Ekonomia gerraostean

  • Kontxita Fernandez de Arroiabe Gerra garaian errotak itxita

    Kontxita Fernandez de Arroiabe Pagoaga (1921) Eskoriatza

    Artoa zuten etxean. Gerra denboran errotak itxita egon zirenez talok egiten zituzten. Beraien aitak Gasteiztik ekarri zuen makina bat irina egiteko estraperloan.

  • 1351 Estraperloa Arabatik

    Pako Fernandez de Arroiabe Pagoaga (1923) Eskoriatza

    Arabatik garia ekartzen zuen, estraperlo garaian. Lehenengo astoarekin eta gero motoarekin ere bai. Basorik baso, Gatzagatik. Bergarako batzuk nola harrapatu zituzten, berak saldutako gariarekin. Guardia zibilen kontrolak.

  • 1351 Estraperloan beste batzuk ere

    Pako Fernandez de Arroiabe Pagoaga (1923) Eskoriatza

    Jendea ere ekartzen zuen Arabatik, ohol batzuk jarrita, furgonetan. Arabako mugan, miñoi batek esan ziona. Miñoia bera ere estraperloan ibiltzen zen. Tabernan egoten ziren.

  • 1351 Gasolina kupoa

    Pako Fernandez de Arroiabe Pagoaga (1923) Eskoriatza

    Gasolinarekin zeuden arazoak. Taxilariek kupoa zuten. Gasolina kupoa erakusten du, 1950ekoa.

  • Maria Iztueta Altuna Gerraoasteko errazionamendua; horman zuloa, uzta gordetzeko

    Maria Iztueta Altuna (1931) Baliarrain

    Gerraosteko errazionamendua; ogi beltza, "boniatoak", gogortutako olioa... Osaba alondegian egoten zen eta haren bitartez lortzen zuen amak olioa. Jendea errotara gauez joaten zen. Etxean zuloa egin zuten horman, uzta gordetzeko, etxea miatzera etortzen ziren eta. Estutasunak pasatzen zituzten.

  • Rufina Oiarbide Garmendia Ogia, etxean egindakoa

    Rufina Oiarbide Garmendia (1924) Baliarrain

    Ogi ona egiten zuten etxean. Etxeko garia Ordiziara eramaten zuten errotara. Legamia kanpotik ekartzen zen astean behin. Ogi zati bat gorde egiten zen, hurrengo egin behar zenean, hari nahasteko. Ekonomikan egiten zuten ogia. Errazionamendu sasoian ogi beltz-beltza ematen zieten.

  • 1349 Kontrabandoan Mateo astoa laguntzaile

    Jesus Fernandez de Arroiabe Pagoaga (1934) Eskoriatza

    Garia Ozaetatik ekartzen zuen Mateo astoak. Bertan kargatu eta menditik astoa etxera joaten zen bakarrik, eta anaia bizikletan errepidetik. Beraiek jakiten zuten anaia noiz zetorren baina baita Guardia Zibilek ere. Egun batean etxeko tabernan egon ziren Guardia Zibilak zain, baina beraiek ikusi barik, astoak zekarren garia batu eta Guardia Zibilak astoa deskargatuta ikusi zutenean harritu egin ziren.

  • Mertxe Bilbao Ulertzen ez zituzten mehatxuak jasotzen zituztenumetan

    Mertxe Bilbao Bilbao (1929) Erandio

    Errazionamenduan zeuden olioa, azukrea eta tabakoa. Gerra garaian, dendara joaten zirenean, umeak izan arren mehatxatu egiten zituzten euskaldunak izateagatik. Ez ziren politikan sartzen gurasoak.

  • Fernando Aranbarri Gerraostean etxeko gaiak kentzeko beldurrez

    Fernando Aranbarri Oiartzabal (1947) Azkoitia

    Amak esaten zuen gerra garaia baino txarragoa izan zela gerraostea. Gose sasoia izan zen. Beraiek ez zuten garirik hartzen, baina baserritarrek lagundu egiten zieten, bizikletak han uztearen truke. Amari entzun izan zion gerraostean gari-zakua hartu eta mendialdera joan izan zirela aita eta biak, zakua han lurperatzeko, inork kendu ez ziezaien.

  • patxi-etxeberria Gerra ostean, udaletxera entregatu behar

    Patxi Etxeberria Zubiria (1930) Orio

    Gerra ostean, ogia jan nahi eta ezin; beste gauza asko ere bai. Udaletxera hainbeste entregatu behar izaten zuten, izan ala ez izan; artoa, baba, garia eta patata. Eraman egin behar izaten zuten bertaraino.

