Ekonomia gerraostean

• Guardiaz inguratuta, kontrabandoan

  Migel Imaz Arruabarrena (1927) Hondarribia

  Guardia asko izaten zen. Marloiak botatzea ere galarazita zegoen. Kontrabandoa: paketeak arroketan jaso, eta Amutera eramaten zituzten. 50 kilotik gorako kargak ziren. Pisua arintzeko batek zer egin zuen.

• Ilargirik gabeko gauetan kontrabandoan

  Migel Imaz Arruabarrena (1927) Hondarribia

  Gauez ibiltzen ziren kontrabandoan, ilargirik gabe. Ilunpetan ere ikusten zuten. Guardiak bidean topatuz gero, karga bota eta korrika. Elkarri tiroka ibili ziren guardiak, ilunetan.

• Gerra osteko gose garaia

  Manuel Sorzabal Ugarte (1935) Hondarribia

  Gerra osteko gose garaia. Ogi beltza. Hendaiara joaten ziren ogi zuri bila. Txerria gutxitan hiltzen zuten, baina berari ez zitzaion ikustea gustatzen. Txerrikiak partitzeko ohitura.

• Kontrabandoa: sakarina, angula eta bizikleta piezak

  Ana Mari Iza Berrotaran (1943) Hondarribia

  Kontrabandoan ere ibiltzen zen aita: bizikleta piezak, angulak... Batelean angula nola gordetzen zuten. Jendarme batek tiro egin zion behin. Gorontza barnean sakarina eramaten zuen amak Tolosara.

• Guardia zibilekin izan zuten arazoa

  Ana Mari Iza Berrotaran (1943) Hondarribia

  Artzun txabola bat zuten; aitak han zuen eskopeta, eta kartutxo batzuk falta zirela konturatu zen. Guardia zibilak zirela uste zuten, eta halaxe zen. Kontrabandoa arroketan ere egiten zuten baserritarrek.

• Arto irina patatarekin nahastuta

  Joxepa Goikoetxea Genua (1920) Hondarribia

  Gerra garaian goserik ez zuten pasatu, baina gero bai. Arto irina patatarekin nahasten zuten, taloak gehiago irauteko. Errotara nora joaten ziren esaten du. Ez du gogoan babarruna entregatu behar izana; Kontrakoa: udaletxeko lehengusuak lagundu egiten zion amari.

• Olio botilaren disgustua

  Joxepa Goikoetxea Genua (1920) Hondarribia

  Pasadizo bat kontatzen du. 70 pezeta ordaindu zuela olio litroa, eta botilari gaizki heldu eta dena erori zitzaion. Disgustua.

• Erregetako opariak; gose garaia

  Guillermo Olasagasti Sagarzazu (1940) Hondarribia

  Erregetako oparia arropa izaten zen, eta pazientzia katilukada. Beti pilota bera jartzen zieten. Jaterik nahi ez zutena berriro ipintzen zieten. Gose garaia zen. Taloak. Errotara aita joaten zen. Baratzeko lanak.

• Gerra ondorengo gosea

  Joxepa Larrasa Urtizberea (1931) Irun

  Gerra ondorengo gosea. Patata eta babarruna entregatu beharra. Ogi txarra. Errotak prezintatuta Gipuzkoan; Nafarroara joaten ziren artoarekin. Oñatibia medikuak olioa lortu zuen. Patatak esnetan egiten zituzten.

• Kupoa entregatu beharra eta gosea

  Agustin Agiriano Arenaza (1921) Eskoriatza

  Baserri bakoitzari kupo bat jartzen zien. Arabatik jendeak ogia-eta ekartzen zuen. Beraiek garia zuten ugari eta hura entregatzen zuten. Gerra ondorenean gose asko zegoen eta irabazi gutxi. Alemaniako gerra zela-eta, ez zen inongo mugimendurik, dena geldi zegoen. Hori guztia bukatu eta gero guztia aldatu zen.

