Ekonomia gerraostean

  • Xanti Iparragirre Perurena Artilea ere entregatu egin behar

    Xanti Iparragirre Perurena (1934) Errenteria

    Artilea entregatu egin behar zenez, arreorako koltxoiak egiteko nehiko lan zuten. Mandoa artilez kargatuta harrapatu zuen behin Guardia Zibilak, zortzi bat urterekin. Firma biltzen ibiltzen ziren baserriz baserri.

  • Xanti Iparragirre Perurena Errazionamenduaren bila Errenteriara

    Xanti Iparragirre Perurena (1934) Errenteria

    Astero joaten ziren Errenteriara errazionamenduaren bila. Batzuetan Pikorranekoa joaten zen bila. 9 urterekin hasi zen bera joaten, larunbatetan mandoarekin. Zer ekartzen zuen: ogia, tabakoa, olioa... Entregatzen zuten gari eta artoa pilatan egoten zen, kea dariola.

  • Xanti Iparragirre Perurena Tabako landareak

    Xanti Iparragirre Perurena (1934) Errenteria

    Gosearen beldurra. Esnea eta taloa zuten. Babarruna gordetzen ibiltzen ziren, dena ez entregatzeko. Inspektoreak joan zirenean, tabako landareak txikitu zizkieten. Txondor zuloetan jartzen zuten tabakoa. Arto bizarrak erretzea.

  • Xanti Iparragirre Perurena Errenterian arrotz

    Xanti Iparragirre Perurena (1934) Errenteria

    Errenteriara joaten zenean errazionamendu bila, piztiei bezala begiratzen ei zioten han. Bide txarra zuten. Zeinekin hitz egin ere ez zuen izaten. Erdaraz egiten zuten han. Ez ziren Errenterikoak sentitzen; Goizuetakoak gehiago.

  • Xanti Iparragirre Perurena 3. mailako hileta

    Xanti Iparragirre Perurena (1934) Errenteria

    Amaren gaixotasuna. 48 urterekin hil zen. 3. klaseko hileta elizkizuna egin zioten. Errazionamendua ere 3. mailakoa zuten. Mailen arteko diferentziak: goizeko bederatzietan ziren 3. mailako hiletak.

  • Xanti Iparragirre Perurena Gerraosteko injustizien aurrean isilik

    Xanti Iparragirre Perurena (1934) Errenteria

    1. mailakoak aberatsak ziren. Haiek ogi txikiagoa zuten, eta 3.ekoek handiagoa. Jendeak ez zuen protesta egiten. Jendea jatekoa entregatzearen kontra hasi zen mugitzen, baina berandu. Politikaz ez zuten ulertzen. Usotara joaten zen gizon baten kontuak, kartzelan egondakoa.

  • Mertxe Aizpurua Errazionamendua eta estraperloa; guardia zibilak

    Mertxe Aizpurua Zeberio (1925) Joxe Torregarai Gorostidi (1937) Usurbil

    Errazionamendua konfiterian hartzen zuten Joxek eta. Estraperloa. Lasartera joaten zen bizikletan Mertxe estraperloa erostera. Olioa garesti, hogei durotan litroa. Guardia zibilen kontrolak eta haiekin zuten harremana tabernan. Pistola atera zion Mertxeri behin batek. Hika.

  • jose mari soroa Umetako denbora-pasa: animaliak

    Joxe Mari Soroa Berrotaran (1932) Usurbil

    5 urte zituela, Usurbilera joan ziren bizitzera. Pozik bizi izan da Usurbilen. Txoriak harrapatzen eta oiloak lapurtzen ibiltzen ziren umetan. Gerra garaian, katu arrak harrapatu eta jan egiten zituzten.

  • Santos Irazustabarrena Ermina Tolosako Arzabalza papeleran lanean

    Santos Irazustabarrena Ermina (1928) Alegia

    Tolosako Arzabalza paper-lantegian irabazitakoa zeukan gordeta. Tolosako Arzabalza paper-lantegiko arduraduna izan zen berrogei urtez. Papelerako kontuak azaltzen ditu. Peoi bezala hasi zen paper-lantegian; enkargatu izatera nola heldu zen kontatzen du.

  • Santos Irazustabarrena Ermina Papelerako lana

    Santos Irazustabarrena Ermina (1928) Alegia

    Papelereako kalandra eta bobina zertarako erabiltzen zuten. Pasta prestatuta etortzen zitzaien: "fibra corta" hemen egiten zen eta "fibra larga", berriz, Suediatik eta behin Errusiatik, baina hura ahulagoa zela dio. Pasta egiteko Santanderretik ekarritako eukaliptoa erabiltzen zuten. Egindako papera toki askotara saltzen zuten, Espainiara barne. Paperaren pasta gerra ondoren hasi ziren egiten hemen, lehenago dena inportatu egiten zen. Gerra ondoren pinua eta eukalipto asko jarri zutelako egiten zuten pasta bertan.

