Ekonomia gerraostean

• Errazionamendua banatzen osabagaz

  Maximo Undabeitia Zabala (1919) Muxika

  Bere osabak zuen errazionamendua banatzeko ardura eta bera aritzen zen laguntzen.

• Eztei-bidaiatik olioa kontrabandoan

  Maximo Undabeitia Zabala (1919) Muxika

  Eztei-bidaian Donostiara joan zen eta handik olioa ekarri zuen kontrabandoan.

• Diru gutxirekin moldatu behar

  Maria Luisa Zalakain Odriozola (1930) Amasa-Villabona

  Lehen baserrian behia, oiloak... zituzten. Aita funtzionarioa zen eta oso jornal baxua zuen. Senarrak zer soldata zeukan aipatzen du. Errazionamendu garaian, olio gutxi zegoen, baina harekin moldatu behar izaten zuten, bestela oso garestia baitzen.

• Gerra osteko elikadura

  Maria Luisa Zalakain Odriozola (1930) Amasa-Villabona

  Etxean 10 senide ziren, baina goserik ez zuten pasa. Gerra ostean taloak, esnea, morokilak... jaten zituzten. Morokilak nola prestatzen zituzten azaltzen du.

• Ikatza saltzen zuten beraiek

  Maria Luisa Zalakain Odriozola (1930) Amasa-Villabona

  Ikatza etxean zeukaten eta saldu egiten zuten: kiloka saltzen zen orduan, jendeak ez baitzuen gehiago erosteko dirurik. Ikatza Pasaiatik ekartzen zuten kamioiez.

• Errazionamendua

  Basilio San Anton Baraiazarra (1927) Muxika

  Ibarrurira joan behar izaten ziren errazionamenduaren bila; aste osorako zena egun bakarrean bukatzen zuten. Azukrea morea zela gogoratzen du eta ogi tartean jaten zutela.

• Garia, artoa eta txerria entregatu beharra

  Basilio San Anton Baraiazarra (1927) Muxika

  Garia eta artoa entregatu behar izan zuten, abastorako arduradun batzuk zehazten zituzten kontrolerako. Txerria hilez gero ere entregatu behar izaten zuten, eta hiltzearren ere ordaindu egin behar izaten zenez askok gauez hiltzen zuten. Auzoko baten behin txerria jo beharrean bere hanka jo eta apurtu egin zuen.

• Estraperloa

  Basilio San Anton Baraiazarra (1927) Muxika

  Errotariak egiten zuen estraperloa. Ardoarekin eta pattarrarekin ere egiten zuten; Durangotik harako bidean aguazilak egoten ziren. Undan zegoen Errafael izeneko aguazila; harekin gertatutako pasadizoa kontatzen du.

• Ibarruriko frontoia

  Basilio San Anton Baraiazarra (1927) Muxika

  Ibarrurin egoten ziren pilota-partiduak; Etxezarreko anaiak, Juanjo eta Rubio, onak zirela dio. Kanpoko jendea ere hurbiltzen zen bertara eta bertakoak ere kanpora.

• Medikua kontrabandoan

  Maximo Undabeitia Zabala (1919) Muxika

  Balkoitik medikua noiz zetorren ikusten zuten eta Maumatik zetorrela medikuak Ajurian kolpea izan zuen eta Zugastietan pasatu behar zuen kontrabandoa eta Mauman baten batek emandako bildotsa zekarren medikuak. Medikuak ezin izan zuenez jarraitu Maximok lagundu zion astoan eramanda bildotsa; astoa okerra zela dio.

• Kontrabando-laguntzaile eta fielatoa

  Maximo Undabeitia Zabala (1919) Muxika

  Ajuriatik bajatzeko fielatoa pasatu behar zuten eta hura pasatzea ez zen erreza, baina astoz pasatu zenez, alderdi batean arkumea eta bestean ardia zituela inork ez zion kasurik egin; medikua eta bere emaztea oinez pasatu ziren. Alabak azaltzen du zer zen fielatoa; Irripen eta Zugastietan zegoen.

