Ekonomia gerraostean

  • Tomasa Urien Gerra denboran txokolatea erosteko ilaran

    Tomasa Urien Intxausti (1926) Durango

    Gerra denboran ilara luzeak egoten ziren txokolatea egiten zuten dendatan. Barkilloak jaietan egoten ziren, baina dantzan egitea gehiago gustatzen zitzaion barkilloak jatea baino. Musika bandak dantza pieza oso gutxi jotzen omen zituen.

  • Mari Ardanza Emakumeak ez zuten erretzen ezta tabernatan sartu ere

    Mari Ardanza Azkarate (1927) Durango

    Kupoa eman beharrik ez zuten izan. Errazionamendu garaian dendatan zeuden erosteko gauzak. Aita artabizarrak erretzen gogoratzen du Marik. Emakumeek ez zuten erretzen orduan. Ezkondu aurretik ez ziren lagunekin tabernatan sartzen.

  • Elisa Kalzada Ura 100 pezetatan olioa zelakoan

    Elisa Kalzada Ugalde (1929) Busturia

    Gerraostean estraperlo asko zegoen. Behin bere ama Atxurin trenaren zain zegoela, andre batek olioa 100 pezetatan saldu zion. Baina etxean konturatu ziren barrukoa ura zela.

  • Berastegi tertulia Pakito soinu-jotzailea

    Mahai-ingurua Berastegin () Berastegi

    Pako Olaetxeari buruz (Pakito) hitz egiten dute: txikia, polita, soinu-jotzaile ona, berezko grazia zuena. Haren gurasoak eta anaia nolakoak ziren eta Pakitok gose garaian zer jaten zuen kontatzen dute. Gosea zegoenean, elkarrizketatuek zer jaten zuten aipatzen dute.

  • Berastegi tertulia Errotak eta kontrabandoa

    Mahai-ingurua Berastegin () Berastegi

    Batzuek trena kontrabandorako erabiltzen zuten, irinez betetako zakuak bidaltzeko. Izan ere, garai hartan lan gutxi zegoenez, ogia nola edo hala lortu behar izaten zuten. Garai hartan, ez zuten uzten garia errotara eramaten. Aresoko errota ona omen zen. Errotak gaur egun zer egoeratan dauden aipatzen dute.

  • Simona Azpiroz Gerra ostean lurren jabe, baina ezin haiek erabili

    Simona Azpiroz Nazabal (1926) Bixente Saizar Ugartemendia (1926) Berastegi

    Aita hil zenean, ama alargun gelditu zen 6 ume txikirekin. Anai-arreba bakoitzak zer egin zuen azaltzen du. Bixente baserrian gelditu zen, baina lurrak maizterrei emanak zizkien. Horregatik, gosea pasatzea ere tokatu zitzaien. Aurrera atera ahal izateko nola moldatu ziren azaltzen dute.

  • Dolores Egues2 Umea jaiotakoan, atsolorra

    Dolores Egues Saizar (1928) Lucia Egues Saizar (1925) Berastegi

    Umeren bat jaiotzen zenean amak umea elizara eraman behar izaten zuen, "aurkeztera". Eta handik bueltan bazkaria edo merienda ematen zitzaien senide edo ingurukoei. Atsolorra ("Atso lehorra" izango dela uste dute) deitzen zitzaion. Normalean emakumeak biltzen ziren atsolorrean. Beraien amak seme-alaba guztiekin eman zuen, batekin izan ezik, errazionamendu garaia baitzen. Errazionamendu garaian galdu omen zen atsolorra egiteko ohitura.

  • Dolores Egues2 Errazionamendu garaia; errotara ezkutuan

    Dolores Egues Saizar (1928) Lucia Egues Saizar (1925) Berastegi

    Errazionamendu garaian ez zegoen ogirik. Euren etxean ez zegoen taloa jateko ohiturarik, baina errazionamendu garaian hasi ziren egiten. Garai batean ezkutuan joan behar izaten ziren errotetara irina egitera. Aresoko errotara joaten ziren. Inguruko asto batek errotarako bidea omen zekien eta denek asto hura nahi izaten zuten.

  • Dolores Egues2 Etxean bildu ezindako besteko "kupoa"

    Dolores Egues Saizar (1928) Lucia Egues Saizar (1925) Berastegi

    Kalekoek okerrago pasa zuten gerra ostean, errazionamendu garaian; baserrian beti izaten zen zerbait jateko. Sasoi batean etxeko jeneroa entregatu ere egin behar izaten zen eta bildu ezindako baino kupo handiagoa jarri zietela gogoan dute.

