Ekonomia gerraostean

• Olio botilaren disgustua

  Joxepa Goikoetxea Genua (1920) Hondarribia

  Pasadizo bat kontatzen du. 70 pezeta ordaindu zuela olio litroa, eta botilari gaizki heldu eta dena erori zitzaion. Disgustua.

• Erregetako opariak; gose garaia

  Guillermo Olasagasti Sagarzazu (1940) Hondarribia

  Erregetako oparia arropa izaten zen, eta pazientzia katilukada. Beti pilota bera jartzen zieten. Jaterik nahi ez zutena berriro ipintzen zieten. Gose garaia zen. Taloak. Errotara aita joaten zen. Baratzeko lanak.

• Gerra ondorengo gosea

  Joxepa Larrasa Urtizberea (1931) Irun

  Gerra ondorengo gosea. Patata eta babarruna entregatu beharra. Ogi txarra. Errotak prezintatuta Gipuzkoan; Nafarroara joaten ziren artoarekin. Oñatibia medikuak olioa lortu zuen. Patatak esnetan egiten zituzten.

• Kupoa entregatu beharra eta gosea

  Agustin Agiriano Arenaza (1921) Eskoriatza

  Baserri bakoitzari kupo bat jartzen zien. Arabatik jendeak ogia-eta ekartzen zuen. Beraiek garia zuten ugari eta hura entregatzen zuten. Gerra ondorenean gose asko zegoen eta irabazi gutxi. Alemaniako gerra zela-eta, ez zen inongo mugimendurik, dena geldi zegoen. Hori guztia bukatu eta gero guztia aldatu zen.

• Errotak itxita

  Agustin Agiriano Arenaza (1921) Eskoriatza

  Baserrian ez zuten goserik, beti zuten zer jan. "Servicio Nacional de Trigo"k errotak prezintatzen zituzten, hori gertatu baino 15 bat egun lehenago jakiten zutenez ahal zuten beste ogi-eta egiten zuten. Irina etxe barruan zuten gordeta. Inguruan zeuden errotan aipatzen ditu. Errotabarrin errota elektriko bat zuten baina han behintzat zerbait egin zezaketen. Lehen oso zaila zela gosea pasatzea kontatzen du, lur guztiak landuta zeuden eta, ez zegoen oraingo beste pinudi.

• Mugaren beste aldetik ekartzen zuen jeneroa

  Consuelo Ordoki Ordoki (1927) Errenteria

  Frantziara pilotan jokatzera joaten zenean, hainbat gauza pasatzen zituen kontrabandoan: alkohola, arrautza, ogiak, kafea, azukrea, patatak, botikak... Mugaz bestalde pasatzeko pausoak aipatzen ditu. Erosketak egin eta ez zioten ezer esaten muga pasatzean hasiera batean; gerora, mugatu egin zizkioten erosketak.

• Mezetara joatea derrigorra zen

  Maitxo Egilegor Portugal (1942) Errenteria

  Maitxok gogoan du gaizki ikusia zegoela mezara berandu joatea, eta apaizak latinez esaten zuela meza, herriari bizkarra emanda. Mezara joatea, derrigorra zen orduan, eta gurasoek joatera behartzen zituzten.

• Gose garaiko oroitzapenak barruan gelditu ziren

  Joxe Mari Zapirain Etxeberria (1933) Errenteria

  Gose garaian San Juanera joan ziren ama eta Joxe Mari patata bila, baina ez zieten ezer saldu nahi izan. Gose garaiko oroitzapenak barruan geratu zaizkio Joxe Mariri.

• Goseari aurre egiteko moduak

  Joxe Mari Zapirain Etxeberria (1933) Errenteria

  Gose garaia errazago eraman zuten Pontikan, han baratze txiki bat baitzeukaten. Eskolako oporrak iristen zirenean, Joxe Mari amaren baserrira joaten zen; gogoan du zer jaten zuten han.