  • patxi-etxeberria Arrantzaleek arraina debalde

    Patxi Etxeberria Zubiria (1930) Orio

    Arrantzaleek asko eman izan dute beti. Baina, batzuetan haiek ere gutxi hartzen zuten eta ez zuten banatzekorik izaten. Orion lantegirik apenas zegoen.

  • Jesus Ugartemendia "Auxilio social"era jaten

    Jesus Ugartemendia Learreta (1929) Mundaka

    Gerratean "auxilio social"era joaten ziren jaten eta non zegoen azaltzen du. Gaztetxoak eta zaharragoak ere joaten ziren. Bertan laguntzen egoten ziren emakumezkoak herriko falangistak izaten ziren, zelan janzten ziren dakar gogora.

  • Jesus Ugartemendia Ama beste etxe batzuetara lanera zer jan izateko

    Jesus Ugartemendia Learreta (1929) Mundaka

    Bere aita preso zegoela bere ama baserrietara joaten zen alogeran, ortuko lanetan. Beste etxe batzuk garbitzera ere joaten zen. Gosea ezagutu zuten eta jangela sozialetara joaten ziren.

  • Rosario Artoari eta gariari harea nahastu, entregatzeko

    Rosario Barrainkua (1925) Berriz

    Erreketeak sartu eta gero, txerririk hiltzen ez zuten lagatzen. Artoa eta garia entregatu egin behar izaten zuten, eta gutxiago entregatzeko, hondartzako harea nahasten zioten.

  • Justina Kareaga Errota

    Justina Kareaga Gojenola (1928) Aulesti

    Ibarrolan bazuten errota. Artoa zein garia eramaten zuten irinetarako. Errotariak ehuneko bat kentzen zuen, horrela ordaintzen zitzaion errotariari. Gerra sasoian errotak zarratuta zeudela-eta, Arratzuraino joaten ziren.

  • Pili Otazua Dirua behar zen

    Pili Otazua Elordieta (1934) Arratzu

    Arrautzak saltzen ziren azukrea eta ogia edukitzeko. Garai horretan, errazionamendua zegoenez, dirua behar zen gauzak eduki ahal izateko. Beraiek nahiko ondo zeuden beste batzuekin konparatuz, errenta ordaindu behar ez zutelako. Errenta Errege egunean eta Santu Tomasen ordaintzen zen. Errenta, diruarekin ordaintzen zen eta aparte opariak egiten ziren.

  • Pili Otazua Txiroak laguntzen

    Pili Otazua Elordieta (1934) Arratzu

    Bere familiak txiroak laguntzen saiatzen zen. Berak beti ematen zuen dirua laguntzeko. Garai hartan, Arratzun ez zegoen beharrik eta behar izana handia zen. Sepulturetan dirua uzten zen eta herri guztietako elizetan egoten ziren. Bere garaian, Pazkoan, aitabitxik eta amabitxik mokotsak oparitzen zizkien besoetakoei.

  • 216 Gerra ondorengo egoera: baserritik lantegietara lanera; familia ugariak auzoan

    Felipe Altuna Egidazu (1929) Bergara

    Gerra ondorengo urteetan, poliki-poliki, baserritarrak lantegietara jaisten hasi ziren. 1918ko datuak: 38 baserri; biztanleak... Familia handiak; seme-alaba ugari. Francoren garaian, familia ugarientzat diru-sariak egoten ziren. Auzoan hirukiak izan zituen familia batek; aita-puntakoak nortzuk izan ziren gogoan du: Jose Maria Agirre (Zerrajera eta Altos Hornoseko zuzendaria), Aranburu praktikantea.

  • Eduardo Zubiaurre JAZ-Zubiaurre: Merkatuak zabaltzen

    Eduardo Zubiaurre Ariznabarreta (1972) Eibar

    1958. urtean, "Plan de Ullastres" ekonomiaren egonkortze-plana sortu zuen Francoren erregimenak eta horren ondorioz, Uncetak ezin zuen JAZ-ek produzitutako dena saldu. Egoerari aurre egiteko, bezero, saltzaile, banatzaile... berriak bilatzen hasi ziren lantegian. Nazioartean saltzen hasi ziren.

  • Eduardo Zubiaurre JAZ-Zubiaurre: artisautzatik industriara

    Eduardo Zubiaurre Ariznabarreta (1972) Eibar

    Gerraostean, familiak utzitako diru batekin jarri zuen berriz ere martxan lantegia Domingo Zubiaurrek. Artisautza-lana egiten zuenez, ez zituen makina handiak behar. Javier Zubiaurrek eman zion lantegiari bultzada, artisau-lanetik industria jarduerara pasatuz.