Ekonomia gerraostean

  • Jesus Ugartemendia Ama beste etxe batzuetara lanera zer jan izateko

    Jesus Ugartemendia Learreta (1929) Mundaka

    Bere aita preso zegoela bere ama baserrietara joaten zen alogeran, ortuko lanetan. Beste etxe batzuk garbitzera ere joaten zen. Gosea ezagutu zuten eta jangela sozialetara joaten ziren.

  • Rosario Artoari eta gariari harea nahastu, entregatzeko

    Rosario Barrainkua (1925) Berriz

    Erreketeak sartu eta gero, txerririk hiltzen ez zuten lagatzen. Artoa eta garia entregatu egin behar izaten zuten, eta gutxiago entregatzeko, hondartzako harea nahasten zioten.

  • Justina Kareaga Errota

    Justina Kareaga Gojenola (1928) Aulesti

    Ibarrolan bazuten errota. Artoa zein garia eramaten zuten irinetarako. Errotariak ehuneko bat kentzen zuen, horrela ordaintzen zitzaion errotariari. Gerra sasoian errotak zarratuta zeudela-eta, Arratzuraino joaten ziren.

  • Pili Otazua Dirua behar zen

    Pili Otazua Elordieta (1934) Arratzu

    Arrautzak saltzen ziren azukrea eta ogia edukitzeko. Garai horretan, errazionamendua zegoenez, dirua behar zen gauzak eduki ahal izateko. Beraiek nahiko ondo zeuden beste batzuekin konparatuz, errenta ordaindu behar ez zutelako. Errenta Errege egunean eta Santu Tomasen ordaintzen zen. Errenta, diruarekin ordaintzen zen eta aparte opariak egiten ziren.

  • Pili Otazua Txiroak laguntzen

    Pili Otazua Elordieta (1934) Arratzu

    Bere familiak txiroak laguntzen saiatzen zen. Berak beti ematen zuen dirua laguntzeko. Garai hartan, Arratzun ez zegoen beharrik eta behar izana handia zen. Sepulturetan dirua uzten zen eta herri guztietako elizetan egoten ziren. Bere garaian, Pazkoan, aitabitxik eta amabitxik mokotsak oparitzen zizkien besoetakoei.

  • 216 Gerra ondorengo egoera: baserritik lantegietara lanera; familia ugariak auzoan

    Felipe Altuna Egidazu (1929) Bergara

    Gerra ondorengo urteetan, poliki-poliki, baserritarrak lantegietara jaisten hasi ziren. 1918ko datuak: 38 baserri; biztanleak... Familia handiak; seme-alaba ugari. Francoren garaian, familia ugarientzat diru-sariak egoten ziren. Auzoan hirukiak izan zituen familia batek; aita-puntakoak nortzuk izan ziren gogoan du: Jose Maria Agirre (Zerrajera eta Altos Hornoseko zuzendaria), Aranburu praktikantea.

  • Eduardo Zubiaurre JAZ-Zubiaurre: Merkatuak zabaltzen

    Eduardo Zubiaurre Ariznabarreta (1972) Eibar

    1958. urtean, "Plan de Ullastres" ekonomiaren egonkortze-plana sortu zuen Francoren erregimenak eta horren ondorioz, Uncetak ezin zuen JAZ-ek produzitutako dena saldu. Egoerari aurre egiteko, bezero, saltzaile, banatzaile... berriak bilatzen hasi ziren lantegian. Nazioartean saltzen hasi ziren.

  • Eduardo Zubiaurre JAZ-Zubiaurre: artisautzatik industriara

    Eduardo Zubiaurre Ariznabarreta (1972) Eibar

    Gerraostean, familiak utzitako diru batekin jarri zuen berriz ere martxan lantegia Domingo Zubiaurrek. Artisautza-lana egiten zuenez, ez zituen makina handiak behar. Javier Zubiaurrek eman zion lantegiari bultzada, artisau-lanetik industria jarduerara pasatuz.

  • LUZIANO ARENAZA AGINAGALDE Gerra osteko gosea

    Luziano Arenaza Aginagalde (1930) Eskoriatza

    Gerra ostean, gosea pasatu zuten, errotak itxita zeudelako. Arrasateraino joan behar izaten zuten errotara, baina zatia kentzen zieten.

