Ekonomia gerraostean

  • Mari Karmen Olazagirre Errazionamenduko "olioa"

    Mari Karmen Olazagirre Amilibia (1931) Hernani

    Gantza izaten zen errazionamenduko olioa, eta sutondoan jarrita urtu behar izaten zen.

  • Mari Karmen Olazagirre Arroza jan eta jan

    Mari Karmen Olazagirre Amilibia (1931) Hernani

    Mari Karmenen aita almidoi fabrikan aritzen zen lanean. Arroza ekartzen omen zuten bertara. Langile batzuk arroza eta arrozarekin egindako irina lapurtzen omen zuten, baina nagusiek, jakinaren gainean zeuden arren, ez omen zieten galarazten, gosetea zela eta.

  • Joxe Zulueta Gerratik itzulitakoak, estraperloan

    Joxe Zulueta Uribe (1921) Arrasate

    Gerra garaian 500 lagun inguru zebiltzan lanean "Unión Cerrajera"n. Herrira bueltatuko asko estraperloan ibili behar izan ziren.

  • Antonio Goikoetxea Bizikletak estraperloan

    Antonio Goikoetxea Beobide (1917) Hernani

    Bizarra egiteko labanak, makilajeko tresnak, guraizeak... ekartzen zituen Antonioren anaia Florentinok kontrabandoan. Frantzia aldean hiru bat famili lagun egin zituen eta haien umeek pasatzen zuten muga bizikletekin diruaren truke.

  • Margari Arrue Gerraostean, ogiaren gosea

    Margari Arrue Amunarraiz (1923) Hernani

    Gosea etorri zen gero, ogiaren gosea. Oliorik ez eta esnearekin egosten zituzten barazkiak eta babarrunak. Beldurrez eta tristuraz bizi izan ziren. Estraperloan ekartzen zuten ogia. Zer jaten zuten kontatzen du.

  • Amaia Etxarri Dendako erosleen zorrak

    Amaia Etxarri Erize (1934) Hernani

    Soldata astero ordaintzen zuten. Jendea ezinean bizi zenez, zorrak apuntatu egiten zituzten. Francok hilean azkenean ume kopuruaren araberako ordainsaria ematen zuen. Harekin ordaintzen zuten askok zorra.

  • Amaia Etxarri Dendako produktuak baserrikoen truke

    Amaia Etxarri Erize (1934) Hernani

    Errazionamenduarekin gogoratzen da. Baserritarrekin produktuen trukea egiten zuten.

  • Jerardo Mondragon Garai Txerri-hiltzea, ezkutuan

    Jerardo Mondragon Garai (1927) Arrasate

    Gerraostean, baserritarrek deklaratu egin behar izaten zuten txerriren bat hil behar zutenean. Jerardoren aita txerri-hiltzen ibiltzen zen. Guardia Zibilen kontrolak. Aitak goizaldean hiltzen zituen txerriak. Txerriari kaina bat sartzen zion ipurdiko zuloan, kurrinkadarik ez egiteko.

  • Jerardo Mondragon Garai Gose garaia

    Jerardo Mondragon Garai (1927) Arrasate

    Errazionamendu garaiko kontuak. Labesua egiten zuten etxean. Olio falta. Boniatoa (patata) brasan prestatzen zuten. Telleria baserri txikia izanik, nahiko lan izaten zuten jan kontuetan.

  • Jerardo Mondragon Garai Arabara etxerako gari eta patata bila

    Jerardo Mondragon Garai (1927) Arrasate

    Gerraosteko egoera. Telleria baserri txikia izanik, nahiko lan izaten zuten jan kontuetan. Etxean egiten zuten gari guztia entregatu egin behar izaten zuten. Etxerako gari bila Arabara joaten ziren. Guardia Zibilak estraperloko patatarekin ia harrapatu zuenekoa kontatzen du.

