Ekonomia gerraostean

  • Gaspar Alvarez Lucio Eibarrera atzerritarrak lanera

    Gaspar Alvarez Lucio (1918) Eibar

    Gerraostean lan handia zegoen Eibarren. Kanpoko jende asko etorri zen garai hartan penintsulatik eta udan autobusak beteta joaten omen ziren oporretan etxera.

  • Maria Iruretagoiena Iturzaeta Gerra ostean goseari aurre egiten

    Maria Iruretagoiena Iturzaeta (1926) Aia

    Gerra ostean goseari nola-hala egin zioten aurre. Esnegaina erabiltzen zuten olioaren ordez. Orduan zer jaten zuten azaltzen du.

  • Maria Iruretagoiena Iturzaeta Su baxua, taloak eta estraperloa

    Maria Iruretagoiena Iturzaeta (1926) Aia

    Su baxua nolakoa zen eta han lan egiteko zer material erabiltzen ziren azaltzen du. Irinik ez zegoen garaian, taloak jaten zituzten. Gerra ostean, estraperloan ibili behar izaten zuten.

  • Encarna Yarza Zendoia Gerraosteko miseria

    Encarna Yarza Zendoia (1915) Amasa-Villabona

    Gerra ondorenean, gosea. Andoainera ezkondu, eta berehala hasi zen eskasia: ogi falta. Baina baserrian jatekoa ez zen falta, baina oliorik ez. Isilka hiltzen zituzten abereak. Kontrabandoa. Errotak itxi egin zituzten, eta artorik ezin eho. Patatak salbatu zituen.

  • Encarna Yarza Zendoia Gerraostean babarruna eta patata entregatu beharra

    Encarna Yarza Zendoia (1915) Amasa-Villabona

    Babarruna eta patata errekisatu egiten zituzten. Lursailen arabera kalkulatzen zuten zenbat kendu. Isuna jartzen zuten esandako epean entregatzen ez bazuten. Baina patata eguraldi txarrarekin ateraz gero, hondatu egiten da. Entregatu, eta zkuetan usteltzen bazen, baserritarrari botatzen zioten errua.

  • Encarna Yarza Zendoia Gerraosteko errazionamendua

    Encarna Yarza Zendoia (1915) Amasa-Villabona

    Errazionamendua. Boniatoak. Hiru kategoria zeuden; okerrena 'primera' zen (jan gutxien jasotzen zuena). Ogia gogorra zen. Haragia ere errazionatuta zegoen. Kartila zuten. Dendara joaten ziren janaria erostera. Kafearen ordezkoa egiten zuten, artoa edo garia labean erreta.

  • Encarna Yarza Zendoia Dirurik ez zen etxeetan

    Encarna Yarza Zendoia (1915) Amasa-Villabona

    Orain normala da arrimatzea, ezkondu gabe. Dibortziorik ez zen lehen. Emakume batzuek asko sufritu zuten. Diru gutxi zen etxeetan, eta miseria handia. Inbidia handirik ez zuten pasatzen , hala ere, denak berdin zeudelako. Bziio gutxi orduan.

  • Arantxa Agirre Errazionamendua

    Arantxa Agirre Zabaleta (1933) Amasa-Villabona

    Gerra ondoren errazionamenduarekin ematen zizkieten talo bezalako opilak gogoratzen ditu. Ogia jateko preziatua zen. Taloa ere jaten zuten, nahi baino gutxiagotan. Irina erosi behar izaten zuten etxean bildutakoa oiloentzako izaten zelako. Olio eskasia ere izaten zen.

  • Teodoro Aranburu Txerria ez kentzeko egin beharrekoak

    Teodoro Aranburu Otaegi (1928) Usurbil

    Gerra ostean, txerria hildakoan, guardia zibilek kendu egiten zuten. Beraien etxean, behin, txerria etxe barruan erre zuten ken ez ziezaieten. Estankoko emakumeak txerria hiltzeko eta guardia zibilek ez harrapatzeko egindakoa kontatzen du.

  • Teodoro Aranburu Iltzezko botak kendu soinurik ez egiteko

    Teodoro Aranburu Otaegi (1928) Usurbil

    Gerra ostean, gose garaia etorri zen. Janaria ezkutuan eraman behar izaten zuten, kendu ez ziezaieten. Mutil batek iltzezko botak kendu zituen, soinua egin ez zezan bidean. Bota haiek nolakoak ziren azaltzen du.

