Ekonomia gerraostean

  • Gerraosteko garai gogorrak

    Inocencia Markotegi Razkin (1931) Etxarri Aranatz

    Beraiek miseria asko ezagutu dute. Gerraostean, biltzen zuten dena kentzen zieten. Ereiten zutenaren zati handi bat entregatu behar zuten musu-truk. Terreno asko zeukanak tranpa pixka bat bat egin zezaketen, baina besteak ez.

  • Errazionamendua

    Inocencia Markotegi Razkin (1931) Etxarri Aranatz

    Gerra hasi zenean, berak lau urte zituen, eta aurretik ere miseria nahikoa zegoen. Errazionamenduan ogi bat ematen zieten denentzako.

  • Maindireak garbitzen

    Inocencia Markotegi Razkin (1931) Etxarri Aranatz

    Maindireak garbitzeko egosi egiten zituzten errautsarekin. Xaboia erosteko ere ez zeukaten, errazionamenduan xaboi zati bat ematen zieten, eta horrekin moldatzen ziren.

  • Errazionamendu garaia

    Rafaela Ijurra Ganboa (1928) Etxarri Aranatz

    Guda ostean, Quintana zen alkatea. Kola egiten zuten elikagaiak emateko. Rafaela Arruazura joaten zen oinez ogi bila. Olioa erosteko goizeko 07:00etan hasten ziren kola egiten. Ogia ere udaletxean saltzen zuten, eta ilara egiten zuten. Batzuetan, ilaran egon ondoren, etxera joaten ziren ezer gabe.

  • Pello Iribar Perurena Soldatak eta estraperloa

    Pello Iribar Perurena (1924) Amasa-Villabona

    Gose garaian soldata txikiak ziren eta, mendian lanean gehiago lortzen zuten arren, estraperloan jatekoak lortzeko dirua ere behar izaten zela azaltzen du Pellok. Baserriko bizimodua errazagoa zen, nahiz eta lan asko izan.

  • Jose Krutx Izulain Beti kuadrillan

    Jose Krutx Izulain Olaizola (1943) Lezo

    PYSBE enpresak etxe batzuk egin zituen Marrukene baserriaren inguruan, eta beste auzotxo bat sortu zen bertan. Kuadrillan jolasten ziren futbolean, gorde-gordetan, kaniketan...

  • Jose Krutx Izulain Soldata amari ematen zion

    Jose Krutx Izulain Olaizola (1943) Lezo

    Bai aitak eta bai Jose Krutxek irabazitako soldata amari ematen zioten astero-astero, etxeko ekonomia amak kudeatzen baitzuen.

  • Jose Krutx Izulain "Lezoko jendea Pasaiako portura txaketarekin"

    Jose Krutx Izulain Olaizola (1943) Lezo

    Osaba batek tabakoa zuen errazionatuta. Estankora bertan joaten zen honen bila. Zerrategira enborrak Guineatik ekartzen ziren, eta portura joan behar izaten zuten enborrak bereiztera. Horretan ari zela, kontrabandoa ikusi zuen Pasaiako portuan. Esaera bat bazen, Lezoko jendea, udaran ere, portura txaketa jantzita joaten zela zioena, kontrabandoan erositakoa jasotzeko. Anekdota bat ere kontatzen du Jose Krutzek pasarte honetan, behin kontrabandoan itsasontzi bateko iparrorratza saldu omen zuten, eta portutik ezin atera ibili zen ontzia.

  • Karmele Kortajarena Auzoan dendarik ez

    Karmele Kortajarena Bilbao (1930) Bilbo

    Auzoan eskola besterik ez zegoen, dendetara joateko Bilbora jaitsi beharra zuten. Hiletetan hilkutxa sorbalda gainean eramaten zuen aitak.

  • Ester Salaberria Errazionamendua lezon

    Ester Salaberria Kortaberria (1939) Lezo

    Errazionamendua zela eta, otarteko bat izaten duten egun osorako jana. Familia bakoitzari denda bat zegokion herrian, egokitutako jana jasotzera joateko.

  • Ester Salaberria Tren bidez estraperloa

    Ester Salaberria Kortaberria (1939) Lezo

    Pasaiako portura janaria ekartzen zenez, lapurtu eta herrian saltzen zen errazionamendu garaian. Tren bidez ere laranjak eramaten zituzten Lezora.

  • Ester Salaberria Janaria lapurtzeko beldurrez

    Ester Salaberria Kortaberria (1939) Lezo

    Gerraostean gosea zela eta, beldurrez izaten ziren baserritarrak, soldaduek askotan lapurtzen baitzuten janaria kontroletan etab.

  • Rita Larrea Gerra osteko elikadura

    Rita Larrea Lopetegi (1930) Lezo

    Gerra ostean gosete eta miseria handia egon zen. Auzoan bazeukaten artoa txikitzeko makina bat; handik lortutako "irina" esnetan egosi eta jan egiten zuten: "Pantxito" deitzen zioten plater horri. Babarruna eta odolkia asko jan zuten garai hartan; ogia, ordea, ez zegoen eta taloa jaten zuten.

  • Maite Munarriz Gerra garaian Donostian babes

    Maite Munarriz Cordero (1928) Lezo

    Gerra garaian haurra zen Maite eta ez du gauza askorik gogoan. Amaren ahizpari esker Donostiako familia dirudun baten etxean gordeta egon omen ziren. Gerraosteko goseteari buruz galdetu eta errazionamenduko liburuxka oraindik etxean duela dio.

  • Mikel Salaberria Lezoko janari dendak

    Mikel Salaberria Kortaberria (1932) Lezo

    Lezoko janari dendak eta harategiak aipatzen ditu. Errenteriara ere joaten ziren noizean behin, azokara. Dendan zorra uztea ohikoa zen.

  • Pedro Arrue Aizpurua Albizturreko babarrunak Madrilen

    Pedro Arrue Aizpurua (1927) Albiztur

    Baserrian artoa, babarruna eta garia zituzten. Beranduago gauza gehiago sartu zituzten, baina hiru horiek oinarrizkoak ziren taloak eta ogia egiteko. Behin, aitari entzun zion Madrilen Albizturreko babarrunak saltzen zituztela.

  • Pedro Arrue Aizpurua Babarruna artoarekin nahasten zuten

    Pedro Arrue Aizpurua (1927) Albiztur

    Babarrunak artoarekin batera nahasten zituzten baratzean. Maiatzean landatzen ziren hauek. Hauek ereiteko lurra nola prestatzen zuten kontatzen du Pedrok. Goldea, esaterako, garia ereiteko erabitzen zuten gehienbat.

  • Pedro Arrue Aizpurua Nola ereiten zenuten?

    Pedro Arrue Aizpurua (1927) Albiztur

    Pedrok baratzean aleak nola ereiten zituzten kontatzen du.

  • Pedro Arrue Aizpurua Babarruna urrian jasotzen zen

    Pedro Arrue Aizpurua (1927) Albiztur

    Babarruna eguraldi lehorra zenean jasotzen zuten, urrian. Ondoren lehortzen uzten zituzten, eta gero saldu.

  • Pedro Arrue Aizpurua Dirua behar zenean, babarruna saldu

    Pedro Arrue Aizpurua (1927) Albiztur

    Etxerako alerik txikienak uzten zituzten, handienak saltzeko. Hasiera batean neurrira saltzen zen, ez pisura. Lakaria erabiltzen zuten Pedrok eta familiak neurri gisa.