilla, intxaurrak...

• Estraperloa eta errazionamendua

  Maria Lourdes Lasarte Dorronsoro (1926) Donostia

  Gerraosteko estraperloa. Haragia eta ogia, jatetxerako, trenez. Arriskua zegoen harrapatzeko, baina beste erremediorik ez zuten. Ezkondu zenean, errazionamendua zegoen, eta kupoiekin ibili ziren hoteletan ere, kartilarekin. Andaluziara joan ziren.

• Plazara 'boniato' bila

  Pilar Kortadi Lasa (1927) Donostia

  Gerra garaian, San Markosetik botatzen zituzten tiroak kuartelera, Loiolara. Familia osoa plazara joan ohi zen ilaran amaren atzetik, errazionamentuko ogi bila, 'boniato' bila. Artoa eta babarruna izkutuan gorde behar izaten zuten, ez errekisatzeko.

• Ama jostuna zen

  Tere Arregi Altuna (1929) Donostia

  Ama jostuna zen. Etxerako josten zuen batik bat. Tela denda asko zeuden. Gerraostean tela falta izan zen, gero ez.

• Baserritik lantegira

  Eustakio Barandiaran Elorza (1933) Eskoriatza

  Errotak prezintatuta egon zirenean, gauez eramaten zuten garia ehotzera, Bolibar edota Gaztañadi auzoko errotetara. Eustakioren seniderik ez zen gerrara joan. Lau anai-arreba izan ziren. 18-19 urte arte egon zen baserrian, gero Aretxabaletako BEROAnean egin zuen lan soldadutzara joan zen arte. Hori bukatu eta TESA lantegian hasi zen lanean. Zazpi urte geroago COPRECIn lanean hasi eta jubilatu arte jardun zuen bertan.