• Ogi beltza gerra sasoian

  Ricardo Duñabeitia Gandarias (1929) Muxika

  Gerra sasoian ogi beltza jaten zuten, zahiaz egindakoa. Garirik eta, erein ez zenez, krisi itzela egon zen. Aurrera zetorrena jaten zen. Geroago, ereiten hasi zirenean apur bat hobetu zen bizimodua.

• Emakumearen lana baserrian; gerraosteko zailtasunak

  Evaristo Alberdi Oruesagasti (1926) Maria Mugerza Arregi (1930) Bergara

  Emakumearen lana. Etxeko lanak; lixiba. Maria jatorriz Azkoitikoa. Ehunezko arropak. Gerraostean xaboirik ez zegoen eta Mariak gogoan du beraiek etxean egiten zutela. 1951-52 inguruan amaitu zen errazionamendu garaia.

• Gerraostean gizartean gertatutako aldaketak

  Evaristo Alberdi Oruesagasti (1926) Maria Mugerza Arregi (1930) Bergara

  Aldaketa izugarria gizarteak. Bizimoduaren ikuspegia. Garia ereiteari noiz eta nola utzi zitzaion. Errazionamentua. Garia, abereak entregatu behar.

• Baserrietako egitura ekonomikoaren aldaketa

  Evaristo Alberdi Oruesagasti (1926) Maria Mugerza Arregi (1930) Bergara

  Pinua noiz hasi zen landatzen inguruan. Egoera ekonomikoa. Baserrietako egitura ekonomikoaren aldaketa. Morroi eta neskameak. Gerraostea; gose garaia. Ondorengo boom industriala.

• Gose garaian herritik baserrietara jende asko joaten zen

  Evaristo Alberdi Oruesagasti (1926) Maria Mugerza Arregi (1930) Bergara

  Neskameak baserrietakoak izaten ziren. Baserrira gose garaian ere jende asko joan zitzaien denboraldi baterako.

• Gari-zorroak errotara; errotariaren jornala

  Evaristo Alberdi Oruesagasti (1926) Maria Mugerza Arregi (1930) Bergara

  Auzoko errotak: Atxuriondo; Bilotegi bolua eta okindegia. Zorroak eraman eta errotariak bere jornala bertatik kentzen zuen, "lakia". Estraperlo garaian "lakia" zenbatekoa izaten zen.

• Errotak itxi egin zituzten gerra ondorengo urteetan; Bergarako irin fabrika

  Evaristo Alberdi Oruesagasti (1926) Maria Mugerza Arregi (1930) Bergara

  Gerra ostean inguruko errotak itxi zituztenean, garia Bergarako irin fabrikara eraman behar izaten zuten. Gurdiarekin joaten ziren, idiekin. Handik urte batzuetara, irin fabrika ere itxi zen.

• Irina

  Lucas Lasa Burumendi (1932) Alegia

  Gosete garaian, bi okindegi ziren Alegiako errotan. Handik gertu kanposantua zegoen. Poliziak estraperloko irina kentzen zien okinei. Irin zakuak ez kentzeko, kanposantuan gorde izan zituztela kontatzen du Lucasek. Nafarroatik ere ekartzen zen irina astoetan, San Migeldik barrena. 1941ean, eta lehenago ere, ogi zuriak duroa balio zuen. Litro olioak, berriz, 20 duro balio zuen, eta, garestia izanagatik ere, inguratzeko zailtasunak izaten ziren.

• Gosea eta errazionamendua

  Lucas Lasa Burumendi (1932) Alegia

  Errazionamenduko ogi beltza. Olioa eta xaboia txekorraren gantzarekin (seboarekin) egiten zen. Dendetara eta ekonomatoetara kartilarekin joan behar izaten zen jakiak eskuratzeko.