Ekonomia gerraostean

• Gerra osteko gosea

  Luziano Arenaza Aginagalde (1930) Eskoriatza

  Gerra ostean, gosea pasatu zuten, errotak itxita zeudelako. Arrasateraino joan behar izaten zuten errotara, baina zatia kentzen zieten.

• Artoa, garia eta patata entregatu behar

  Luziano Arenaza Aginagalde (1930) Eskoriatza

  Artoa, garia eta patata entregatu egin behar izaten zuten. Auzo-alkatea ez zuten lagun auzokideek eta zailtasunak sortzen zizkien. Abadearekin gertatutakoa kontatzen du.

• Estraperloan Arabara joanda

  Anton Agirre Eraña (1924) Eskoriatza

  Estraperloan aritzen ziren, Arabara joanda, bizikletaz zein oinez, baina zaindariak kendu egiten zien karga.

• Arrasatetik Elizondora ardiekin oinez

  Esteban Etxabe Arregi (1927) Arrasate

  Kontrabandoko kontuak. Estebanen aitajaunak eta beste gizon batek ("Martin frantsesak") ardiak eramaten zituzten Arrasatetik Elizondora (Nafarroa). Okelatarako 300 ardirekin joaten ziren oinez. Behin Elizondon, ardiak basoan uzten zituzten, eta ardiek muga zeharkatzen zutenean Martinek jasotzen zituen ardiak.

• Arto-leku ona, gariarentzat txarra; entregatu beharra

  Fermin Munduate Beitialarringoitia (1929) Eskoriatza

  Artoarentzat sail onak ziren beraienak, baina gariarentzat ez. Garia erori egiten zen eta alea ere eskasa zuen. Gerora Arabatik ekarri zen gari motzagoa, hobea. Gerraostean garia eta artoa entregatu egin behar izaten ziren eta hamar erreal ordaintzen zituzten. Garia Arabatik ekartzen zuen gero aitak.

• Errazionamendu sasoiko trukeak

  Pedro Mari Armendariz Zubizarreta (1938) Eskoriatza

  Zer gai hartzen ziren errazionamenduan. Erretzen zutenek eta ez zutenek trukeak egiten zituzten. Aitak asko erretzen zuen. Coruñara ezkonduta zegoen anaiak puruak ekartzen zizkion handik.

• Gerraosteko errazionamendua eta etxeko gaiak entregatu beharra

  Milagros Ugalde Lezeta (1920) Eskoriatza

  Gerraosteko errazionamendua. Baserritarrei ez zizkieten ematen zenbait elikagai (babarruna, dilistak...). Eta, alderantziz, etxean jasotakoaren zati bat udaletxean entregatu behar izaten zuten: artoa, garia era patata. Gari nahikoa ez eta erosi egin behar batzuetan. Alkate oñatiar bati esker kendu zen garia entregatzearen kontua. Kontrabandoa.

• Estraperloa eta herriari entregatzea

  Antonio Sarasola Imaz (1929) Anoeta

  Txekorra hil ondoren ere saskiak partitzera ere gauez joaten ziren, falangistak enteratu ez zitezen. Abastosekoek etxe guztietan zegoena kontrolatzen zuten. Ogiaren ordez taloa izaten zuten. Txekorra arto artean gordetzen zuten, Zizurkilgo bat bila etorri bitartean. Hainbat produktu entregatu behar izaten ziren.

• Abenturak estraperloan zebilela

  Antonio Sarasola Imaz (1929) Anoeta

  Estraperloaren garaian gauez ibiltzen ziren errota bidean. Alegiara hasieran, Alkizara ondoren, zaldiz joaten ziren. Gau batean gertatutako pasadizoa kontatzen du.

• Guardia zibilengandik ihesi estraperloan

  Antonio Sarasola Imaz (1929) Anoeta

  Gerra ondoren errota Alegian zegoen. Geroago jarri zuten Alkizakoa. Guardia zibilekin ere izan zuen sustoa estraperloan zebilela. Aitak ezin zuen errotara joan, baserriko lanak egin behar zituelako.

• Gauez erosketak eta banaketak egiten

  Antonio Sarasola Imaz (1929) Anoeta

  Irurako okinarengana joaten zen gauez, gari bila. Behin gertatu zitzaion abentura kontatzen du.

• Txerria hiltzen zuten

  Antonio Sarasola Imaz (1929) Anoeta

  Baserrietan, ez zuten goserik pasa. Txerria nola hiltzen zuten. Hil ondoren, sua ematen zioten. Lan horiek ezkututan egin behar izaten ziren.

• Ogi beltza eta arrazionamenduko tortak

  Antonio Sarasola Imaz (1929) Anoeta

  Gerra hasi zenean ogia beltza izaten zen, baina ogia behintzat. Arrazionamendu garaian ogiaren ordez artoz egindako torta batzuk banatzen zituzten. Torta haiek janezinak ziren. Gerora etxeko labean ogia egiten hasi ziren, estraperloan ekarritako irinarekin.

• Janaria, olioa eta estraperloa

  Antonio Sarasola Imaz (1929) Anoeta

  Ohiko janariak zeintzuk izaten ziren. Goserik ez zuten pasa. Olioaren ordez txerriaren manteka aprobetxatzen zuten. Esnegaina ere olio moduan erabiltzen zuten. Estraperloko olioa izugarri garestia zen. Estraperlistak sartutako ziria.

• Aitarekin harremana ona izan zuten

  Antonio Sarasola Imaz (1929) Anoeta

  Aita arotza zen. Etxeko altzairuak berak egin zituen. Aitak Antoniori erremintak uzten zizkion; anaiari, berriz, ez. Estraperloaren garaian aitari laguntzen zion.

• Gerraosteko gosetea

  Jose Agustin Amonarriz Otaegi (1927) Anoeta

  Gerraostea oso gogorra izan zen. Gabezia handia zegoen, eta jendeak gosea pasa zuen. Agustinen etxean babarruna edota taloa izaten zen jateko; olioa izaten zuten faltan. Baserrian ez zuten goserik pasa: "jana kanbiatzeko gogoa" izan zuten, ordea. Gero, etxean txekorrak hiltzen hasi ziren, "jana nondik sortuko". Hildako txekorra auzoan banatzen zuten, eta orduan indartu zirela dio.

• Bidanira errazionamendu bila

  Jose Agustin Amonarriz Otaegi (1927) Anoeta

  Beizaman bizi izan zen denboran, Bidaniko sindikatura joan behar izaten zuten errazionamendu bila. Kuadrilla bat joan ohi zen astoarekin Beizamatik mendiz mendi.

• "Fiskaleikoen" beldurrez

  Jose Agustin Amonarriz Otaegi (1927) Anoeta

  Gerraostean, beldur handia izaten zen "fiskaleikoak" ibiltzen zirelako garia konfiskatzen. Beizaman gari asko egiten zuten, eta garia zakuetan sartu eta belar-ondoan gorde zutenekoak kontatzen du.

• Aldian-aldian, ogi bat etxera eraman

  Jose Agustin Amonarriz Otaegi (1927) Anoeta

  Beizamatik Anoetara joaten zen bakoitzean ogi bat eramaten zuen etxerako. Ogi handi bat eramaten omen zuen, eta etxean estimazio handia izaten zuen.

• Soldadutzan ardoa eta kakahueteak

  2016 Adineko anoetarren testigantzak () Anoeta

  Antonio Kortajarena: Soldadutzan gosea pasa zuen. Ilara egiten zuten ardoa eta kakahueteak jateko