Ekonomia gerraostean

  • Felisa Arza Urdangarin Errazionamenduko ogia txakurrarentzat

    Felisa Arza Urdangarin (1912) Ataun

    Errazionamendutik jasotzen zutena txakurrari ematen zioten, gogorra eta bel-beltza baitzen. Beraiek etxean egiten zuten ogia. Janaria soberan edukitzen zuten.

  • Sabino Auzmendi Arratibel Gerraosteko otorduak

    Sabino Auzmendi Arratibel (1926) Ataun

    Gerraostean, baserrietan, ogia jateko irina bazeukaten; baina kalean okerrago pasa zuten. Orduko otorduei buruz hitz egiten du.

  • Joxe Joakin Sarasua Gerraostean ogi falta

    Joxe Joakin Sarasua Urkizu (1938) Lezo

    Baserrian egiten zituzten lanak: artoa, belarra ondu... Baserri txikia zen eta ganadu gutxi zuten. Esnea kalera saltzen zuten. Garai haietan miseria handia zegoen. Gerraostean gosea, ogi falta. Taloa eta esneari esker bizi izan zirela dio. Artoa Oiartzunera eramaten zuten errotara, ehotzera.

  • Benardo Irastorza Gerra ostean baserrian bizitzearen abantailak eta eragozpenak

    Beñardo Irastortza Amiano (1928) Irun

    Umetan baserritik bizi ziren: tratua, fruta, esnea... handik ateratzen zuten bizitzeko adina. Gerra ostean baserriko jendea kalekoa baino hobeto bizi zen, baserrian beti baitzen jateko zerbait. Baserrian, hala ere, izan zituzten zailtasunak: ez zieten ematen ogirik errazionamenduan, ez zieten uzten artoa errotan ehotzen... Horregatik, estraperlora jo zuen jende askok; baina umeei ez zitzaien esaten, norbaiti esango ote zioten beldur. Nafarroako errotatara joaten ziren isilka zakua hartuta.

  • Benardo Irastorza Errotan beti ez berri onak

    Beñardo Irastortza Amiano (1928) Irun

    Gerra ostean, Endarlatsako errotara isilka joaten ziren Nafarroara zakua hartuta. Hara jende asko joaten zen, eta ilaran itxaron egin behar izaten zuten txanda iritsi arte. Behin, artoa ehotzeko zain zeudela, gertatutako alukeria kontatzen du.

  • Benardo Irastorza Irinik ez, baina isuna bai

    Beñardo Irastortza Amiano (1928) Irun

    Nafarroara errotara joateko, oinez joaten ziren astoa zakuz kargatuta zutela. Bidean batzuetan guardia zibilekin egiten zuten topo. Behin errotan irina errekisatu zieten eta amorruz beteta itzuli behar izan zuten etxera. Hurrengo egunean, salaketa zeukatela eta isuna ordaindu behar zutela konturatu ziren. Lehen ez zekiten artoa eho gabe jaten edo eskuz txikitzen.

  • Benardo Irastorza Garia egiteari utzi zitzaionekoa

    Beñardo Irastortza Amiano (1928) Irun

    Beñardok oso ume zela ezagutu zuen garia etxean. Garia egiteari utzi egin zitzaion, txoriek jan egiten baitzuten. Beñardok ez zuen ikusi izan nola lantzen zuten garia. Gerra aurretik ogi nahikoa zegoen, gerora gerrak ekarri zuen eskasia.

  • Benardo Irastorza Baserritarrei burla, baina gose garaian zer?

    Beñardo Irastortza Amiano (1928) Irun

    Gerra aurretik baserritarrei burla egiten zieten baserritar izateagatik; baina gerra ostean ez zegoen burlarik, baserritarrek behintzat jatekoa bai baitzuten orduan. Ika-mikak izaten zituzten kaletar erdaldunekin. Eskolan gaztelaniaz ikasten zuten; maisu erdalduna zuten, ona baina zorrotza. Gerra etorri zenean, ezin izan zuten eskolara joan; baina gerra bukatutakoan Irunen aritu zen ikasten La Sallen.

  • Miren Azkarate Villar Gerraostean emakumeek zerbitzu soziala egin beharra

    Miren Azkarate Villar (1955) Donostia

    Gerraostean emakumeek zerbitzu soziala egin behar izaten zuten. 'La gota de leche' izeneko proiektua haurtzaindegi moduko bat zen eta Mirenek bertan egin zuen zerbitzu soziala, ume txikiak zaintzen. Josten eta umeentzako arropatxoak egiten ikasi behar izaten zuten.

