Ekonomia gerraostean

  • Pruden Irazustabarrena Prezio desberdina orduan

    Prudentzio Irazustabarrena Etxeberria (1924) Astigarraga

    Amuarrain eta angula mordoa harrapatzen zituzten. Zigorrak, isunak, eta orokorrean prezioak, oso desberdinak ziren garai batean.

  • 810 Labea bai, baina irinik ez

    Erramun Irazu Apezetxea (1926) Oiartzun

    Erramunek ezagutu zuen labea, baina ogia egiten ez. Ilarra eta artoa entregatu behar izaten zen, eta tabernetan ere ez zen izaten ogia; patata egosiak zerbitzatzen zituzten.

  • 810 Irinarekin harrapatu eta atxilotu

    Erramun Irazu Apezetxea (1926) Oiartzun

    Auzoko bat Arantzara joaten zen irin bila. Behin guardia zibilek harrapatu zuten eta kartzelara eraman zuten, Lesakara. Tornolatar hura iturendarra zen, eta, sarjentuaren neskamea ere hangoa izaki, hari esker aske utzi zuten. HIKA.

  • Damiana etxaiz Ezkondu arte lanean

    Damiana Etxaiz Mujika (1936) Astigarraga

    Lege bat zegoen, ezkondu eta lana utziarazten zuena. Horren truke, ordainsari bat ematen zen.

  • Inaxi Urruzola Amak ogia ekartzen zuen gona azpian

    Iñaxi Urruzola Aranburu (1925) Astigarraga

    Abere-hiltzea oso ohikoa zen garai batean. Iñaxiren etxean urtero-urtero egiten zen txerri-hilketa, eta zatiak oliotan mantentzen zituzten. Francoren garaian, aldiz, askotan joan zen Iñaxi Hernanira haien errazioaren bila eta esku-hutsik bueltatu.

  • Inaxi Urruzola Taloa ogiaren ordez

    Iñaxi Urruzola Aranburu (1925) Astigarraga

    Hendaian izaten zen kotrabandoa nagusiki. Etxean azukre faltarik ez du oroitzen Iñaxik, baina bai olio eta ogi falta.

  • 807 Gerra ondorengo lan eskasia

    Inaxi Irastortza Artola (1914) Oiartzun

    Gizonak, ahal zuenean, baserritik kanpo ere lan egiten zuen, baina gerra ondoren zaila zen lana harrapatzea. Gero bai, portzelanetan jende asko hasi zen lanean. Gizonak semeak nahi zituen, eta lehendabiziko hirurak neskak atera ziren. Hala ere, neskek lana berdin egiten zuten, segan mutila gogorragoa bazen ere.

  • 808 Goizuetako bidean, Arano

    Joxepa Zabalegi Lazkanotegi (1916) Oiartzun

    Gerraren ondoren, gosea. Goizuetara ogi bila joan izan da. Arano ikusi zutenean Jesu Kristok zer esan zuen gogoratu ziren.

  • 808 Arrandegian lanean

    Joxepa Zabalegi Lazkanotegi (1916) Oiartzun

    Martinmotzeneren ondoan arrandegia zegoen, eta bertan egiten zuen lan. Ahal zutenean arraina lapurtzen zuten. Pasaiatik etortzen zen arraina. Kaxatan txukun-txukun jarri eta Bartzelonara bidaltzen zuten. Gauez egiten zuten lan. Gizonak bezala aritzen ziren. Etxetik kanpo lan asko egina da Joxepa. Artajorran ere aritzen ziren.

  • Gose denborako jakiak

    Antonia Ormaetxea Narbaiza (1927) Ermua

    Garia tostatu, eta hura zen kafea. Morokila, esnea... Behi bat zuten eta errebero epel-epela (esne jaitsi berria) edaten zuten. Arrazionamentu kartila. Baleak diruaren ordez.

  • Udaletxean baserriko gauzak entregatu behar

    Antonia Ormaetxea Narbaiza (1927) Ermua

    Baserritarrak zirenez, gauzak entregatu beharra zuten udaletxean, eta behin ama protestatzera joan zen. Herri-jantokia ere bazen baina eurek ez zuten sarbiderik nazionalistak zirelako. "Tiramotxuak" (tirabirak) izaten ziren.

  • Umeen okerrak

    Antonia Ormaetxea Narbaiza (1927) Ermua

    Okerkeriak egindakoa da: tinbreak eta aldabak jo, eta horrelakoak. Sagar-lapurretan ere ibilia da, baina premiagatik.

  • Erramun Manterola Erakusketak jendearengan izan dezakeen eragina

    Erramun Manterola Galdona (1915) Zumaia

    Erakusketak zertarako balio duen hitz egiten dute. Gazteek ez dute sinesten gerra eta gosea egon zenik. Baina gaurko gazteek prestakuntza hobea dute.

  • Anai-arrebak sakabanatuta jate aldera

    Antonia Ormaetxea Narbaiza (1927) Ermua

    13 urterako amaitu zituen eskolak. Nahiago baserriko lanetan jardun eskolara joan baino. Anai-arreba guztiak batean bestean banatu ziren ogia jan ahal izateko.

  • Kontxa Bikandi Gerraostean gaztainak batzera

    Kontxa Bikandi Basterretxea (1927) Gernika-Lumo

    Laguntza jaso zuten itzuli zirenean baina ez zen asko zazpi senide hazteko. Basora joaten ziren gaztainak batzera eta egosita jaten zituzten gero.

  • Serafin Ruiz Errazionamendua

    Serafin Ruiz Sagasti (1923) Gernika-Lumo

    Errazionamenduko produktuak kanpotik ekartzen zituzten eta banaketa lekuak ezarri zituzten. Bonbardaketa osteko udala Don Sebero Altuberen etxean egon zen. Errekisatu egiten zituzten etxeak.

  • Carmen Larruskain Soroko lanak makinarekin

    Carmen Larruskain Madariaga (1926) Gernika-Lumo

    Soroan egiten zituen lanak kontatzen ditu. Makina ekartzen zuten; aita bizi zen artean egiten zuten eskuz, gero ez. Garia eta artoa anega bat inguru ematen zuten udaletxean. Nebak eramaten zuen.

  • Jose Albiz Gerraosteko murrizketa eta debekuak janariarekin

    Jose Albizu Basterretxea (1930) Gernika-Lumo

    Gerra garaian goserik ez zuten pasatu baina irin eske etortzen zitzaien jendea urrutitik. Txerririk hiltzen ere ez zieten uzten eta garia eta laboreak entregatu egin behar izaten zituzten. Lehengusuaren errotara joaten ziren, denak gauez. Markinatik asto-ilarak etortzen ziren Oizetik behera.

  • Jose Albiz Errazionamendua eta estraperloan ibili beharra

    Jose Albizu Basterretxea (1930) Gernika-Lumo

    Errazionamendurako kartilla edukitzen zuten: olioa, azukrea... hartzen zituzten. Non banatzen zuten kontatzen du. Azokara saltzera joaten ziren baserritarrek hainbat salgai ezkutatu egin behar izaten zituzten, zaindariek ez harrapatzeko.

  • Jose Albiz Aita estraperloan bildotsekin

    Jose Albizu Basterretxea (1930) Gernika-Lumo

    Estraperloan ibiltzen ziren batzuk. Beren aitak bildotsak gauez Bermeora eraman zituela gogoratzen du. Anekdota pare bat kontatzen du.