Ekonomia gerraostean

  • Migel Urdanpilleta Kontrabandista batekin izandako sesioa

    Migel Urdanpilleta Otegi (1935) Hernani

    Behin bere lantegiko kargudun bati kontrabandoan aritzea leporatu zion Migelek, eta besteak ez zion halakorik esaterik onartu. Tira-bira hura izan eta hurrengo gauean bertan harrapatu omen zuten gizon hura kontrabandoan.

  • Migel Urdanpilleta Osaba kartzelara

    Migel Urdanpilleta Otegi (1935) Hernani

    Guardia zibilek kontrabandoan zebilen osaba geratu zutenekoa kontatzen du Migelek. Pasadizo barregarria da, kartzelan bukatu zuen, baina.

  • Migel Urdanpilleta Zegamako mikeletea

    Migel Urdanpilleta Otegi (1935) Hernani

    Migel kamioarekin garraioan ibili zen denboran mikeleteekin tratua izatea tokatu zitzaion. Zegamako mikelete handi bat du bereziki gogoan.

  • Inazio Zubiarrain Hernaniko errotak itxita

    Inazio Zubiarrain Otxotorena (1929) Hernani

    Gerraostean Francok errazionamendua ezarri zuen eta hainbat errota ixteko agindua eman. Inaziok dioenez, Hernanin guztiak itxi zituzten. Jendea Nafarroako errotetara joaten hasi zen irina bila. Bere aitak behinola ibili zituen ibilerak kontatzen ditu.

  • Joxe Mari Zelaia Ogirik ezean, taloa

    Joxe Mari Zelaia Olano (1934) Hernani

    Gerraostean ez zuten ogirik izaten. Ogiaren partez taloa jaten zuten, eta ohitu ere egin zirela dio Joxe Marik. Artoa kutxa batean gordetzen zuten, ganbaran, babarrunarekin batera.

  • Antonio Errazkin Epeleko errotara

    Antonio Errazkin Beldarrain (1932) Hernani

    Errazionameduan talo lodi moduko bat ematen zieten, gogor-gogorra eta abereei ematen zieten. Epeleko errotara joaten ziren artoa xehetzera behorraren gainean, zaku txiki bat hartuta.

  • Antonio Errazkin Zerriaren manteka

    Antonio Errazkin Beldarrain (1932) Hernani

    Errazionamenduko kartilarekin Ibarluzeko Manuelarengana joaten ziren. Botila eraman eta ekarri egiten zuten. Dendan seiloa kentzen zieten. Zerriaren manteka maskurian gorde eta hura erabiltzen zuten olioaren ordez. Babarrunari zerri pusketak botatzen zizkieten. Zerri bat baino gehiago hiltzea debekatuta egon arren, hiltzen zituzten.

  • Maitere Azpiolea Ezkonduta ere plazara; gerra ondoko kontrolak

    Maitere Azpiolea Olarra (1926) Hernani

    Bidegurutzetara ezkondu zen, eta plazara Donostiara joaten jarraitu zuen. Hernanira joanda. Postua zuten, San Martin plazan. Gerra ondoan esnea kobratzen hasi ziren; ez zuten dena deklaratzen. "Guardavinoak" autobusean; isunak. Patata eta babarruna ere ezin saldu, gerra ostean. Miseria. Anekdota polita.

  • Maitere Azpiolea Esnea partitzen; gerra ondoan, debalde eman behar

    Maitere Azpiolea Olarra (1926) Hernani

    Esnea etxez etxe partitzen zuen, eta sobratutakoa plazan. "Letxeroak" ere izaten ziren. Esne denak ez ziren berdinak: batzuk, "bedeinkatuta". Kimikoaren kontrola, bodegan. Gerra ondoan esnea debalde eman behar, kaleko jendeari.

  • Mari Karmen Olazagirre Umezurtzak "Auxilio Social"era

    Mari Karmen Olazagirre Amilibia (1931) Hernani

    "Auxilio social" delakoa zer zen eta Hernanin nola funtzionatzen zuen azaltzen du Mari Karmenek.

