Ekonomia gerraostean

• Baserritarrek uzta eman beharra

  Teodoro Mujika Salaberria (1924) Zizurkil

  Jasotako uztaren zatirik handiena eman behar izaten zuten baserritarrek. Errotak ere itxi egin zituzten. Jende asko hil zen goseak eta gaixotuta.

• Gerraosteko gosea

  Teodoro Mujika Salaberria (1924) Zizurkil

  Gose handia pasa zuten 40-41 urteetan. Errazionamenduan pasa zituzten hamar urte, oliorik gabe, eta ogi gutxirekin.

• Abere-hiltzea isilpean

  Teodoro Mujika Salaberria (1924) Zizurkil

  Isilpean egiten zen txerri-hiltzea, gerraostean ez baitzegoen onarturik.

• Gerraostean goserik ez zuten pasa

  Pilar Tolosa Amondarain (1935) Amasa-Villabona

  Gerraostean, gauza askoren beharra izan zuten arren, goserik ez zuten pasa. Arrautzak karetan kontserbatzen zituztela gogoan du nahiz eta ez dakien nola egiten zen prozesu hura.

• Emakumeak ez ziren soilik etxekoandre

  Arantxa Urretabizkaia Bejarano (1947) Donostia

  Etxeko lanez gain, beti zuten beste lanen bat. Gerra ondoren etorritako kontua izan zen hori, ezkondutakoan lana uztera bultzatzen baitzituzten emakumeak.

• Ogi txuria ogi beltzaren truke

  Arantxa Urretabizkaia Bejarano (1947) Donostia

  Ogi beltza nahiago zuela eta, izeba-osabei ogi txuria ogi beltzarengatik aldatzen zien Arantxak, eta horregatik barre egiten zioten.

• Gerraosteko luxuak

  Arantxa Urretabizkaia Bejarano (1947) Donostia

  Goserik ez zuten pasa gerraostean. Aitak lana galdu zuenean, luxua zen arrain zopa eta melokotoia jatea.

• Goserik ez, hotza bai

  Arantxa Urretabizkaia Bejarano (1947) Donostia

  Askotan errepidetik jauzitako ikatz pusketak jasotzen zituzten. Ekonomika zuten sukaldean, eta berotze-sistema bakarra zen hau.

• Txerrijana esnearen truke

  Marian Durá Aldasoro (1945) Donostia

  Esnea etxez etxe saltzen zuten, eta txerrijana ematen zieten esnearen truke. Plazan ere saldu ohi zuten. Igeldotik etorri ohi ziren baserritarrak Donostiara, asto eta zaldi gainean.

• "Dena konpondu egiten zen"

  Marian Durá Aldasoro (1945) Donostia

  Garai batean dena konpontzen zen, baita aterkiak ere.

• Gerraostean gosea etxean; janaria soberan soldadutzan

  Luzio Oruesagasti Txurruka (1931) Mateo Oruesagasti Txurruka (1929) Soraluze

  Gerraostean gose handia pasa zuten. Errazionamenduan jasotzen zuten ogia. Mateo soldadutzara joan zenean, bere kartila entregatzera behartu zuten, etxekoek erabil ez zezaten. Soldadutzan janaria soberan zegoen, eta Mateo 14 kilo gizendu zen.

• Etxeko artoa ehotzeko egin beharrekoak

  Luzio Oruesagasti Txurruka (1931) Mateo Oruesagasti Txurruka (1929) Soraluze

  Etxean estutasunak pasatzen zituzten janaria lortzeko. Soroan artoa egiten zuten, eta hura ehotzeko gauez ezkutuan joaten ziren errotara. Estraperloa ere gauez egiten zen.

• Gerra (VI): gosea eta janaria

  Juan Larrañaga Alberdi (1921) Zestoa

  Goserik ez zuen pasa, artoa eta babarruna baitzeukaten. Kale-ume askok, ordea, bai. Errazionamendua ezagutu zuen. Bakailao ugari zegoen garai hartan. Baina etxean arrain gutxi; haragi gehiago, txerrikia urte guztian. Kolesterolaren beldurrik ez zuten.

• Babarrunak garrafoietan gordeta

  Joxe Zabaleta Labandibar (1929) Oiartzun

  Karrikako mendietatik, San Markotik tiroak nola ateratzen ziren ikusten zuten, eta Oiartzun aldean nonbait "bum!" lehertzen. Lursailen arabera entregatu behar izaten zuten baserritarrek babarruna. Beraiek garrafoietan gordetzen zituzten, baratzean lurperatuta. Erregistratzera etortzen ziren.

• Janaria, gordeka

  Joxe Zabaleta Labandibar (1929) Oiartzun

  Aitak Donostiatik ekartzen zuen ogia, gordeka. Zakote kaxa babarrunez beteta eraman, eta buelta ogiz beteta. Guardia Zibilak autobusean ibiltzen ziren Goizuetara. Errotakoek esaten zieten noiz zetorren korreua. Goizuetako autobusa: korreua.

• Gerra eta gosea

  Frantxiska Pagadizabal Artola (1931) Oiartzun

  Gerra: Arritxurietan zeuden soldaduek tiro egiten zieten etxetik ateratzen zirenei. Izan ere, 7etatik aurrera, ezin zen kanpoan ibili; baina, hala ere, baserritarrek beren lanak egin behar izaten zituzten. Oraingo gerrak ez luke bat ere zutik utziko. Gerraren ondoren, gosea. Ilarra gordeka. "Euntalako pesta". "Nolapatte gobernatze izango zun". Gaixua. Hark. Zama-otia.

• Irabazitako diru apurra bestelako jakiak erosteko

  Balentina Zabala Etxeberria (1936) Errenteria

  Barazkiak eta esnea saltzen irabazitako dirua, etxerako bestelako jakiak erosteko erabiltzen zuen. Soberan ez zen dirurik sekula geratzen. Errazionamenduko ogia anaia zaharrenak eramaten zuen, gainontzekoentzat taloak egiten zituzten etxean.

• Amona kontrabandoan

  Ixabelita Almandoz Almandoz (1930) Astigarraga

  Amonak kontrabandoa egiten zuen bere gurdiarekin. Frantziatik ekartzen zituen gauzak, baina behin harrapatu egin zuten.

• Amonaren denda

  Ixabelita Almandoz Almandoz (1930) Astigarraga

  Dendako atea beti zabalik zegola gogoraten du Ixabelitak. Aza mordoa saltzen zuten bertan.

• Amonaren dendako produktuak: trukea

  Ixabelita Almandoz Almandoz (1930) Astigarraga

  Dendan saltzen ziren gauzak aipatzen ditu Ixabelitak, besteak beste, tabakoa, albarkak, muki zapiak, baserritarren barazkiak...