  • Florentzia Azpiroz Errazionamenduan nola moldatu ziren

    Florentzia Azpiroz Nazabal (1924) Berastegi

    Gerraostean errazionamendua egoten zen. Dendara joaten ziren tokatzen zitzaien janaria jasotzera. Errazionamenduko ogia, hala ere, ez zuten denek jasotzen eta nola-hala moldatzen ziren hura lortzeko. Beraiek ez zuten goserik pasa, lurrak ematen zien janariarekin nahikoa baitzuten. Lurra lehen garbiagoa eta osasun hobekoa zen. Etxeko janaria entregatu egin behar izaten zuten.

  • Florentzia Azpiroz Errotak itxita zeudeneko garaia

    Florentzia Azpiroz Nazabal (1924) Berastegi

    Gerra ostean zer errotatara joaten ziren azaltzen du. Errotari batzuei buruz hitz egiten du. Errotak zigilatuta egoten ziren gauez, inork han lanik egin ez zezan.

  • 897 Gerra garaian jenero ugari kendu zieten; errazionamendua

    Sebastiana Atorrasagasti Arana (1921) Elgeta

    Artoa, garia... denetarik izaten zuten etxean. 15 urte zituenean hasi zen Gerra Zibila. Gerra garaian, jenero asko kendu zieten; besteak beste, ganbaran zituzten 700 kilo patata eta zuten baba guztia. Estraperloa. Errazionamendua. Frontea izan zuten bertan; eta Asentzio inguruan pasatzean, kontuz ibili behar izaten zen tiroek ez jotzeko.

  • 905 Gerra garaiko bizipenak

    Antoni Elkorobarrutia Gallastegi (1924) Elgeta

    Gerra hasi zenean, Antonik 11 urte zituen. 7 hilabete iraun zuen fronteak inguruetan. Antoniren baserrian ez zen txikiziorik izan. Anaia frontean egon zen boluntario lehengusu batzuekin. Gerra garaian ganaduak kendu zizkieten. Ogia gauez eta ezkutuan egin behar izaten zuten. Eibartik emakumeak esne eta jatekoaren bila joaten ziren Elgetara.

  • 1414 Baserria ordaintzen lanak

    Justa Madinabeitia Urrutia (1924) Arrasate

    Baserria erosita baina zatika ordaintzeko zegoen. Justa ezkondu zenean bukatu zituzten ordainketok. Justa etxera ezkondu zen, Elorrioko Iguria auzoko Uhalde baserriko Maximorekin.

  • 1414 Garia ehotzera Elorriora

    Justa Madinabeitia Urrutia (1924) Arrasate

    Justa ezkondu zenean hiru behi zituzten etxean, txerri eta enparauekin. Garia eta artoa ehotzera Elorriora eramaten zuten estraperloan, Arrasatera eramanez gero, erdiarekin errotaria geratzen baitzen. Gari, arto, patata eta arrautza kupoa eman behar izaten zitzaion Udalari.

  • esteban olaizola mitxelena Gerra ondorenean goserik ez, baina falta bai

    Esteban Olaizola Mitxelena (1944) Lezo

    Esne-hautsak eta gurina eskaintzen zizkieten eskolan. Garai hartan etorkinek miseria handiagoa pairatu zuten.

  • esteban olaizola mitxelena Kanpotarren etorrera

    Esteban Olaizola Mitxelena (1944) Lezo

    Normaltasunez bizi izan zuten kanpotarren etorrera, baina hizkuntza kontuetan talka handi samarra izaten zen.

  • Antonio Etxeberria Soldadutzako gidabaimena eta kontrabandoko gasolina

    Antonio Etxeberria Olano (1919) Astigarraga

    Soldadu zegoela atera zuen kamioiko gidabaimena. Lagun batek animatu zuen gidabaimena ateratzeko. Gasolina kontrabandoan erosten zuten; orduko anekdotak kontatzen ditu.

  • Andoni Arzallus Sagardotegiak ixten eta berreskuratzen

    Andoni Arzallus Aristi (1932) Astigarraga

    Gerra ondorenean, sagardotegiak ixten hasi ziren, jendeak ez baitzeukan dirurik. Sagastiak ere kendu egin zituzten. 50. hamarkadan berriz ere ekin zioten sagardogintzari. Anekdota bat kontatzen du.

  • 216 Kontrabandistei buruzko istorioa

    Felipe Altuna Egidazu (1929) Bergara

    "Lapurzulo" izeneko kobazuloa. Toponimia. Kontrabandisten inguruko istorioa. Mikeleteek asaltadoreak harrapatu eta zuhaitzetatik esegi zituzten beste batzuen eskarmenturako.