Ekonomia gerraostean

  • joseba-goni Aita gerran Bilbon; itzulitakoan panorama zaila Errenterian

    Joseba Goñi Galarraga (1935) Errenteria

    Gerra garaian, Josebaren aitak badaezpada Errenteriatik alde egin zuen. Bilbo erori zen arte egon zen han, anaiarekin eta koinatuarekin batera. Errenteriara itzuli zenean lana galdu zuen; denbora batez amak tratutik lortutako diruari esker atera ziren aurrera. Zenbait lagun karlistaren laguntza ere ba omen zuen aitak.

  • Joxe Mari Zuloaga Udareak lapurtzen

    Joxe Mari Zuloaga Etxebeste (1932) Errenteria

    Paper-fabrikako etxeen ingurua lehen nolakoa zen azaltzen du: Villa Guadalupe, Urugoitiaren etxea... Udareak lapurtzen zizkioten Urugoitiari, eta eskopetarekin ateratzen zen etxetik.

  • Joxe Mari Zuloaga Gerra osteko miseria gogorra

    Joxe Mari Zuloaga Etxebeste (1932) Errenteria

    Zinea beti ezagutu izan du Joxe Marik Errenterian. Gerra bukatu zenean, Errenteriako familia batzuk elkartu ziren herriko jende pobrea laguntzeko. Jende asko hil zen miseriagatik Errenterian gerra ostean. Behin Joxe Marik zozketa irabazi zuela gogoan du.

  • Joxe Mari Zuloaga Gerra garaiko zorrak ordaintzen

    Joxe Mari Zuloaga Etxebeste (1932) Errenteria

    Gerra garaian, ama Hondarribira joan zen baserri batera; han zor handia egin zuten, eta ondorengo urteetan aitak ordaindu zuen zor hura.

  • Joxe Mari Zuloaga Gerra ostean aitak lana bilatzeko izandako arazoak

    Joxe Mari Zuloaga Etxebeste (1932) Errenteria

    Aita gerratik itzuli zenean, Goiko kaleko etxean jarri ziren bizitzen. Etxea utzi bezala zegoen. Aita portura joan zen lan bila, baina atzera bota zuten: oso noizean behin bakarrik deitzen zuten lanerako. Ama arropa garbitzera joaten zen.

  • Joxe Mari Zuloaga Gaileten apurren zain

    Joxe Mari Zuloaga Etxebeste (1932) Errenteria

    Olibet gaileten fabrikan, gaileten apurrak kanpora botatzen zituzten; umeak kanpoan zain egoten ziren apur haiek jateko.

  • 324 1941 inguruan pasatako gosea

    Juan Arizaga Larreategi (1927) Jose Luis Unamuno Gorrotxategi (1928) Soraluze

    1941 inguruan, gosea pasa zuten. Patata konfiskatu egiten zieten eta beraiek dendan batata (patata tankerakoa) erosi behar izaten zuten. Bonba herrian bota zutenekoa kontatzen du. Bando ezberdinetakoek elkarrenganako ezinikusi handia zuten.

  • 324 Garia konfiskatzen zieten

    Juan Arizaga Larreategi (1927) Jose Luis Unamuno Gorrotxategi (1928) Soraluze

    Soldaduek garia kentzen zieten "gorrientzat" zela esanda, baina Jose Luisi eta Juani ez zitzaien ez gari ez dirurik heldu.

  • 324 Gose-urte gogorrak; errazionamenduko janaria

    Juan Arizaga Larreategi (1927) Jose Luis Unamuno Gorrotxategi (1928) Soraluze

    Gose-urte gogorrak pasa zituzten. Baserritarrak, hala ere, moldatzen ziren jatekoarekin, baina kaletarrak gaizki ibili ziren. Errazionamenduan jasotzen zuten ogia, azukrea eta "boniatoa" (batata); ganaduak ere nahi ez zuen jana izan ohi zen.

  • 398 Patata esandako tasatik gora saltzearren udaletik abisua

    Maria Urizar Murua (1919) Soraluze

    Patatarekin gertatutakoa. Patata gorri ederra zuten etxean maiatzerako heltzen zena. Errazionamendua zegoen garaian patatak bi pezetako tasa zuen, baina berak 2,50ean saldu zuen, estimazio handia zuen eta. Udaletik abisua eman zioten ez deskuidatzeko berriz tasatik gora kobratzen, hori Francoren aurka egitea zela eta. Bi emakume goizean patatarik gabe geratu zirela eta baserrira joan zitzaizkien bila.