  • Mari Karmen Olazagirre Errazionamenduko "olioa"

    Mari Karmen Olazagirre Amilibia (1931) Hernani

    Gantza izaten zen errazionamenduko olioa, eta sutondoan jarrita urtu behar izaten zen.

  • Mari Karmen Olazagirre Arroza jan eta jan

    Mari Karmen Olazagirre Amilibia (1931) Hernani

    Mari Karmenen aita almidoi fabrikan aritzen zen lanean. Arroza ekartzen omen zuten bertara. Langile batzuk arroza eta arrozarekin egindako irina lapurtzen omen zuten, baina nagusiek, jakinaren gainean zeuden arren, ez omen zieten galarazten, gosetea zela eta.

  • Joxe Zulueta Gerratik itzulitakoak, estraperloan

    Joxe Zulueta Uribe (1921) Arrasate

    Gerra garaian 500 lagun inguru zebiltzan lanean "Unión Cerrajera"n. Herrira bueltatuko asko estraperloan ibili behar izan ziren.

  • Antonio Goikoetxea Bizikletak estraperloan

    Antonio Goikoetxea Beobide (1917) Hernani

    Bizarra egiteko labanak, makilajeko tresnak, guraizeak... ekartzen zituen Antonioren anaia Florentinok kontrabandoan. Frantzia aldean hiru bat famili lagun egin zituen eta haien umeek pasatzen zuten muga bizikletekin diruaren truke.

  • Margari Arrue Gerraostean, ogiaren gosea

    Margari Arrue Amunarraiz (1923) Hernani

    Gosea etorri zen gero, ogiaren gosea. Oliorik ez eta esnearekin egosten zituzten barazkiak eta babarrunak. Beldurrez eta tristuraz bizi izan ziren. Estraperloan ekartzen zuten ogia. Zer jaten zuten kontatzen du.

  • Amaia Etxarri Dendako erosleen zorrak

    Amaia Etxarri Erize (1934) Hernani

    Soldata astero ordaintzen zuten. Jendea ezinean bizi zenez, zorrak apuntatu egiten zituzten. Francok hilean azkenean ume kopuruaren araberako ordainsaria ematen zuen. Harekin ordaintzen zuten askok zorra.

  • Amaia Etxarri Dendako produktuak baserrikoen truke

    Amaia Etxarri Erize (1934) Hernani

    Errazionamenduarekin gogoratzen da. Baserritarrekin produktuen trukea egiten zuten.

  • Jerardo Mondragon Garai Txerri-hiltzea, ezkutuan

    Jerardo Mondragon Garai (1927) Arrasate

    Gerraostean, baserritarrek deklaratu egin behar izaten zuten txerriren bat hil behar zutenean. Jerardoren aita txerri-hiltzen ibiltzen zen. Guardia Zibilen kontrolak. Aitak goizaldean hiltzen zituen txerriak. Txerriari kaina bat sartzen zion ipurdiko zuloan, kurrinkadarik ez egiteko.

  • Jerardo Mondragon Garai Gose garaia

    Jerardo Mondragon Garai (1927) Arrasate

    Errazionamendu garaiko kontuak. Labesua egiten zuten etxean. Olio falta. Boniatoa (patata) brasan prestatzen zuten. Telleria baserri txikia izanik, nahiko lan izaten zuten jan kontuetan.

  • Jerardo Mondragon Garai Arabara etxerako gari eta patata bila

    Jerardo Mondragon Garai (1927) Arrasate

    Gerraosteko egoera. Telleria baserri txikia izanik, nahiko lan izaten zuten jan kontuetan. Etxean egiten zuten gari guztia entregatu egin behar izaten zuten. Etxerako gari bila Arabara joaten ziren. Guardia Zibilak estraperloko patatarekin ia harrapatu zuenekoa kontatzen du.