Ekonomia gerraostean

  • Juliana Begiristain Taloa egunero

    Juliana Begiristain Auzmendi (1928) Ataun

    Taloa egunero jaten zuten, bi edo hiru aldiz egunean. Errota hurbil zuten, Aiako partean, Kasetatik gora. Ogia hamabostean behin egiten zuten. Goserik ez zuten pasatu

  • Juliana Begiristain Urdiainera txekorra hiltzera

    Juliana Begiristain Auzmendi (1928) Ataun

    Nafarroatik estraperloan jende asko ibiltzen zen orduan. Txekorrik ezin zen hil eta gauez Urdiainera joaten ziren oinez mendiz, hango harakin batengana. Bera ere ibilia da. Ezin eramanik ibiltzen ziren, txahala nekatu egiten zelako.

  • Adineko anoetarren testigantzak 2015 Goserik ez baserrian

    2015 Adineko anoetarren testigantzak () Anoeta

    Maria Teresa Huartemendi: goserik ez zuten pasa taloei eta babarrunei esker.

  • Adineko anoetarren testigantzak 2015 Errazonamendua jasotzen

    2015 Adineko anoetarren testigantzak () Anoeta

    Gregori: Errazionamendua ezagutu zuen, gozo-denda baten ondoan jasotzen zuten. Amari laguntzen dion bila.

  • Garbiñe aperribai Gerraosteko elikagaiak

    Garbiñe Aperribai Larrañaga (1932) Arrasate

    Gerraostean ez zuten goserik pasa baina errazionamendu txartela erabiltzen zuten. Babarrunak eta morokilak jaten zituzten egunero. Gabonetan, Zerrajerak elikagai asko ematen zituen herrian. Sagarrak ez ziren inoiz falta etxean. Sardinak, antxoak eta txitxarroa ere egoten ziren.

  • Felisa Arza Urdangarin Gerra ostean errotatara ezkutuan

    Felisa Arza Urdangarin (1912) Ataun

    Herrian ez zuten irina ehotzen uzten gerra ostean. Horregatik, beste errota batzuetara joaten ziren. Estraperloa izaten zen garai hartan, eta guardia zibilek harrapatuz gero, irina kendu eta isuna jartzen zuten. Felisa bera ibiltzen zen lan haietan mando handi batekin.

  • Felisa Arza Urdangarin Errazionamenduko ogia txakurrarentzat

    Felisa Arza Urdangarin (1912) Ataun

    Errazionamendutik jasotzen zutena txakurrari ematen zioten, gogorra eta bel-beltza baitzen. Beraiek etxean egiten zuten ogia. Janaria soberan edukitzen zuten.

  • Sabino Auzmendi Arratibel Gerraosteko otorduak

    Sabino Auzmendi Arratibel (1926) Ataun

    Gerraostean, baserrietan, ogia jateko irina bazeukaten; baina kalean okerrago pasa zuten. Orduko otorduei buruz hitz egiten du.

  • Joxe Joakin Sarasua Gerraostean ogi falta

    Joxe Joakin Sarasua Urkizu (1938) Lezo

    Baserrian egiten zituzten lanak: artoa, belarra ondu... Baserri txikia zen eta ganadu gutxi zuten. Esnea kalera saltzen zuten. Garai haietan miseria handia zegoen. Gerraostean gosea, ogi falta. Taloa eta esneari esker bizi izan zirela dio. Artoa Oiartzunera eramaten zuten errotara, ehotzera.

  • Benardo Irastorza Gerra ostean baserrian bizitzearen abantailak eta eragozpenak

    Beñardo Irastortza Amiano (1928) Irun

    Umetan baserritik bizi ziren: tratua, fruta, esnea... handik ateratzen zuten bizitzeko adina. Gerra ostean baserriko jendea kalekoa baino hobeto bizi zen, baserrian beti baitzen jateko zerbait. Baserrian, hala ere, izan zituzten zailtasunak: ez zieten ematen ogirik errazionamenduan, ez zieten uzten artoa errotan ehotzen... Horregatik, estraperlora jo zuen jende askok; baina umeei ez zitzaien esaten, norbaiti esango ote zioten beldur. Nafarroako errotatara joaten ziren isilka zakua hartuta.