  • 1111 Gerra denboran goserik ez

    Iñaki Ormazabal Garmendia (1927) Ordizia

    Bonbak ezagutu zituen kalean, eta inguruko etxe batean bonbak utzitako arrastoa aipatzen du. Gerraostean, ez zuten goserik pasa etxean. Babarrunak eta ogia ematen zizkieten lagunak zituzten. Ogia amonak egiten zuen etxean. Gertueneko errota Zaldibian zuten. Taloak ere egiten zituen amonak.

  • 1115 "Manufacturas Ederra" aitaren lantegian lanean

    Alejandro Ormazabal Garmendia (1934) Ordizia

    Soldadutzatik bueltatu eta lanean hasi zen "Manufacturas Ederra"n, aitaren lantegian. Arbelak, jokoak, tresnen kirtenak, etab. egiten zituzten Espainia osorako. Gizona kartzelan zuten emakume helduak ziren langile gehienak. Ordiziako tren geltokian almazena zegoen eta handik trenez bidaltzen zituzten lantegira egindako eskariak.

  • 1230 Haragia mantentzeko, gazi-kutxa

    Felipe Korta Gurrutxaga (1928) Ordizia

    Txerrikia eta haragia gatzetan igurtzita kutxa batean gordetzen zuten eta handik ateratakoan zintzilika sukaldean jartzen zuten lehortzen. Garai hartan errazionamendua zegoen eta kartila batzuk ematen zituzten familiaren aberastasunaren arabera.

  • Pedro Armendariz Imaz "Baba txikia" estraperloan

    Pedro Armendariz Imaz (1925) Ordizia

    Errazionamendu garaian, ordiziar asko egiten zuen lan Beasaingo CAF lantegian. Jendeak soldata irabazten zuenez, Nafarroatik ekartzen zuten estraperloan behar zuten jatekoa.

  • 1110 Gerraosteko gosetea

    Pedro Urretagoiena Murgiondo (1924) Ordizia

    Gerraostean, gosea pasa zuten; errazionamenduan jasotzen zuten ogia hori-horia eta gustu txarrekoa zen. Otorduetan babak, berdura eta txerrikia jaten zuten. Etxean txerria hil eta txorizoak egiten zituzten.

  • 1230 15 urterekin CAF lantegira lanera

    Felipe Korta Gurrutxaga (1928) Ordizia

    Fraide Benezianoek gerratea bukatu aurretik alde egin zuten eta orduan hasi zen Felipe CAF lantegiko eskolan. 15 urterekin lantegian bertan hasi zen lanean, aprendiz moduan. Limarekin egiten zuen lan asko. Gau-eskolan ere ibili zen soldadutzara joan arte.

  • 1239 Estraperlora bizikletaz Nafarroara

    Patxi Maiza Urrestarazu (1933) Ordizia

    Ordiziako errotak izendatzen ditu. Guardia zibilak egoten ziren zain eta haiek irinaren hainbesteko bat kentzen zuten. Estraperlo garaian Patxiren aita bizikletaz joaten zen Nafarroara patata eta beste gai batzuk ekartzera. Estraperloan hartutako jeneroa saldu egiten zuten. Errazionamendu garaian denda guztiek kartila bat izaten zuten eta etxean bizi zen jende kopuruaren arabera hainbesteko kopuru bat ematen zieten.

  • 1239 Gerra eta gosea

    Patxi Maiza Urrestarazu (1933) Ordizia

    Bonbak ezagutu zituzten. Gose handia pasa zuten kalekoek, baina baserritarrek ez. Herrian izan ziren pertsona gizen bakanak aipatzen ditu. Zer jaten zuten azaltzen du.

  • 1115 Estraperloko irin bila errotara

    Alejandro Ormazabal Garmendia (1934) Ordizia

    Ordiziako errota aipatzen du. Alejandro eta etxekoak estraperloko irin bila joaten ziren errotara etxean ogia egiteko. Ordizia herri aberatsa zen.

  • Joxemari Faus Iurrita Etxean ez, baina Donostian gosea ezagutu zuen

    Joxe Mari Faus Iurrita (1934) Ordizia

    Joxe Mari gaztea zenean garai ilunak bizi izan zituztela dio. Jendea beldurrez bizi zela zeritzon. Etxean ez zuten goserik pasatu, baina Donostian barneko ikasle egon zenean, errazionamenduko txartela galdu eta egun batzuk ogirik jan gabe egon behar izan zuen.