  • Rufina Irazu Gerra ondorengo kontuak

    Rufina Irazu Amundarain (1923) Asteasu

    Asteasun hamar bat hil zituzten, eta ez politikarengatik. Bederatzi senideak elkar hartuta. Gerra ondoren, gosetea. Ez ziren etxetik ateratzen. Salbokonduktoa, inora joateko. Txekorra ez zuten eraman erreketeek, zailagoa zelako.

  • Piedad Lopez Ferrera Gerraren eraginak: hildako soldaduak, tela falta, sakeoak

    Maria Piedad Lopez Ferrera (1926) Berrobi

    Soldadu joan, eta hildakoak. Herrian mutil gutxi geratu ziren, neska denak batekin joaten ziren mendira. Gerra ondorena: batzuek zakuekin egiten zuten arropa. Durangotik ekartzen zuten tela. Sakeoak. Ihes egindako familiak.

  • Piedad Lopez Ferrera Errazionamendua; lehengo luxuak

    Maria Piedad Lopez Ferrera (1926) Berrobi

    Gerra ondoren, gosea. Errazionamenduko ilara, Tolosan; zain egon eta gero, irina bukatu zela, eta berriz joateko. Babarruna bazuten. Lehengo banketeak, festetakoak: oiloa hil.

  • Ana Artola Etxeberria Errazionamendua nolakoa zen

    Ana Artola Etxeberria (1923) Abaltzisketa

    Errazionamendua nolakoa izaten zen eta zein produktu erabiltzen zituzten kontatzen du. Goserik ez zuten pasa baina miserian ibiltzen ziren dena entregatu behar izaten zen eta. Denak tratu berdina izaten zuten.

  • Antonio Kortajarena Kortajarena Gosea gerra garaian

    Antonio Kortajarena Kortajarena (1928) Zizurkil

    Gerra garaian, gosea izaten zen, oliorik ez zegoen, kontrabandoan ekartzen ez bazuten behintzat. Esnea eta arrautzak bazituzten. Kalekoek okerrago pasa zuten. Donostiako lehengusuek zazpi ume zituzten eta ezkutuan baserritik babarrunak eramaten zituzten. Behin izebak babarrun haiek nola ezkutatu zituen kontatzen digu. Izebak ezkutuan janaria eramaten zuen, oso arriskutsua zen arren.

  • Antonio Kortajarena Kortajarena Baserrian beti zegoen jatekoa

    Antonio Kortajarena Kortajarena (1928) Zizurkil

    Baserrian ez zuten goserik pasa. Ogia eta olioa ziren gehien falta zitzaiena. Arrautzak gordinik ere jaten zituzten. Egunean zortzi edo bederatzi arrautza jan izan ditu. Hala ere, ez du sekula gibeleko arazorik izan. Bularrean mantxa bat bilatu zioten eta ez nekatzeko esan zioten.

  • Maria Dolores Etxeberria Zalakain Errazionamendu garaian nola-hala moldatu behar

    Maria Dolores Etxeberria Zalakain (1929) Ibarra

    Errazionamendua zegoen garaian, baserriko jeneroa entregatu egin behar izaten zuten udaletxean. Errotak itxita egon ziren garai hartan, eta papera behar izaten zen artoa errotara eramateko; tranpak egiten zituzten orduan.

  • Maria Dolores Etxeberria Zalakain Errazionamendua denbora askoan

    Maria Dolores Etxeberria Zalakain (1929) Ibarra

    Errazionamendua denbora askoan egon zen. Ogia etxera ekartzeko, ezkutuan egin behar izaten zuten. Elizari baserriko jeneroa eman behar izaten zitzaion.

  • Joxepa Elizondo Ormaetxea Gerra ondoren fraideak eskean

    Joxepa Elizondo Ormaetxea (1933) Aduna

    Senarraren etxean sardina zaharra erdi bana jaten omen zuten gerra ondorenean. Eskera etortzen zitzaizkien, fraideak ere bai.

  • Valeriana Zabala Goikoetxea Gerra amaiera eta ondorengo miseria

    Valeriana Zabala Goikoetxea (1925) Altzo

    Gerra bukatu zenean poza hartu zuten. Ondoren miseria iritsi zen. Denda guztiak hutsik zeuden, ezer ez zegoen. Etxean zituzten janariak herrira entregatu behar izaten zituzten.