• Errotak itxita

  Agustin Agiriano Arenaza (1921) Eskoriatza

  Baserrian ez zuten goserik, beti zuten zer jan. "Servicio Nacional de Trigo"k errotak prezintatzen zituzten, hori gertatu baino 15 bat egun lehenago jakiten zutenez ahal zuten beste ogi-eta egiten zuten. Irina etxe barruan zuten gordeta. Inguruan zeuden errotan aipatzen ditu. Errotabarrin errota elektriko bat zuten baina han behintzat zerbait egin zezaketen. Lehen oso zaila zela gosea pasatzea kontatzen du, lur guztiak landuta zeuden eta, ez zegoen oraingo beste pinudi.

• Mugaren beste aldetik ekartzen zuen jeneroa

  Consuelo Ordoki Ordoki (1927) Errenteria

  Frantziara pilotan jokatzera joaten zenean, hainbat gauza pasatzen zituen kontrabandoan: alkohola, arrautza, ogiak, kafea, azukrea, patatak, botikak... Mugaz bestalde pasatzeko pausoak aipatzen ditu. Erosketak egin eta ez zioten ezer esaten muga pasatzean hasiera batean; gerora, mugatu egin zizkioten erosketak.

• Mezetara joatea derrigorra zen

  Maitxo Egilegor Portugal (1942) Errenteria

  Maitxok gogoan du gaizki ikusia zegoela mezara berandu joatea, eta apaizak latinez esaten zuela meza, herriari bizkarra emanda. Mezara joatea, derrigorra zen orduan, eta gurasoek joatera behartzen zituzten.

• Gose garaiko oroitzapenak barruan gelditu ziren

  Joxe Mari Zapirain Etxeberria (1933) Errenteria

  Gose garaian San Juanera joan ziren ama eta Joxe Mari patata bila, baina ez zieten ezer saldu nahi izan. Gose garaiko oroitzapenak barruan geratu zaizkio Joxe Mariri.

• Goseari aurre egiteko moduak

  Joxe Mari Zapirain Etxeberria (1933) Errenteria

  Gose garaia errazago eraman zuten Pontikan, han baratze txiki bat baitzeukaten. Eskolako oporrak iristen zirenean, Joxe Mari amaren baserrira joaten zen; gogoan du zer jaten zuten han.

• Tabakoa errazionamenduan

  Jose Agustin Etxabe Olaskoaga (1924) Zarautz

  Etxean inork ez zuen erretzen, baina purua erretzen zuten egun berezietan, eta gero mareatuta. Errazionamenduan tabakoa hartzen zuten eta gero saldu.

• Gerra garaia nahiko ondo pasa zuten

  Mertxe Arruti Abendibar (1931) Zarautz

  Nola gogoratzen dituen gerrako egun haiek. Janari nahikoa zuten. Gerran baino okerrago pasatu zuen frankismo denboran. Osaba bat hil zieten. Aitak ez zuenez erretzen, amak tabako-orrien truke janaria lortzen zuen. Ez du oroitzapen txarrik.

• Sukarrietara piper-txorizero bila

  Mari Erezuma Elorriaga (1921) Bermeo

  Mari eta lagun bat Sukarrietara joan ziren piper-txorizero bila txerria hiltzeko. Ez zuten aurkitu. Itzuli eta denda batean sartu ziren abarketak erostera, eta han aurkitu piper-txorizeroak. Bidean bere senarra izango zena gurutzatu zuten, zaurituta zetorren gerratik.

• Sagar-lapurretara inguruko baserrietara

  Eulogio Alkorta Badiola (1932) Ondarroa

  12-14 urte ingururekin sagar-lapurretan ibiltzen ziren inguruko baserrietan, gosea zegoen eta.

• Gerra garaiko bizipenak

  Juana Lizarralde Buenetxea (1914) Zarautz

  Soldaduak Pagoeta aldetik pasatu zirela esaten zuten. Amonak astoa ezkutatu egin omen zuen, kendu egingo ziotelakoan. Gerra denboran ez ziren janari eskean joaten baserrira, geroago bai.