Ekonomia gerraostean

  • Enrique Aranzabal Urremendi baserrira bizitzen

    Enrike Aranzabal Olaeta (1924) Gernika-Lumo

    Nazionalak sartu zirenean, Urremendi baserrira joan ziren eta bertan igaro zituzten 8 bat urte. Obietatarrena zen etxea eta baserriko lanetan orduan hasi ziren. Sindikatuko etxeak (Kaltzada egoitza aurrekoak) egin arte egon ziren han eta bertan bizi izan zen 85 urtera arte.

  • Iñaki eta Rosarito Gerraostean goserik ez; errazionamendua

    Iñaki Solaguren Basabe (1930) Gernika-Lumo

    Goserik ez zuten pasatu gerraostean. Urdaia, morokila, taloa, baba zaharrak... jaten zituzten. Errazionamendua ere izaten zuten jatekoa hartzeko. Pasealekuko arkupeetan dendak ipini zituzten eta ilara luzeak egoten ziren. Tabakoa ere errazionamenduan ematen zuten. 18 urte betetzerakoan, erretzaile txartela ematen zioten, baina osabari eman zion.

  • Kruzita eta Jesus Ezer barik gelditu ziren, baina lana beti

    Kruzita Etxabe Garro (1930) Jesus Kortabitarte Madariaga (1927) Gernika-Lumo

    Bonbardaketan zuten guztia galdu arren, ez zuten goserik ezagutu. Kruzitaren gurasoek denda jarri zuten eta Jesusen aitak notariotzan jarraitu zuen beharrean. Gerraostetik urte batzuetara notariotzan behar asko egon zen. Presoak ekarri zituzten Gernikara eraikin berriak eraikitzeko.

  • Kruzita eta Jesus Errazionamendua; Pasealekuko dendak

    Kruzita Etxabe Garro (1930) Jesus Kortabitarte Madariaga (1927) Gernika-Lumo

    Errazionamendu garaian Jesusek bi bider hartzen zuen jeneroa: Gernikan eta Barrutian (Kortezubi). Bonbardaketatik 10 bat egunetara etxe batean jateko pila eman zioten. Dendetan ez zen ia ezer egoten saltzen; hala ere, soldaduek beti zuten zer jan. Errazionamenduan ematen zieten ogia beltza zen. Gernikan Meliton Martijarenean, Santos Uriberenean, Escuderorenean eta Pedro Arrietarenean hartzen zuten errazionamendua. Pasealekuko arkupeetan dendak jarri zituzten bonbardaketa ostean: janari-dendak, ile-apaindegia, tela-denda...

  • Santi Intxausti Aitari loteria tokatu zitzaionekoa

    Santi Intxausti Gerrikagoitia (1931) Gernika-Lumo

    Bonbardaketaren ostean, loteria tokatu zen Gernikan eta aitari ere tokatu egin zitzaion. Harekin egin zuten aurrera. Errentan joan ziren gero. Pepe izaten zen egunkariak eta loteria saltzen zituena.

  • Santi Intxausti Txerria ezkutuan hil zutenekoa

    Santi Intxausti Gerrikagoitia (1931) Gernika-Lumo

    Egurra nondik ekartzen zuten ez dauka gogoan. Inguruko basoetatik ekartzen zuten. Aita bazkidearengandik banandu eta bakarrik hasi zen zerrategian. Ortua eta soroak izaten zituzten eta txerria ere bai. Txerria ezkutuan hiltzen zuten, debekatuta zegoen eta. Pasadizo barregarri bat kontatzen du. Hiltegia non zegoen kontatzen du. Antzinako kateari buruzko kontuak.

  • Juanita Bergara Goserik ez; kafea eta txokolatea estraperloan

    Juanita Bergara Mintegia (1917) Gernika-Lumo

    Sekula ez zuten goserik izan. Etxean egoten zuten etxean eta hori dela eta ez zuten goserik izan. Kafearen eta txokolatearen kapritxoa izaten zuten, eta Bilbotik zetozen estraperlistei hartzen zieten.

  • Serapio Undabarrena Garia eta artoa baserrian, errotara estraperloan

    Serapio Undabarrena Meabe (1930) Gernika-Lumo

    Ogia errazionamendukoa izaten zenez, taloa jaten zuten urdaiarekin, gosea engainatze aldera. Gari asko zuten baserrian, eta baita arto pixka bat ere. Inguruan hiru errota zituzten, gauez joan behar izaten zuten estraperloan, milizianek ikus ez zitzaten.

  • Serapio Undabarrena Sarramentara estraperloan

    Serapio Undabarrena Meabe (1930) Gernika-Lumo

    Aitarekin Sarramentara joaten zen goizeko hiruetan estraperloan. Txahalak gurdian jaitsi, eta kotxean bila zetozenek argiekin keinuak egiten zizkieten, jakiteko eurak zirela bila zetozenak. Estraperloa nonahi egiten zen, diru asko irabazten zen horrela, harrapatuz gero ordea, 1.000 pezetako isuna ordaindu behar izaten zen.