  • Bittori Zubeldia Garmendia Baserriko lanak eta estraperloa

    Bittori Zubeldia Garmendia (1926) Baliarrain

    Baserriko lanak: itulan ibili, baratzean jorran, abereekin... Anaia arduratzen zen herriko baserri guztietako txerri-hilketaz. Goserik ez zuten pasa. Baserri batzuk gerraostean, estraperloari esker, negozioa egin zutela kontatzen du.

  • Hilario Garmendia Garmendia Gariaren inguruko lanak

    Hilario Garmendia Garmendia (1932) Baliarrain

    Garia erein eta, heldu artean, bakean utzi behar omen zaio. Artoak aldiz, lan handiagoa ematen zuela kontatzen du. Irina nola egiten zuten. Irina eta babarruna garo pilan zuloa egin eta ezkutatuta izaten omen zuten.

  • Migel Alkaraz Errazionamendua eta baserriko esnea

    Migel Alkaraz Luzuriaga (1942) Pasaia

    Eskolan esne-hautsa ematen zieten eta janari lata batzuk ere bai, kartilla batekin. Elizan edo eskoletan paperak ematen zizkieten eta gero dendan eskuratzen zituzten salgaiak. Baserritar bat esnea ekartzen hasi zenekoa gogoan dauka. Esne-gaina azukrearekin meriendatzen zuen.

  • Kontxita Fernandez de Arroiabe Estraperloan Arabara

    Kontxita Fernandez de Arroiabe Pagoaga (1921) Eskoriatza

    Arabara joaten ziren jenero bila. Normalean ganaduarekin joaten ziren mendiz. Bertan gertatutako istorio bat kontatzen du. Gauez joan behar izaten ziren inongo argitasunik gabe. Inoiz ez zuten arazorik izan soldaduekin-eta denda zutenez ezagutu egiten zutelako. Trenez ere biltzen ziren.

  • Kontxita Fernandez de Arroiabe Estraperlokoa dendan saltzeko

    Kontxita Fernandez de Arroiabe Pagoaga (1921) Eskoriatza

    Beraien etxea taberna, jatetxea eta denda zen. Dezente saltzen zutela dio. Gerra aurreko denda zen. Gerra ostean estraperloko gauzak ere saltzen zituzten denda. Berak 16 urte zituela bere mutil-laguna gerran zebilen, eta hari saldu zizkion 3 kilo baba 18 pezetaren truke.

  • Kontxita Fernandez de Arroiabe Gerra garaian errotak itxita

    Kontxita Fernandez de Arroiabe Pagoaga (1921) Eskoriatza

    Artoa zuten etxean. Gerra denboran errotak itxita egon zirenez talok egiten zituzten. Beraien aitak Gasteiztik ekarri zuen makina bat irina egiteko estraperloan.

  • 1351 Estraperloa Arabatik

    Pako Fernandez de Arroiabe Pagoaga (1923) Eskoriatza

    Arabatik garia ekartzen zuen, estraperlo garaian. Lehenengo astoarekin eta gero motoarekin ere bai. Basorik baso, Gatzagatik. Bergarako batzuk nola harrapatu zituzten, berak saldutako gariarekin. Guardia zibilen kontrolak.

  • 1351 Estraperloan beste batzuk ere

    Pako Fernandez de Arroiabe Pagoaga (1923) Eskoriatza

    Jendea ere ekartzen zuen Arabatik, ohol batzuk jarrita, furgonetan. Arabako mugan, miñoi batek esan ziona. Miñoia bera ere estraperloan ibiltzen zen. Tabernan egoten ziren.

  • 1351 Gasolina kupoa

    Pako Fernandez de Arroiabe Pagoaga (1923) Eskoriatza

    Gasolinarekin zeuden arazoak. Taxilariek kupoa zuten. Gasolina kupoa erakusten du, 1950ekoa.

  • Maria Iztueta Altuna Gerraoasteko errazionamendua; horman zuloa, uzta gordetzeko

    Maria Iztueta Altuna (1931) Baliarrain

    Gerraosteko errazionamendua; ogi beltza, "boniatoak", gogortutako olioa... Osaba alondegian egoten zen eta haren bitartez lortzen zuen amak olioa. Jendea errotara gauez joaten zen. Etxean zuloa egin zuten horman, uzta gordetzeko, etxea miatzera etortzen ziren eta. Estutasunak pasatzen zituzten.

  • Rufina Oiarbide Garmendia Ogia, etxean egindakoa

    Rufina Oiarbide Garmendia (1924) Baliarrain

    Ogi ona egiten zuten etxean. Etxeko garia Ordiziara eramaten zuten errotara. Legamia kanpotik ekartzen zen astean behin. Ogi zati bat gorde egiten zen, hurrengo egin behar zenean, hari nahasteko. Ekonomikan egiten zuten ogia. Errazionamendu sasoian ogi beltz-beltza ematen zieten.