Ekonomia gerraostean

  • Libe Garbizu Irazu Belaontzitik erorirako ikatza biltzen

    Libe Garbizu Irazu (1936) Pasaia

    Beraiek ez ziren ikatza biltzera joaten. Pontona izeneko belaontzi handi batetik erortzen zen ikatza biltzen zuten batzuek.

  • Rosa Sistiaga Gerraostean, hutsetik hasi behar

    Rosa Sistiaga Iparragirre (1950) Pasaia

    Amonaren ahizpa batek amonaren etxeko gauza batzuk gorde ahal izan zituen baina gainontzekoa lapurtu egin zioten amonari. Aitonaren familiakoen zelaian baratzea egin zuen amonak. Sagarrak lapurtu egiten zizkietenez, behar baino lehenago bildu eta ohe azpian izaten zituzten.

  • Rosa Sistiaga Olioa depositutik beteta; janari soberakinak txerrientzat

    Rosa Sistiaga Iparragirre (1950) Pasaia

    Rosa ume zela, olioa depositu batean izaten zuten dendan eta botila betetzen zieten. Gauzak paperean bilduta ematen zizkieten dendan. Janari soberakinak txerriendako izaten ziren eta baserritarrek biltzen zituzten. Arrainen hezurrak sutara botatzen zituzten.

  • Matilde Gereñu Elorza Errazionamenduko haragia jasotzeko ilara

    Matilde Gereñu Elorza (1925) Segura

    Gerra bukatu zenean, gosea etorri zen. Errazionamenduko ogia gogoan du. Etxeko ogi-taloa nahiago izaten zuten orduan. Haragia jateko, larunbat goizean jaisten ziren herrira haragi bila; inguruan bizi zen lagun batekin batera herrira joateko, seinalea izaten zuen. Herrira iristen zirenerako, ilara egoten zen haragia jasotzeko.

  • Matilde Gereñu Elorza Errazionamenduko elikagaien erabilera

    Matilde Gereñu Elorza (1925) Segura

    Gerraostean, ilara egin behar izaten zuten harakindegiaren aurrean, libra bat haragi jasotzeko. Haragi hura egosi egiten zuten, harekin salda egin, eta tomatearekin jateko. Errazionamenduan ematen zituzten elikagaiak aipatzen ditu.

  • Benedikta Olazabal Mutrikutik Azpeitiara jatetxerako janari bila

    Benedikta Olazabal Bastida (1921) Mutriku

    Jatetxerako janaria lortzeko, Benediktaren ama asteartero Azpeitiako azokara joaten zen. Trenean eramaten zuen Mutrikura, ezkutuan. Barrenkalean autobusak gelditzen ziren.

  • Joxe Manuel Apalategi Basoko lana, gogorra: gau eta egun bertan

    Joxe Manuel Apalategi Tolosa (1927) Ataun

    Basoan "lantegian" lanean jarduten zutenean, txabola egin eta bertan lo egiten zuten. Sukaldaria edo "arrantxeroa" izaten zuten. Lan gogorra zen basokoa. Soldata. Gerraostean, errazionamendu sasoian, ardoa errazionamenduan eta ogi eskasia ere egon zen. Babarekin bakarrik pasa behar eta hura ere zomorroekin.

  • Carmen Apellaniz Garbigailuaren barruan egiten zuten esnea, herrian banatzeko

    Carmen Apellaniz Aizpitarte (1931) Eibar

    Emakumeek laguntza eskatzen zioten Mercedes Kareagari. Caritasen esnea egin eta banatzen zuten eta, kalitate onekoa izateko, Otsein garbigailu bat erabiltzen zuten ura eta esne-hautsa nahasteko. Jendeak gero botilak edo pitxerrak eramaten zituen eta beraiek esnea banatzen zuten.

