Ekonomia gerraostean

  • Justina Jauregi Garia simaur azpian gordeta

    Justina Jauregi Lizarralde (1932) Zumarraga

    Gari-kutxa bat simaur azpian gordeta izan zuten gerra ostean. Esku-errota antzeko bat zegoen baserri batean eta gogoratzen du jai arratsalde batez joan zirela irina ehotzera.

  • Juana Garmendia Garia gerra ostean

    Juana Garmendia Uzkudun (1924) Errezil

    Garia eta artoa egiten zuten. Gerra garaian garia entregatu egin behar izaten zen, eta batere ez zeukatenez, estraperloan erosi, eta hala eman behar izan zuten. Babarruna eta patata ere entregatu egin behar izaten zen. Errotan nola ordaintzen zuten azaltzen du. Errotak non egoten ziren, eta zer izen zuten aipatzen du.

  • Juana Garmendia Errazionamendua

    Juana Garmendia Uzkudun (1924) Errezil

    Gerra denboran 13 urte inguru zituen. Gosea ezagutu zuen, eta errazionamenduan zer janari jan behar izaten zuten aipatzen du. Idazkariari esker, familian senide ugari izateagatik, janari gehiago ematen zieten beraiei (baina ez beraiek bezalako gainerako familia guztiei).

  • Raimunda Basurto Gerraostean goserik pasa ez

    Raimunda Basurto Lazkano (1921) Agustina Garmendia Lazkano (1921) Jesusita Manterola Larrañaga (1922) Getaria

    Gerraostean ez zuten goserik pasa. Ogia eramaten zuten gazitze-fabrikara, eta antxoa jaten zuten bertan. Olioa nola lortzen eta gordetzen zuten azaltzen dute.

  • Joxe Mari Azpeitia Okindegia aitak sortu zuenetik martxan

    Joxe Mari Azpeitia Basurto (1928) Getaria

    Txikitatik ogi artean ibili izan denez, goiz ikasi zuen okindegiko martxa. Aitak, ezkondu zenean, okindegia sortu zuen. Okindegia non zegoen azaltzen du. Herriko okindegi bakarra zen.

  • Mari Kruz Mendizabal Aita lanik gabe, bueltan

    Mari Kruz Mendizabal Etxeberria (1923) Errenteria

    Batzokiko giroa desagertu egin zen. Dena kendu zuten. Aita lan gabe; kamioiak kendu zizkioten. Arazoak izan zituen. Bederatzi seme-alabak aurrera ateratzeko, gogor egin zuen lana.

  • Eustaki Labandibar Gerra osteko gosea

    Eustaki Labandibar Retegi (1920) Errenteria

    "Gorriek" etxeak sakeatu zituztela dio. Gerra osteko gosea. Latasatik ekartzen zuten babarruna, Nafarroatik. Haragia tomatearekin. Ogia falta zen.

  • Gumer Irastortza Errazionamendua; artoa erosi beharra

    Gumer Irastortza Amiano (1931) Irun

    Errazionamenduarekin bizitzea ez zen erraza; baserritarrei muga asko zituzten. Kendu egiten zieten, baina eman gutxi. Taloa ere ez zuten beti izaten. Artoa erosi beharra, etxean nahikoa ez zutelako. Bidean irinarekin, isilpean.

  • Felisa Ormaetxea Taloa eta morokila ugari jandakoa

    Felisa Ormaetxea Goitana (1928) Aramaio

    Gerra ostean garia entregatu behar izaten zen eta artoaz konpondu behar. Taloa eta morokila ugari jandakoa da. Gari-lur txarra zen Uribekoa. Artoarentzat, aldiz, oso ona.

  • Felisa Ormaetxea Ezkutuka lortu behar ogia

    Felisa Ormaetxea Goitana (1928) Aramaio

    Inguruko errotak: Mendietxebarri, Markulete eta abar. Ogia hamar egunean behin edo egiten zen, irina zegoenean. Esnea okindegi batera eramaten zuten eta handik ogia ekartzen zuten erdi ezkutuan.

  • Maria Anjeles Beitia Oruna Fideoa egiten gerra ostean

    Maria Angeles Beitia Oruna (1918) Aramaio

    Herriko lokal batean fideoa egiteko makina ipini zuten. Nola egiten zen kontatzen du. Asko saltzen zuten gerra ostean. Senide baten bidez lortzen zuten irina. Merkataritza normaldu zenean utzi zioten fideoa egiteari. Krisiak iraun izan balu makarroiak ere egingo zituzten. Dena dela, hemengo jendeari ez zitzaion pasta gustatzen. Baba zen hemengo janaria.