• Tabakoa errazionamenduan

  Jose Agustin Etxabe Olaskoaga (1924) Zarautz

  Etxean inork ez zuen erretzen, baina purua erretzen zuten egun berezietan, eta gero mareatuta. Errazionamenduan tabakoa hartzen zuten eta gero saldu.

• Gerra garaia nahiko ondo pasa zuten

  Mertxe Arruti Abendibar (1931) Zarautz

  Nola gogoratzen dituen gerrako egun haiek. Janari nahikoa zuten. Gerran baino okerrago pasatu zuen frankismo denboran. Osaba bat hil zieten. Aitak ez zuenez erretzen, amak tabako-orrien truke janaria lortzen zuen. Ez du oroitzapen txarrik.

• Sukarrietara piper-txorizero bila

  Mari Erezuma Elorriaga (1921) Bermeo

  Mari eta lagun bat Sukarrietara joan ziren piper-txorizero bila txerria hiltzeko. Ez zuten aurkitu. Itzuli eta denda batean sartu ziren abarketak erostera, eta han aurkitu piper-txorizeroak. Bidean bere senarra izango zena gurutzatu zuten, zaurituta zetorren gerratik.

• Sagar-lapurretara inguruko baserrietara

  Eulogio Alkorta Badiola (1932) Ondarroa

  12-14 urte ingururekin sagar-lapurretan ibiltzen ziren inguruko baserrietan, gosea zegoen eta.

• Gerra garaiko bizipenak

  Juana Lizarralde Buenetxea (1914) Zarautz

  Soldaduak Pagoeta aldetik pasatu zirela esaten zuten. Amonak astoa ezkutatu egin omen zuen, kendu egingo ziotelakoan. Gerra denboran ez ziren janari eskean joaten baserrira, geroago bai.

• Aita gerran Bilbon; itzulitakoan panorama zaila Errenterian

  Joseba Goñi Galarraga (1935) Errenteria

  Gerra garaian, Josebaren aitak badaezpada Errenteriatik alde egin zuen. Bilbo erori zen arte egon zen han, anaiarekin eta koinatuarekin batera. Errenteriara itzuli zenean lana galdu zuen; denbora batez amak tratutik lortutako diruari esker atera ziren aurrera. Zenbait lagun karlistaren laguntza ere ba omen zuen aitak.

• Udareak lapurtzen

  Joxe Mari Zuloaga Etxebeste (1932) Errenteria

  Paper-fabrikako etxeen ingurua lehen nolakoa zen azaltzen du: Villa Guadalupe, Urugoitiaren etxea... Udareak lapurtzen zizkioten Urugoitiari, eta eskopetarekin ateratzen zen etxetik.

• Gerra osteko miseria gogorra

  Joxe Mari Zuloaga Etxebeste (1932) Errenteria

  Zinea beti ezagutu izan du Joxe Marik Errenterian. Gerra bukatu zenean, Errenteriako familia batzuk elkartu ziren herriko jende pobrea laguntzeko. Jende asko hil zen miseriagatik Errenterian gerra ostean. Behin Joxe Marik zozketa irabazi zuela gogoan du.

• Gerra garaiko zorrak ordaintzen

  Joxe Mari Zuloaga Etxebeste (1932) Errenteria

  Gerra garaian, ama Hondarribira joan zen baserri batera; han zor handia egin zuten, eta ondorengo urteetan aitak ordaindu zuen zor hura.

• Gerra ostean aitak lana bilatzeko izandako arazoak

  Joxe Mari Zuloaga Etxebeste (1932) Errenteria

  Aita gerratik itzuli zenean, Goiko kaleko etxean jarri ziren bizitzen. Etxea utzi bezala zegoen. Aita portura joan zen lan bila, baina atzera bota zuten: oso noizean behin bakarrik deitzen zuten lanerako. Ama arropa garbitzera joaten zen.

• Gaileten apurren zain

  Joxe Mari Zuloaga Etxebeste (1932) Errenteria

  Olibet gaileten fabrikan, gaileten apurrak kanpora botatzen zituzten; umeak kanpoan zain egoten ziren apur haiek jateko.