  • Benardo Irastorza Errotan beti ez berri onak

    Beñardo Irastortza Amiano (1928) Irun

    Gerra ostean, Endarlatsako errotara isilka joaten ziren Nafarroara zakua hartuta. Hara jende asko joaten zen, eta ilaran itxaron egin behar izaten zuten txanda iritsi arte. Behin, artoa ehotzeko zain zeudela, gertatutako alukeria kontatzen du.

  • Benardo Irastorza Irinik ez, baina isuna bai

    Beñardo Irastortza Amiano (1928) Irun

    Nafarroara errotara joateko, oinez joaten ziren astoa zakuz kargatuta zutela. Bidean batzuetan guardia zibilekin egiten zuten topo. Behin errotan irina errekisatu zieten eta amorruz beteta itzuli behar izan zuten etxera. Hurrengo egunean, salaketa zeukatela eta isuna ordaindu behar zutela konturatu ziren. Lehen ez zekiten artoa eho gabe jaten edo eskuz txikitzen.

  • Benardo Irastorza Garia egiteari utzi zitzaionekoa

    Beñardo Irastortza Amiano (1928) Irun

    Beñardok oso ume zela ezagutu zuen garia etxean. Garia egiteari utzi egin zitzaion, txoriek jan egiten baitzuten. Beñardok ez zuen ikusi izan nola lantzen zuten garia. Gerra aurretik ogi nahikoa zegoen, gerora gerrak ekarri zuen eskasia.

  • Benardo Irastorza Baserritarrei burla, baina gose garaian zer?

    Beñardo Irastortza Amiano (1928) Irun

    Gerra aurretik baserritarrei burla egiten zieten baserritar izateagatik; baina gerra ostean ez zegoen burlarik, baserritarrek behintzat jatekoa bai baitzuten orduan. Ika-mikak izaten zituzten kaletar erdaldunekin. Eskolan gaztelaniaz ikasten zuten; maisu erdalduna zuten, ona baina zorrotza. Gerra etorri zenean, ezin izan zuten eskolara joan; baina gerra bukatutakoan Irunen aritu zen ikasten La Sallen.

  • Miren Azkarate Villar Gerraostean emakumeek zerbitzu soziala egin beharra

    Miren Azkarate Villar (1955) Donostia

    Gerraostean emakumeek zerbitzu soziala egin behar izaten zuten. 'La gota de leche' izeneko proiektua haurtzaindegi moduko bat zen eta Mirenek bertan egin zuen zerbitzu soziala, ume txikiak zaintzen. Josten eta umeentzako arropatxoak egiten ikasi behar izaten zuten.

  • Bittori Zubeldia Garmendia Baserriko lanak eta estraperloa

    Bittori Zubeldia Garmendia (1926) Baliarrain

    Baserriko lanak: itulan ibili, baratzean jorran, abereekin... Anaia arduratzen zen herriko baserri guztietako txerri-hilketaz. Goserik ez zuten pasa. Baserri batzuk gerraostean, estraperloari esker, negozioa egin zutela kontatzen du.

  • Hilario Garmendia Garmendia Gariaren inguruko lanak

    Hilario Garmendia Garmendia (1932) Baliarrain

    Garia erein eta, heldu artean, bakean utzi behar omen zaio. Artoak aldiz, lan handiagoa ematen zuela kontatzen du. Irina nola egiten zuten. Irina eta babarruna garo pilan zuloa egin eta ezkutatuta izaten omen zuten.

  • Migel Alkaraz Errazionamendua eta baserriko esnea

    Migel Alkaraz Luzuriaga (1942) Pasaia

    Eskolan esne-hautsa ematen zieten eta janari lata batzuk ere bai, kartilla batekin. Elizan edo eskoletan paperak ematen zizkieten eta gero dendan eskuratzen zituzten salgaiak. Baserritar bat esnea ekartzen hasi zenekoa gogoan dauka. Esne-gaina azukrearekin meriendatzen zuen.

  • Kontxita Fernandez de Arroiabe Estraperloan Arabara

    Kontxita Fernandez de Arroiabe Pagoaga (1921) Eskoriatza

    Arabara joaten ziren jenero bila. Normalean ganaduarekin joaten ziren mendiz. Bertan gertatutako istorio bat kontatzen du. Gauez joan behar izaten ziren inongo argitasunik gabe. Inoiz ez zuten arazorik izan soldaduekin-eta denda zutenez ezagutu egiten zutelako. Trenez ere biltzen ziren.

  • Kontxita Fernandez de Arroiabe Estraperlokoa dendan saltzeko

    Kontxita Fernandez de Arroiabe Pagoaga (1921) