Ekonomia gerraostean

  • seberiano inarra Ogi zuria Frantziatik

    Seberiano Iñarra Lizarazu (1926) Errenteria

    Errazionamendu garaian asko usatzen zen estraperloa, Bidasoa aldean batez ere. Seberianori, tarteka, Irungo lagun batzuek ekartzen zioten ogi zuria, Frantzian barrena ibili ohi zen tren-makinista baten bitartez.

  • seberiano inarra Animalia hilketa kontrolatua

    Seberiano Iñarra Lizarazu (1926) Errenteria

    Errazionamendu garaian baserrietan akabatzen ziren animalien kontrola eramaten zen. Seberianoren esanetan, hori gaur egun ere hala da.

  • begona-sarasola Ama estraperloan

    Begoña Sarasola Mitxelena (1938) Errenteria

    Begoñaren ama oso abila zen josten; estraperloan ere aritzen zen: Nafarroara joaten zen Elizondora eta gazta, babarrunak, babak... ekartzen zituen gero hemen saltzeko. Etxean, hala ere, gosea pasa zuten gerra ostean. Gaztaina garaian, amak egosi egiten zituen eta haiekin zopak egiten zituen.

  • Arantxa Jauregi patatak eta batatak fabrikan erretzen

    Arantxa Jauregi Burutaran (1926) Pepi Mitxelena Aiestaran (1926) Errenteria

    1941a gosete urtea izan zen. Pepi orduantxe hasi zen lanean, Errenteriako Pekin fabrikan, eta gogoan du errazionamenduko patatak eta batatak berogailuan erretzen zituztela. Ez omen ziren txarrak geratzen.

  • Inaxito Albisu Dendan lapurtzeko estrategia landua

    Inaxito Albisu Mendarte (1924) Errenteria

    Umetan, lapurretan aritzen ziren. Lapurtzeko estrategia landua zeukaten: liburu-denda bateko horman zuloa egin zuten; gainerako mutikoek horren berri izan zutenean, haiek ere dendan sartu ziren.

  • Laxaro Iparragirre Luzuriagan lanean hasi eta utzi

    Laxaro Iparragirre Perurena (1929) Errenteria

    Hogeita lau edo hogeita bost urte zituela hasi zen Laxaro Errenteriako Luzuriagan lanean, baina lana utzi behar izan zuen. Izan ere, bere anaia zaharrenak ez zuen Añarben geratu nahi izan, eta Laxaro bera joan zen hara, eta baserriko lanen ardura hartu. Baserria aparte xamar zegoen eta horrek ez zituen lanak errazten, baina ematen zuen aukerarik beste jarduera batzuetarako... Tartean, kontrabandorako. Horretan, baina, Guardia Zibila eta eguraldi txakurra izaten zituzten etsai.

  • Laxaro Iparragirre Guardia zibilek Xanti anaia arrapatu zutenekoa

    Laxaro Iparragirre Perurena (1929) Errenteria

    Kontrabandoan zebiltzanean taldean joaten omen ziren, baina gauzak okertuz gero, norberak bere larrua salbatu behar izaten zuen. Hiru alditan azaldu omen zaizkio guardia zibilak Laxarori basoan, nahiz eta bera ez duten sekula harrapatu izan. Hiru aldi horietako batean, Xanti anaia larri ibili omen zen, baina azkenean, lortu zuen ihes egitea.

  • Laxaro Iparragirre Kontrabando lanetan

    Laxaro Iparragirre Perurena (1929) Errenteria

    Bi urtez-edo ibili omen zen Laxaro kontrabando lanetan, eta ez omen zen lan erraza, guardia zibilak nonahi ateratzen ziren eta. Neguko hotzak ere ez omen zuen zaintzarik apaltzen.

  • begona-lizaso-eizmendi Errazionamenduaren neurrira

    Begoña Lizaso Eizmendi (1922) Errenteria

    Gerra aurretik baratze txiki bat bazuten Errenterian, baina gerraostean, behin Tolosa aldera joan eta Errenteriara itzuli baino lehen, errazionamenduak agindutako neurrira ase behar izan zuten gosea. Dirua zen etxeetan, aldiz, estraperloan ekarritako jakiekin betetzen omen zituzten errazionamenduak utzitako hutsuneak.

  • 906 Egunez lantegira eta gauez eskolara

    Serafin Basauri Arteaga (1935) Eibar

    Eskola Armeriara joaten zen gauez ikastera. Egunez, Mateo Kareagaren lantegian egiten zuen. Isasi kalean bizi zen, Atxatarren etxean. Lagunak, Eibarko euskalzale jendea: San Martin, Laspiur, Zubiaurre... Anaiak ere, Santik, Eibarren egiten zuen beharra, baina hura beste mundu baten bizi zen.