  • Irene Ezpeleta Gerra garaian, patatak egunero

    Irene Ezpeleta Urkia (1935) Arrasate

    Aretxabaletan bizi ziren lehengusuak egunero igotzen ziren baserrira, gosea zutelako. Egunero patatak afaltzen zituzten, era ezberdinetan eginak. Garia, errekisatu egiten zen eta militarrek eraman egiten zuten.

  • Irene Ezpeleta Jenero gutxi gerraostean

    Irene Ezpeleta Urkia (1935) Arrasate

    Baserrian ez zuten goserik pasa baina beste jende askok bai. Dirurik ez zegoen baina jenero gutxi zegoen ere. Istorio bat kontatzen du.

  • Maria Luisa Muguruza Osaba Lasarteko maistraren alde deklaratzen

    Maria Luisa Muguruza Tellaetxe (1947) Lasarte-Oria

    Janaria lortzeko kupoiak etxean ikusi ditu. Lasarteko maistra zen Maria Etxaniz norbaitek salatu egin zuen eta bere osaba joan zen haren alde deklaratzera.

  • Begoña Aranzadi Kartila eta razionamendua; estraperloa

    Begoña Aranzadi Manterola (1935) Usurbil

    Izebak taberna eta denda bat zuen eta Usurbilera jaoten ziren razionamenduaren bila, auzokoei banatzeko. Guardia zibilak behin Begoñaren ama harrapatu zuen ogi zuriarekin.

  • Teresa Aresti Familia aberatsean ere gose

    Teresa Aresti Izagirre (1924) Amorebieta-Etxano

    Areetako (Getxo) hondartza ondoko txalet batean egon zen neskame. Sukaldari lanak ere egiten zituen eta jateko asko kokoz beteta izaten zuten. Nahiz eta etxekoak aberatsak izan, ez zuten nahi beste jaten.

  • Enrike Lopez Gosea eta errazionamendua

    Enrike Lopez Bilbao (1930) Bermeo

    Gose-garaian, izeba batek ematen zion jana. Errazionamenduaren ondorioak ere azaltzen ditu, zenbait produktu erosteko zeuden zailtasunak eta ilarak.

  • Luzia Altonaga Elantxoben bagenuen zer jan

    Luzia Altonaga Zallo (1925) Bermeo

    Elantxoben ezagunak aurkitu zituzten; amak bazuen diru apur bat janaria lortzeko. Bermeon handik, hortik eta hemendik, aurkitzen zuten zer jan; errazionamendua aurkitu zuten.

  • Luzia Altonaga Errazionamendua

    Luzia Altonaga Zallo (1925) Bermeo

    Errazionamendua udalak antolatzen zuen. Paperen bitartez egiten zuten erosketa. Taloak egiteko irina erostera errotara joaten zen.

  • Luzia Altonaga Estraperloa

    Luzia Altonaga Zallo (1925) Bermeo

    Ontzi handiek itsasoen harrapatutakoa gorde, eta hura erosten zuten emakumeek.

  • Luzia Altonaga Bihozbera zen aita

    Luzia Altonaga Zallo (1925) Bermeo

    Aita oso bihozbera zen. Hainbat ume goseturen ama bati egunero ematen zion arraina hiztunaren aitak.

  • Felix Arroitajauregi Errazionamendu txartelak gerraostean

    Felix Arroitajauregi Altuna (1940) Eibar

    Gerra bukatu zenean jaio zen Felix. Etxean ez zuten goserik pasa, aita frankista zelako eta errazionamenduko txartel gehiago zituztelako.

  • Pepi Astigarraga Gose handia pasa zuten

    Pepi Astigarraga Urkola (1932) Lasarte-Oria

    Gose handia pasa zuten gerraostean. Estraperloan ekartzen ziren hainbat gai, baina dirua behar haiek erosteko. Amak ekarritako ogi gogorra urarekin biguntzen zuten. Errazionamenduko txartelarekin joaten zen jateko bila, baina askotan jada gastatuta zegoela esaten zioten eta, azkenean, gurasoak joaten ziren.