Ekonomia gerraostean

  • Pedro Jauregi Tren txikiko estraperloa II

    Pedro Jauregi Sorondo (1922) Andoain

    Hiru aldiz harrapatu zuten guardia zibilek, baina dirua emanda libratu zen. Karabineroak okerragoak ziren.

  • Pedro Jauregi Tren txikiko estraperloa III

    Pedro Jauregi Sorondo (1922) Andoain

    Emakume batek egunero arkumea eramaten zuen tren txikian, haurdunaren tripa balitz bezalaxe. Babarrunak galtzetan sartzen zituenik ere bazen.

  • Pedro Jauregi Gose garaiko trikimailuak

    Pedro Jauregi Sorondo (1922) Andoain

    Gose garaia zen. Baserrian nahiko ondo, baina kalekoak gaizki ibili ziren, batez ere hirietan. Sindikatuan erabiltzen zituzten trikimailuak, gose garaian. Babarruna ezkutatzen. Nafarroan kontrabandoan zebilen bat hilda aurkitu zuten.

  • Pedro Jauregi Lau txerri hil zituzten urtea

    Pedro Jauregi Sorondo (1922) Andoain

    Sindikatua kofradia modukoa zen. Abereak haztea. Ezkurrekin gizendutako txerriak ederrak ziren. Urte batean lau txerri hil zituzten, eta bat zen libre. Guardia Zibilen kontrolak.

  • Txomin Usandizaga Errotak eta ogia

    Txomin Usandizaga Murgiondo (1934) Andoain

    Artoa eta garia ehotzeko makina txiki bat zuten etxean. Errotara nora joaten ziren. Gerraosten itxita egon ziren. Ogia etxean egiten zuten, ekonomikako labean.

  • Txomin Usandizaga Auzokoekin harremana

    Txomin Usandizaga Murgiondo (1934) Andoain

    Aranora ez zen bera sekula joan errotara, baina astoa ere eskatu izan zieten joateko. Idirik ez, baina astoa bazuten. Artoa zuritzeko auzolana, kontu esaten.

  • Joxe Mari Urola Babarruna entregatu beharra; kaletarren gosea

    Joxe Mari Urola Oiartzabal (1934) Andoain

    Gerraostean, babarruna eta artoa entregatu behar izaten zuten alhondegira. Kaletarrak joaten zitzaizkien, janari eske. Amaren lagunak ere joaten ziren baserriko lanekin laguntzera, eta amak zerbait ematen zien.

  • Joxe Mari Urola Errotara, artoarekin, gero taloa egiteko

    Joxe Mari Urola Oiartzabal (1934) Andoain

    Errotara Andoaindik Zizurkilera joaten ziren, Loidi errotara. Irin ona egiten zuten han. Ogirik ez zen, eta taloa egin behar. Sardina zaharrak erdibana jaten zituzten.

  • Antonio Zabala Larre motzean haziak

    Antonio Zabala Zalakain (1937) Andoain

    Zortzi senidetik seigarrena da. Umetako kontuak. Anaia zaintzea ere egokitu zitzaion. Ogi faltaz gogoratzen da; ez zitzaion taloa gustatzen. Jostailurik ez zuten. Erregeek laranjak ekartzen zizkieten. Larre motzean haziak.

  • Felix Zabala Morokila

    Felix Zabala Zalakain (1928) Andoain

    Gose denboran, artoa bazuten ganbaran, baina ezin hura txikitu. Gero, Felixen aitak artoa txikitzeko makina ekarri zuen, eta morokila jaten zuten. Morokila: arto txikitua eta esnea.

  • Felix Zabala Gosea bai eta ez

    Felix Zabala Zalakain (1928) Andoain

    Gerra ondorenean, artoa bai, baina irina falta izaten zen. Inguruko jendea Goizuetara joaten zen errotara irin bila. Felixen aita Itsasondora joan izan zen irin bila. Gainerakoan, baserrian beti izaten zen patata eta babarruna. Urtean txerri bat edo bi hiltzen zituzten. Olio faltan, mantekarekin moldatzen ziren. Olioa kontrabandoan iristen zen.

  • Felix Zabala Kortrabandoa

    Felix Zabala Zalakain (1928) Andoain

    Tren txikiek ekartzen zuten kontrabandoko jeneroa Nafarroatik. Baba, patata, irina... kontrabandoko jeneroa.

  • Felix Zabala Kalean, gosea

    Felix Zabala Zalakain (1928) Andoain

    Kalean gose gehiago pasatu zuten baserrietan baino. Kaleko gizon bati buruz hitz egiten du: gose denboran, asko flakatu zen.

  • Miren Zarraga Trini bizilaguna eta Gabino harakina

    Miren Zarraga Pagola (1932) Andoain

    Trini bizilaguna aterki-konpontzailea zen. Diru falta eta jan eskasia zegoen garaiko kontuak. Trinik dirua irabazten zuenean, haragia erostera bidaltzen zituen Miren edo ahizparen bat: harakinak eskatutakoa baino puska handiagoa jartzen zien. Jatekoa: arroza haragiarekin.

  • Miren Zarraga Gosea

    Miren Zarraga Pagola (1932) Andoain

    Gerra ondorenean gosea pasatu zuten. Mirenen ama baserrietara joaten zen babarruna biltzera, eta trukean jatekoa ematen zioten. 'Auxilio Social'en esne-hautsa ematen zien.

  • Miren Zarraga Ama, arropa garbitzen eta egurra saltzen

    Miren Zarraga Pagola (1932) Andoain

    Mirenen amak ez zuen lanik egiten etxetik kanpo, ez zioten lanik ematen. Garbitokietan arropa garbitzen zuen diru truke. Mendira joan, egur sorta bat hartu, moztu eta egurra saltzen zuen kalean.

  • Miren Zarraga Alondegira, errazionamendu bila

    Miren Zarraga Pagola (1932) Andoain

    Errazionamendua alondegian ematen zuten. Ilaran egon behar izaten zuten jakiak jasotzeko zain. Beti ez zen denentzako izaten. Holakoetan, negarrez joaten ziren etxera. Mirenen aita erretzailea zen. Tabakoa erosteko dirurik ez eta errazionamenduko kartilarekin ematen zien. Tabakorik ematen ez zienean, lurretik zigarro-mutxikinak biltzen ibiltzen ziren.

  • Miren Zarraga 'Auxilio Social'

    Miren Zarraga Pagola (1932) Andoain

    Mirenen anaia Jexux eta Begoña ahizpa 'Auxilio Social'era joaten ziren bazkaltzera. Gero, Miren ere hartu zuten. 'Auxilio Social'ean egoten zen emakumeak ezinikusia zien.

  • Miren Zarraga Aitak erremolatxa jan, gosearen gosez

    Miren Zarraga Pagola (1932) Andoain

    Gosearen gosez, Mirenen aitak erremolatxa, behiarentzako jatekoa, jan zuen. Tripetatik gaizki jarri eta medikua joan zitzaion etxera.

  • Miren Zarraga Rezolako errazionamendua

    Miren Zarraga Pagola (1932) Andoain

    Mirenen aitak Rezolaren harrobian lan egiten zuen. Aita Rezolako langilea zelako hilero errazionamendua tokatzen zitzaien: patata, lenteja, urtaia, esne-hautsa... Erregeetan jostailuak izaten zituzten, baina amak arropa eskatzeko esaten zien. Tranbian joaten ziren bi ahizpa errazionamenduaren bila. Arropa eta garbitasun kontuak.