  • Xanti Iparragirre Perurena Jaunartze egunean, ogi zuria

    Xanti Iparragirre Perurena (1934) Errenteria

    Jaurnartzea eta konfirmazioa. Doktrina etxean ikasi zuen, buruz eta erdia latinez. Jaunartze egunean apaizak kafesnea eta ogi zuria eman zizkion, eta bera pozik. Errazionamendu garai zen. Ogi zuria Errenterian ikusi zuen aurretik, eta egun bateko jornala balio zuen. Probatu gabe zeukan.

  • Xanti Iparragirre Perurena Garia eta artoa entregatu beharra

    Xanti Iparragirre Perurena (1934) Errenteria

    Garia entregatzeko soilik egiten zuten, gerraostean. Taloak egiten zituzten eta errazinamenduko ogi gogorra jaten zuten. Artoa Nafarroara eramaten zuten errotara, Gipuzkoan ezin baitzen. Harrapatuz gero, kendu egiten zieten.

  • Xanti Iparragirre Perurena Artilea ere entregatu egin behar

    Xanti Iparragirre Perurena (1934) Errenteria

    Artilea entregatu egin behar zenez, arreorako koltxoiak egiteko nehiko lan zuten. Mandoa artilez kargatuta harrapatu zuen behin Guardia Zibilak, zortzi bat urterekin. Firma biltzen ibiltzen ziren baserriz baserri.

  • Xanti Iparragirre Perurena Errazionamenduaren bila Errenteriara

    Xanti Iparragirre Perurena (1934) Errenteria

    Astero joaten ziren Errenteriara errazionamenduaren bila. Batzuetan Pikorranekoa joaten zen bila. 9 urterekin hasi zen bera joaten, larunbatetan mandoarekin. Zer ekartzen zuen: ogia, tabakoa, olioa... Entregatzen zuten gari eta artoa pilatan egoten zen, kea dariola.

  • Xanti Iparragirre Perurena Tabako landareak

    Xanti Iparragirre Perurena (1934) Errenteria

    Gosearen beldurra. Esnea eta taloa zuten. Babarruna gordetzen ibiltzen ziren, dena ez entregatzeko. Inspektoreak joan zirenean, tabako landareak txikitu zizkieten. Txondor zuloetan jartzen zuten tabakoa. Arto bizarrak erretzea.

  • Xanti Iparragirre Perurena Errenterian arrotz

    Xanti Iparragirre Perurena (1934) Errenteria

    Errenteriara joaten zenean errazionamendu bila, piztiei bezala begiratzen ei zioten han. Bide txarra zuten. Zeinekin hitz egin ere ez zuen izaten. Erdaraz egiten zuten han. Ez ziren Errenterikoak sentitzen; Goizuetakoak gehiago.

  • Xanti Iparragirre Perurena 3. mailako hileta

    Xanti Iparragirre Perurena (1934) Errenteria

    Amaren gaixotasuna. 48 urterekin hil zen. 3. klaseko hileta elizkizuna egin zioten. Errazionamendua ere 3. mailakoa zuten. Mailen arteko diferentziak: goizeko bederatzietan ziren 3. mailako hiletak.

  • Xanti Iparragirre Perurena Gerraosteko injustizien aurrean isilik

    Xanti Iparragirre Perurena (1934) Errenteria

    1. mailakoak aberatsak ziren. Haiek ogi txikiagoa zuten, eta 3.ekoek handiagoa. Jendeak ez zuen protesta egiten. Jendea jatekoa entregatzearen kontra hasi zen mugitzen, baina berandu. Politikaz ez zuten ulertzen. Usotara joaten zen gizon baten kontuak, kartzelan egondakoa.

  • Mertxe Aizpurua Errazionamendua eta estraperloa; guardia zibilak

    Mertxe Aizpurua Zeberio (1925) Joxe Torregarai Gorostidi (1937) Usurbil

    Errazionamendua konfiterian hartzen zuten Joxek eta. Estraperloa. Lasartera joaten zen bizikletan Mertxe estraperloa erostera. Olioa garesti, hogei durotan litroa. Guardia zibilen kontrolak eta haiekin zuten harremana tabernan. Pistola atera zion Mertxeri behin batek. Hika.