  • Matias Sagasta Elorza Soldadu denboran jan faltarik ez

    Matias Sagasta Elorza (1920) Arrasate

    Matiasek soldadu pasatu zituen ia sei urteak gose urteak izan ziren. Soldadu egon zen denboran ondo jaten zuten: ogi zuria eta rantxoa. Domeketan etxera joaten zenean, jateko zerbaitekin bueltatzen zen Gasteizera.

  • Felix Zubia Arana Gose garaian, artoa xehetzeko makina

    Felix Zubia Arana (1931) Arrasate

    Bizimodu gogorra izan zuen. Gose garaian ez zeukaten ia ezer jatekorik. Arto-zahia jaten zuten. Aramaiora joaten ziren errotara, debekatuta bazegoen ere. Artoa xehetzeko makina zeukaten etxean eta harekin ere moldatu behar izaten zuten.

  • Juli Gallastegi Ezkurra Laguna soldaduarekin ezkondu

    Juli Gallastegi Ezkurra (1921) Arrasate

    Errazionamendukoarekin eta etxeko janekin moldatzen ziren. Soldaduek laguntzen zieten joan etorrian eta haietako batekin ezkondu zen Iguriako nesketako bat.

  • Felix Ajuria Belar Txerria lurpetik atera

    Felix Ajuria Belar (1924) Arrasate

    Gose denborako kontakizuna. Antza, baserri batean gaixotuta hil zen txerri bat, eta lurperatu egin zuten. Gizon batek hori jakitean, txerria lurpetik atera eta etxera eraman zuen jateko.

  • Felix Ajuria Belar Amari taloa ezkutatu

    Felix Ajuria Belar (1924) Arrasate

    Gerraosteko gose urteez hitz egiten du. Felixek talo bat prestatu zuen berarentzat, ama lanetik beranduago etorriko zela pentsatuta. Ustekabean, ordea, ama etxera sartzen somatu zuen, eta ikaztegian gorde zuen zartagina.

  • Maite San Miguel "Gularik ez, goserik ere ez"

    Maite San Miguel Arrizabalaga (1930) Zumarraga

    Gerra ostean, etxeko ardiekin zezina egiten zuten. Jateko aukera ez zen oso zabala, baina goserik ez zuten pasa. Amandrearen etxetik behi-esnea ekartzen zuten eta artoa eta indabak izaten zituzten etxerako, baita sagarrak ere.

  • Maite San Miguel Gosea zetorrenaren beldurrez, hautsa jaten

    Maite San Miguel Arrizabalaga (1930) Zumarraga

    Umeak zirela, gosea zetorrela entzuten zuten asko eta beldurtuta hautsa jaten ibili ziren lagun bat eta biak.

  • Justina Jauregi Garia simaur azpian gordeta

    Justina Jauregi Lizarralde (1932) Zumarraga

    Gari-kutxa bat simaur azpian gordeta izan zuten gerra ostean. Esku-errota antzeko bat zegoen baserri batean eta gogoratzen du jai arratsalde batez joan zirela irina ehotzera.

  • Juana Garmendia Garia gerra ostean

    Juana Garmendia Uzkudun (1924) Errezil

    Garia eta artoa egiten zuten. Gerra garaian garia entregatu egin behar izaten zen, eta batere ez zeukatenez, estraperloan erosi, eta hala eman behar izan zuten. Babarruna eta patata ere entregatu egin behar izaten zen. Errotan nola ordaintzen zuten azaltzen du. Errotak non egoten ziren, eta zer izen zuten aipatzen du.

  • Juana Garmendia Errazionamendua

    Juana Garmendia Uzkudun (1924) Errezil

    Gerra denboran 13 urte inguru zituen. Gosea ezagutu zuen, eta errazionamenduan zer janari jan behar izaten zuten aipatzen du. Idazkariari esker, familian senide ugari izateagatik, janari gehiago ematen zieten beraiei (baina ez beraiek bezalako gainerako familia guztiei).