  • 398 Errazionamenduko jateko eskasa; oliorik ez

    Maria Urizar Murua (1919) Soraluze

    Gerra-denboran eta razionamendu denboran jendeak gosea pasa zuen kalean. Emakume bati arto-irina eta ogirina saldu zizkioten eta hurrengo egunean esker modura anis botila eta txokolatea eman zizkion Mariari. Errazionamenduan ematen ziren ogia eta boniatoa (patata) nolakoak ziren. Oliorik ez zegoen eta seboarekin moldatzen ziren. Azukre beltza egoten zen; inguruko emakume batek Frantziatik ekartzen zuen azukre zuria eta hari erosten zioten. Baserrian izaten zuten jatekoa, hala ere.

  • 359 Gerraosteko gosea; gauez errotara.

    Antonio Eizagirre Uranga (1933) Pakita Uria Mancisidor (1937) Zarautz

    Gerraostean gose handia pasa zuten. Ogia asko estimatzen zen arrazionamendu garaian. Etxean egiten zituzten taloa eta ogia. Errotara joatea debekatua zegoen eta gauez joaten ziren errotara. Kalekoak okerrago egon ziren baserrikoak baino.

  • Esne bila joanda, isuna

    Lucia Etxabe Zubizarreta (1927) Soraluze

    Gerra inguruan, Gallasteitorre baserrira joaten ziren esnetara. Behin anaiari isuna ipini zioten estraperloan zebilelakoan edo.

  • Estraperloko gantza erosten zuten, olioa garestia zen

    Lucia Etxabe Zubizarreta (1927) Soraluze

    Eguneroko gauzen prezioak esaten ditu. Olio botilaren prezioa hilabete guztiko soldata beste zen. Gantza erosten zuten gehienek, estraperlokoa.

  • Miren Astibia Errazionamendu garaian errotara ezkutuan

    Miren Astibia Olaiz (1925) Errenteria

    Gerra ostean gosete handia izan zen, eta errazionamendua iritsi zen. Irina ezkutuan ekartzen zuten errotatik. Ez zituzten inoiz harrapatu, bai baitzekiten nondik ibili. Irin horri esker, taloak egiten zituzten.

  • Mari Tere Paskual Aita gerran eta beraiek Bizkaiko hainbat herritan

    Mari Tere Paskual Zapirain (1931) Errenteria

    Gerran, aita Itxarkundiaga batailoian egon zen. Bitarte horretan, Bizkaiko hainbat herritan egon ziren beraiek: Lekeition, Santurtzin... Aita gerratik itzulitakoan, portuan aritu zen lanean; eta, geroago, fabrika handian sugin-lanetan.

  • Mari Tere Paskual Aitaren bisitak gerran eta gosea

    Mari Tere Paskual Zapirain (1931) Errenteria

    Aitak hilean behin izaten zuen baimena etxekoak bisitatzera etortzeko; egun haietan, bokadiloa jaten zuten. Bai gerra garaian, bai gerra ostean, gosea pasa zuten.

  • Joxe Luix Arzallus Medikua zaldian etxeraino

    Joxe Luix Arzallus Lizarralde (1929) Errenteria

    Gerraosteko gosetea. Baserrian bazuten taloa, babarruna, patata, esnea... Telefono bakarra zen auzoan, eta norbait gaixotuz gero medikuari deitzen zioten handik. Zaldi gainean ibiltzen zen medikua, oiartzuarra. Lapasa medikuak izan zuen lehen autoa.

  • Joxe Mari Lertxundi Gerra ostean gosea eta erdara

    Joxe Mari Lertxundi Zuloaga (1932) Aia

    Gerra ostean miseria etorri zen, gabezia handia. Kalean gosea pasa zuten, dirua edukita ere ez baitzegoen erosteko ezer. Garai hartan eskolan ibili ziren beraiek, eta erdaraz egin behar izaten zuten, nahiz eta ez jakin euskaraz besterik.

  • Joxe Mari Lertxundi Garia erein eta entregatu egin behar

    Joxe Mari Lertxundi Zuloaga (1932) Aia

    Lehen garia ereiten zuten baratzean, lan handia ematen bazuen ere; auzolanean lantzen zuten. Garai batean eskuz jotzen zen garia, baina gerora makinak etorri ziren. Gerra ostean, garia eta babarrunak entregatu egin behar izaten ziren; askotan, baina, jenero hura biltegietan alferrik galtzen zen.