  • Agustina Askasibar Gerra sasoian Mallabira ihesi

    Agustina Askasibar Lauzirika (1929) Eibar

    Gerra sasoian, Mallabira ihes egin behar izan zuten. Otaolaerdikoa baserrikoek eraman zizkieten altzariak. Aita eta anaia Jose Maria etxea zaintzen gelditu ziren Eibarren. Anaia zauritu zuten eta orduan Mallabira joan ziren bai aita bai anaia. Ez zuela goserik pasa dio eta errazionamendua nola bizi zuten kontatzen du. Dendan gelditutakoekin trukeak egiten zituzten.

  • 941 Gerraosteko gosea eta errazionamendua

    Luis Ondarra Larrañaga (1928) Mendaro

    Gerraostean, gosetea etorri zen eta garai gogorrak bizi izan zituzten. Patataren ordez boniatoa izaten zuten jateko. Olioa eta azukrea ere urri izaten ziren eta kontrabandotik lortzen zituzten halako elikagaiak. Errotak itxita zeuden.

  • Pako Iriondo Lizarralde Soraluzeko baserri batera janari bila

    Pako Iriondo Lizarralde (1926) Elgoibar

    Gurasoak baserritarrak zituen eta horri esker jatekoa izaten zuten gose denbora hartan. Gainera, Soraluzeko baserri batera ("Asiolatza" Aseginolatza) joaten ziren astoarekin jenero bila. Ogi beltz gutxi jandakoa da. Amak taloak egiten zituen.

  • 594 Gerra denboran jangelak jarri zituzten pobreentzat

    Maritxu Ezenarro Idiakez (1929) Getaria

    Fabiolak palazio haundi bat zuen, Kale Nagusira ematen zuena. Gerra denboran, neskek, errekete jantziekin, desfilea egiten zuten, eta etxe horretatik irteten ziren. Falangeak bi etxetan jarri zituen pobreentzako jangelak: Rosanekoan eta Pelaionekoan. Beraiek ez zuten goserik pasa, baserrian jana bazutelako; baina eskean joaten zitzaizkien baserrira kaletarrak.

  • 707 Arantzazura joan zen ikastera

    Pako Isasti Irusta (1929) Elgoibar

    Hamabi urterekin Altzola auzoko eskola utzi eta Arantzazura joan zen fraideengana. Urte eta erdira gaixotu egin zen, eta orduan bukatu zitzaizkion Arantzazuko ikasketak. Gosete garaia zen, eta Arantzazun gaizki jaten zutela dio.

  • Pedro Arrillaga Garate Bilbon saldu zuten txekorra

    Pedro Arrillaga Garate (1918) Elgoibar

    Gose urteetan ere txekor ederrak hazten omen zituen bere aitak. Trenez eramandako 131 erraldeko txekorra saldu zuten Bilbon 1941. urtean.

  • Pedro Arrillaga Garate Kupoa berandu arte ordaindu zuten

    Pedro Arrillaga Garate (1918) Elgoibar

    Etxean ardirik ez du ezagutu Pedrok. 1948. urtean, oraindik zortzi anega gari entregatzen zituen udaletxean kupoa ordaintzeko.

  • Felisa Gabilondo Agirregomezkorta Irina estraperloan

    Josefa Gabilondo Agirregomezkorta (1920) Elgoibar

    Frontea Elgoibartik urrundu zenean, kupoa ordaindu beharra etorri zen. Garia ehotzera txartelarekin joan behar izaten ziren. Estraperloko irinarekin bide ezezagunetatik ibiltzen ziren.

  • Felisa Gabilondo Agirregomezkorta Gosetean kaletarrak baserrietara tripa-alde lanera

    Josefa Gabilondo Agirregomezkorta (1920) Elgoibar

    Gosetean kaletik etortzen zen jendea garia ebakitzera, tripa-alde lanera. Lapurretarik ez zen egoten, baina motzailekin erne ibiltzen ziren. Motzailei buruzko kontu batzuk azaltzen ditu.

  • Juana Txurruka Osoro Gerraostean, ogi falta

    Juana Txurruka Osoro (1928) Elgoibar

    Gerraosteko lehenengo urtean kaletik errazionamenduan hartzen zuten ogia, eta ogi falta izan zuten. Gero, ordea, ogia egiten hasi ziren etxean, eta ez zuten goserik pasatu.