  • LUZIANO ARENAZA AGINAGALDE Artoa, garia eta patata entregatu behar

    Luziano Arenaza Aginagalde (1930) Eskoriatza

    Artoa, garia eta patata entregatu egin behar izaten zuten. Auzo-alkatea ez zuten lagun auzokideek eta zailtasunak sortzen zizkien. Abadearekin gertatutakoa kontatzen du.

  • Anton Agirre Estraperloan Arabara joanda

    Anton Agirre Eraña (1924) Eskoriatza

    Estraperloan aritzen ziren, Arabara joanda, bizikletaz zein oinez, baina zaindariak kendu egiten zien karga.

  • Esteban Etxabe Arregi Arrasatetik Elizondora ardiekin oinez

    Esteban Etxabe Arregi (1927) Arrasate

    Kontrabandoko kontuak. Estebanen aitajaunak eta beste gizon batek ("Martin frantsesak") ardiak eramaten zituzten Arrasatetik Elizondora (Nafarroa). Okelatarako 300 ardirekin joaten ziren oinez. Behin Elizondon, ardiak basoan uzten zituzten, eta ardiek muga zeharkatzen zutenean Martinek jasotzen zituen ardiak.

  • Fermin Munduate Arto-leku ona, gariarentzat txarra; entregatu beharra

    Fermin Munduate Beitialarringoitia (1929) Eskoriatza

    Artoarentzat sail onak ziren beraienak, baina gariarentzat ez. Garia erori egiten zen eta alea ere eskasa zuen. Gerora Arabatik ekarri zen gari motzagoa, hobea. Gerraostean garia eta artoa entregatu egin behar izaten ziren eta hamar erreal ordaintzen zituzten. Garia Arabatik ekartzen zuen gero aitak.

  • Pedro Mari Armendariz Zubizarreta Errazionamendu sasoiko trukeak

    Pedro Mari Armendariz Zubizarreta (1938) Eskoriatza

    Zer gai hartzen ziren errazionamenduan. Erretzen zutenek eta ez zutenek trukeak egiten zituzten. Aitak asko erretzen zuen. Coruñara ezkonduta zegoen anaiak puruak ekartzen zizkion handik.

  • Milagros Ugalde Lezeta Gerraosteko errazionamendua eta etxeko gaiak entregatu beharra

    Milagros Ugalde Lezeta (1920) Eskoriatza

    Gerraosteko errazionamendua. Baserritarrei ez zizkieten ematen zenbait elikagai (babarruna, dilistak...). Eta, alderantziz, etxean jasotakoaren zati bat udaletxean entregatu behar izaten zuten: artoa, garia era patata. Gari nahikoa ez eta erosi egin behar batzuetan. Alkate oñatiar bati esker kendu zen garia entregatzearen kontua. Kontrabandoa.

  • Antonio Sarasola Imaz Estraperloa eta herriari entregatzea

    Antonio Sarasola Imaz (1929) Anoeta

    Txekorra hil ondoren ere saskiak partitzera ere gauez joaten ziren, falangistak enteratu ez zitezen. Abastosekoek etxe guztietan zegoena kontrolatzen zuten. Ogiaren ordez taloa izaten zuten. Txekorra arto artean gordetzen zuten, Zizurkilgo bat bila etorri bitartean. Hainbat produktu entregatu behar izaten ziren.

  • Antonio Sarasola Imaz Abenturak estraperloan zebilela

    Antonio Sarasola Imaz (1929) Anoeta

    Estraperloaren garaian gauez ibiltzen ziren errota bidean. Alegiara hasieran, Alkizara ondoren, zaldiz joaten ziren. Gau batean gertatutako pasadizoa kontatzen du.

  • Antonio Sarasola Imaz Guardia zibilengandik ihesi estraperloan

    Antonio Sarasola Imaz (1929) Anoeta

    Gerra ondoren errota Alegian zegoen. Geroago jarri zuten Alkizakoa. Guardia zibilekin ere izan zuen sustoa estraperloan zebilela. Aitak ezin zuen errotara joan, baserriko lanak egin behar zituelako.

  • Antonio Sarasola Imaz Gauez erosketak eta banaketak egiten

    Antonio Sarasola Imaz (1929) Anoeta

    Irurako okinarengana joaten zen gauez, gari bila. Behin gertatu zitzaion abentura kontatzen du.

  • Antonio Sarasola Imaz Txerria hiltzen zuten

    Antonio Sarasola Imaz (1929) Anoeta

    Baserrietan, ez zuten goserik pasa. Txerria nola hiltzen zuten. Hil ondoren, sua ematen zioten. Lan horiek ezkututan egin behar izaten ziren.