  • Txomin Ibarluzea Gerraostean Bilbo aldetik jende asko eskean

    Txomin Ibarluzea Garro (1929) Etxebarria

    Gerra ondorenean jende asko ibiltzen zen eskean. Bilbo aldetik etortzen ziren asko. Lanik ez zuten langileak ere ba omen ziren. Gose handia egon zen gerraostean.

  • Txomin Ibarluzea Gerraostean etxeko gaiak udaletxean entregatu behar

    Txomin Ibarluzea Garro (1929) Etxebarria

    Artoa, garia, arbia... ereiten zuten. Baserrian ez zen izaten goserik, baina gerraostean jasotakoaren zati bat entregatu egin behar izaten zuten udaletxean. Garia, artoa, indaba... denetatik.

  • Txomin Ibarluzea Estraperloko olio litroak 100 pezeta

    Txomin Ibarluzea Garro (1929) Etxebarria

    Estraperloa eta kontrabandoa ezagutu ditu, baina eurak ez ziren inoiz ibili. Estraperloko olio litroak hogei ogerleko balio zituen. Markina-Xemeingo `Esperanza´ lantegian egunean 3 pezeta irabazten ziren orduan.

  • Jesusa, Agustin eta Maribel Irin-fabrikan kopuru mugatua; ezkutuan errotetara

    Agustin Guenaga Zelaia (1931) Maribel Guenaga Zelaia (1941) Jesusa Urkidi Arejitabelaustegi (1935) Etxebarria

    Gerraostean garia, indaba eta patata entregatu egin behar izaten zuten Jesusaren etxekoek. Garia irin-fabrikara eramaten zuten ehotzera, baina han mugatuta zuten kilo kopurua. Orduan, ezkutuan, Gizaburuagara joan behar izaten zen aita, karroa hartuta. Batzuetan Guardia Zibilak "erosi" egiten zituzten, haiek ere gosea izaten zuten eta.

  • Jesusa, Agustin eta Maribel Estraperloko olioa lapurtu zietenekoa

    Agustin Guenaga Zelaia (1931) Maribel Guenaga Zelaia (1941) Jesusa Urkidi Arejitabelaustegi (1935) Etxebarria

    Frantziatik kontrabandoan ekartzen zen olioa; gero, hura erosi eta estraperloan saldu. Gipuzkoatik Bizkaira edozer gauza pasatzeko zergak ordaindu behar izaten ziren, eta polizia foralak egoten ziren zaintzen. Behin Elgoibartik zekarten estraperloko olioa baserri batean gorde zuten eta ostu egin zizkieten hogei litroko bi garrafoiak.

  • Jesusa, Agustin eta Maribel Estraperloko gaiekin egiten ziren tranpak

    Agustin Guenaga Zelaia (1931) Maribel Guenaga Zelaia (1941) Jesusa Urkidi Arejitabelaustegi (1935) Etxebarria

    Dendan errazionamendua nola egiten zuten. Estraperloa egiten zuten gerraostean, baina batzuetan ziria sartzen zieten estraperloko gaiekin, eta isilik egon behar gainera.

  • Jesusa, Agustin eta Maribel Taberna eta denda gerra aurretik, gerra garaian eta ostean

    Agustin Guenaga Zelaia (1931) Maribel Guenaga Zelaia (1941) Jesusa Urkidi Arejitabelaustegi (1935) Etxebarria

    Gerra garaian milizianoek hartu zituzten taberna eta denda. Aitak etxe aurreko putzuan gordeta zituen ardo batzuk, baina haiek ere aurkitu zituzten. Gerraostean estraperloa. Gauza batzuk ezin ziren eduki eta inspektorea zetorrenean ezkutatu egiten zituzten.

  • Mari Karmen Gerrikabeitia Goserik ez, baina gabezia bai

    Mari Karmen Gerrikabeitia Garramiola (1929) Etxebarria

    Gerra denboran eta ostean ez zuten goserik pasa, baina gabezia bai. Baserriko jendeak ez zuen goserik pasatu. Baserritarrek kaleko jendeari laguntzen zien.

  • Mari Karmen Gerrikabeitia Errazionamendua

    Mari Karmen Gerrikabeitia Garramiola (1929) Etxebarria

    Gerraosteko errazionamendua nola izaten zen kontatzen du Mari Karmenek. Azukrea, kafea, txokolatea... hartzen zituzten errazionamenduko kartilarekin. Ogi beltza. Azukre "moraue". Astean behin egiten zuten ogia baserrian, baina gerra denboran soldaduak baserrian egon zirenez, haiek jaten zuten ogi guztia.

  • Mari Karmen Gerrikabeitia Uztaren parte bat entregatu behar

    Mari Karmen Gerrikabeitia Garramiola (1929) Etxebarria

    Auzoko errotak itxita egon ziren garaiaz hitz egiten du. Jendea beste toki batzuetara gauez joaten irin bila. Baserrian bildutako uztaren parte bat udaletxean entregatu behar izaten zen. Errazinamenduko jakiak dendan hartzen ziren.

  • Jose Juaristi Zubizarreta Errazinamenduko ogia

    Jose Juaristi Zubizarreta (1941) Etxebarria

    Gaztetan ogia noiz jango egoten ziren. Errazionamenduko ogia, astean hiru barratxo jasotzen zituzten Markinatik.