Ekonomia gerraostean

  • Carmen Urdangarin Txerria ezkutuan hil behar

    Mari Karmen Urdangarin Letamendia (1926) Hernani

    Gerraostean debekatua omen zen bi txerri hiltzea. Mari Karmenen etxean bi hazten zituzten eta bata labana sartuta hiltzen zuten, bere garrasi eta guzti, eta bestea, aldiz, mazoarekin buruan jota, isilpean.

  • Carmen Urdangarin Gazi-kutxa bete-bete

    Mari Karmen Urdangarin Letamendia (1926) Hernani

    Garai batean gazi-kutxan kontserbatzen ziren elikagaiak. Tarteka gatza gehitu behar izaten zen kutxara.

  • Joxe Mari Azpeitia Okindegiko ordutegi gogorra

    Joxe Mari Azpeitia Basurto (1928) Getaria

    Bazkalostean izaten zuten lo egiteko denbora, baina gaueko ordu batean lanerako jaiki behar izaten zuten. Besteek jai zutenean ere, beraiek lan egin behar izaten zuten okindegian. Noizean behin ateratzen zuten erromeriatara joateko denbora.

  • Juliana Eizagirre Gerran eta gerraostean janariarekin nola moldatu ziren

    Juliana Eizagirre Osa (1929) Getaria

    Gerran ondo moldatu ziren jateko. Etxean egiten zuten ogia, astean behin, labesuan. Gerra ostean, errotak itxita zeuden, eta ogia egiteko nola moldatzen ziren azaltzen du. Taloa ere egiten zuten etxean.

  • Joxe Gaztelumendi Errazionamendu txartelen beharrik ez

    Joxe Gaztelumendi Aiestaran (1925) Errenteria

    Errazionamendua zer zen ongi gogoan du Joxek: jatekoa eskuratu ahal izateko, txartel batzuk banatzen omen ziren, baina Joxeren sendikoek ez omen zuten halakoen beharrik, errazionamenduko ilaran ongi ezagunak ziren eta. Hain ezagunak ze, txartela eskatu ere ez zieten egiten.

  • Joxe Gaztelumendi Errenteriatik Nafarroako baserrietara jateko eske

    Joxe Gaztelumendi Aiestaran (1925) Errenteria

    Joxeren ama Nafarroa aldera joaten omen zen hango baserrietan jatekoa eskatzera. Joxe bera ere inoiz joandakoa da, eta gogoan ditu poliziak Irunen jartzen zituen kontrolak.

  • Juanita Getaria Pekin fabrikako lanak eta lan baldintzak

    Juanita Getaria San Pedro (1927) Errenteria

    Torlojuak eta halakoak egiten zituzten Pekin fabrikan eta bereizita aritzen omen ziren emakume eta gizonak. Zortzi orduko lanaldia zuten normalki, baina baita hamabikoa ere, lan asko baldin bazen.

  • Juanita Getaria Gerra garaiko eta gerra osteko otorduak

    Juanita Getaria San Pedro (1927) Errenteria

    Gerra garaiko eta gerra osteko errazionamenduak ezagutu zituzten.

  • Juanita Getaria 'Auxilio Social' eta 'Servicio Social'

    Juanita Getaria San Pedro (1927) Errenteria

    Auxilio Social delakoan Cara al Sol kantatu beharra izaten zuten. Biteri kalean omen zegoen egoitza eta behar zuenari jaten ematen omen zioten. Juanita sarritan izan zen bertan. Servicio Social, aldiz, derrigorrezkoa omen zen ezein baimen mota lortu nahi zuen ororentzat. Hala ere, Juanitari ez zitzaion azken honetara joan beharrik egokitu.

  • joxe arozena Leikua entregatu beharra

    Joxe Arozena Aranzasti (1933) Hondarribia

    "Leikua" edo babarruna entregatu beharra, gerraostean. Batzuek ezkutatu egiten zuten, baina kontrolen beldurrez egoten ziren.

