Ekonomia gerraostean

• Martuteneko bizimodua

  Manolo Ibarguren Molinaga (1929) Lizartza

  Mutil kozkorrak izanik, pozik ibiltzen ziren lanean. Gainontzeko morroien jatorriaz ari da. Bere anaia ere bertan zen. Hilabetean bost duro eta janaria ematen zizkieten ordainetan. Hala ere, janaria hala-moduzkoa zen, errazionamendu garaian oso eskasa.

• Gerraosteko gosea

  Manolo Ibarguren Molinaga (1929) Lizartza

  Eskola ostean, baserrira lanera itzuli aurretik, plazan geratzen ziren jolasean. Baserrian baino, kalean gose handiagoa zegoela kontatzen du. Soinua jotzen herriz herri edo ezkontzetan hasi zenean, izan zuen tripa betetzeko aukera.

• Ogiari patata nahastu

  Agustina Aierbe Goikoetxea (1923) Idiazabal

  Patata gose denboran hasi ziren sartzen. Ogiari ere nahasten zioten; gozoa geratzen omen da, hezeagoa. Egosi, pasadorean pasatu eta irinaz nahasten zen.

• Kontrabandoan zebilena ondo, besteak gaizki

  Antonia Mujika Urrestarazu (1916) Idiazabal

  Gerra ostean pobre ibili ziren janez. Baserrian ez zuten goserik pasatu. Kontrabandoan zebilenak irabazi egiten zuen, bestela zebilenak batere ez.

• Errazionamendu ogia Mendibildik behera botaz gero...

  Felipe Etxeberria Telleria (1935) Legazpi

  Gerra ondorenean, Bidaniko mutil bat izan zuten baserrian laguntzaile moduan. Hark errazionamenduko ogiari buruz zer esaten zuen kontatzen du.

• Errazionamenduko ogia

  Nikolas Ormazabal Ormazabal (1926) Legazpi

  Zumarragan saltzen zuten ogia eta baita Brinkolako baserrietan ere. Errazionamendu garaian pisu jakin batera iritsi behar izaten zuen ogiak.

• Intendentziatik etxerako jakiak

  Milagros Magunazelaia Amenabar (1927) Otxandio

  Nebarik zaharrenak intendentzian jarduten zuen lanean, eta etxerako jakiak ekartzen zituen kuarteletik. Beste neba bat Urdulizen geratu zen morroi, eta urte batzuk eman zituen bertan. Otxandiora itzuli zirenean, errazionamenduko gauzak udaletxean jasotzen zituzten.

• Kurtzalde taberna

  Imanol Garaigordobil Berriozabal (1932) Legutio

  Etxea sutan zegoela, ganaduak ukuilutik irten ahala, erreketeek tiroz hil zituzten denak, 10 ganadu buru. 8 urte zituela, familiak Kurtzalde taberna hartu zuen, eta taberna, ganadu eta soroetatik bizi izan ziren.

• Guardia zibilak etxean

  Imanol Garaigordobil Berriozabal (1932) Legutio

  Estraperlo garaia zen. Herriko jende batzuk guardia zibilak baino okerragoak izan ziren Imanolen familiarekin. Aitak gorri fama eduki arren, Ermandadeko hauteskundeak irabazi zituen. Imanolek soldadutza bukatu zuenean, furgoneta bat erosi zuen. Jendea eraman eta mandatuak egiten zituen Gasteizera. Eskola berria egin zutenean, autobusak jarri zituen.

• Estraperlo garaia

  Imanol Garaigordobil Berriozabal (1932) Legutio

  Kupoa ordaintzeko beste gari ez bazuten jasotzen, erosi egin behar izaten zuten. Nahiz eta guardia zibilak etxean apopilo izan, Imanolek etxerako estraperloa egiten zuen. Etxean txerriak hazi eta txerrikiak saltzen zituzten.

• Errazionamendua

  Imanol Garaigordobil Berriozabal (1932) Legutio

  Denda ez zuten izan tabernan, baina amak ahal zuen guztia saltzen zuen bertan. Errazionamenduko ogia Imanolek banatzen zuen. Olioa eta azukrea ere errazionatuta zeuden.

• Ogi beltza errazionamenduan

  Margari Ondarza Elorriaga (1928) Murueta

  Gerra denboraraino ez zuten ogirik jan. Errazionamenduan ogi beltza jaten zuten. Udaletxean jasotzen zuten ogia, eta eman beharrekoa (indaba, garia, artoa) ere han ematen zuten.

• Jende asko eskean

  Eusebio Arriolabengoa Mendizabal (1925) Aramaio

  Eskean jende asko ibiltzen zen etxez etxe. Zer edo zer beti ematen zen. Lapikoak konpontzera eta arropak saltzera ere joaten ziren.

• Gari bila Arabara

  Kandido Aizpeolea Muñoa (1920) Zerain

  Garia Arabako zenbait herritatik ekartzen zuten isilean, baserrietatik. Behin lagun bati esan zion nondik ekartzen zuen garia eta lagundu egin zion hara joaten. Bidean guardia zibilak ibiltzen ziren eta estraperloan zebiltzanek kontuz ibili behar izaten zuten haiek harrapa ez zitzaten.

• Garia Zegamako errotan ehotzen

  Kandido Aizpeolea Muñoa (1920) Zerain

  Garia kanpotik ekartzen zuten hilero eta Zegamako errotara eramaten zuten ehotzera. Hainbat errotaren izenak aipatzen ditu. Errota batetik bestera, garian ez zuten alderik nabaritzen.

• Gerra denboran elikatzea; errazionamendua

  Julian Astola Argoitia (1926) Aramaio

  Gerra ostean, ez zuten goserik pasatu. Ganadu eta oiloekin nahikoa okela eta arrautza izaten zuten. Oleta gari lekua ez zenez, entregatu beharrik ez zuten izaten. Garia etxerako lain ozta-ozta edukitzen zuten. Txokolatea, olioa eta horrelakoak errazionamendutik jasotzen zituzten.

• Gerraostean erreketeek ardiak kendu

  Juana Elorza Beitia (1924) Legutio

  Ardiak udaberrian landetan egoten ziren. Ez zuten ganadu asko eta gerra aurretik ez zuten behien esnea saltzen. Gerraostean, ardi barik geratu ostean, hasi ziren esnea saltzen. Aitak gero ardi pare bat ekarri zituen, etxe ondoan zuten landa batean izanda hazi eta jateko. Baina horiek ere erreketeak hartu eta ezer barik utzi zituzten.

• Gari gutxi eta lan asko

  Juana Elorza Beitia (1924) Legutio

  Etxean ereiten zuten erdia kendu egiten zien, herrira entregatu behar izaten zen. Gari askorik ez zuten ereiten. Gari lana nekagarria da eta gutxi ematen du. Ganadurik ere ez zuten lan egin ahal izateko

• Murgako errotara gauez

  Juana Elorza Beitia (1924) Legutio

  Errotara estraperloan joaten ziren. Amak egiten zuen ogia etxean. Gauez joan behar izaten zuten Murgako San Pedrora. Guardiak adi egoten ziren eta harrapatzen zuten kentzen zuten.

• Abereengatik domeketan ere lan

  Miren Ensunza Valier (1934) Errigoiti

  Abereak izanez gero, domeketan ere lan egin behar izaten zen. Bost-sei behi izaten zituzten eta arto asko ereiten zuten, soro handiak zituzten. Lexikoa. Esnea eta arrautzak saltzen zituzten. Gose garaian, Bilbotik eta janaria erostera etortzen ziren Olabarriraino.