  • joxe arozena Patata eta angula kontrabandoa

    Joxe Arozena Aranzasti (1933) Hondarribia

    Patata kontrabandoa, Hondarribitik Nafarroara. Angula kontrabandoa: Hendaiatik itsasoz arroketara, eta bizkarrez Gaintxurizketara; txarra zen eramateko. Tiroak bota zizkieten behin. Lagun bat aurretik joaten zen.

  • joxe arozena Olioa, azukrea eta kafea

    Joxe Arozena Aranzasti (1933) Hondarribia

    Olioa falta zen, baina baserrietan txerriaren koipea erabiltzen zen. Azukre beltza eta gutxi. Kafea kontrabandoan. Ogi zuria Hendaiatik, batelean; guardiak kendu, deskuidatuz gero.

  • Mari Kruz Alkain Gerra ondoan, kontrabandoa: ogia, kafea...

    Mari Kruz Alkain Jauregi (1926) Hondarribia

    Goiz joaten ziren ohera eta goiz jaiki. Gosaltzeko, kafesnea zopekin. Ogia gerra ondoan ez zen ona. Hendaiatik ekartzen zuten ogi zuria, batelean joanda. Kafe berde bila Irunera joaten zen; tranbian guardak izaten ziren, eta oinez egiten zuen buelta. Hendaiara eramaten zuen gero kafea. Kontrabandoa.

  • Mari Kruz Alkain Errazionamendua, baita Frantzian ere

    Mari Kruz Alkain Jauregi (1926) Hondarribia

    Frantzian ere izan zuten errazionamendua, alemaniarrak sartu zirenean. Capbretonen ere egon zen ilaran. Bueltan okerrago ibili ziren. Olioa ere falta zen; trenez ekartzen zuten irundarrek, eta gero saldu. Irungo Terminus hotelean egon zen neskame.

  • joxe perez Gerra hasiera eta gerra ostea

    Joxe Perez Otegi (1932) Hondarribia

    Gerra nola hasi zen. Hegazkinak Nafarroa aldetik etortzen ziren. Baserrian dirurik ez zen, baina goserik ere ez. Ogia, harria baino gogorragoa. Nahiago zuen taloa, esnearekin.

  • joxe perez Soldadutza Irunen IV

    Joxe Perez Otegi (1932) Hondarribia

    Nazioarteko zubian ere egoten zen. Posible zuen bestaldera pasatu, baina ez zen joaten. Kontrabandoa.

  • joxe perez Batelean, kontrabandoa

    Joxe Perez Otegi (1932) Hondarribia

    Batelean tranpa zuen eginda aitak, ogia eramateko. Tenientearen emazteak esan ziona. Kafea, ogia eta angulak. Faisan uhartetik gertu zegoen okindegia. "Falua" deitzen zioten bat argi ibiltzen zen, kontrabandoan zebiltzanei dirua ateratzeko.

  • joxe perez Arroketako kontrabandistak

    Joxe Perez Otegi (1932) Hondarribia

    Arroketan ibiltzen ziren kontrabandistak. Automobilen piezak. Hil ere egin ziren batzuk. Arroketan ito zen mutila.

  • Julian Oronoz Ogia eta angulak, kontrabandoan

    Julian Oronoz Alkain (1935) Hondarribia

    Anguletan ibili ez, baina jaten zituzten. Hendaian asko zegoen. Kontrabandoa. Batelean joaten ziren ogi bila. Karabineroek harrapatuz gero, dena kentzen zuten. Emazteari gertatu zitzaiola dio.

  • Julian Oronoz Arraina Hendaian saltzen, ezkutuan

    Julian Oronoz Alkain (1935) Hondarribia

    Atuna bentan erosi, eta Hendaian saltzen zuten, gehiago ordaintzen zutelako. Karabineroak. Kapitain bat bazen, eta hura zaintzen aritzen ziren. Itsasoan egiten zuten sal-erosketa batzuetan.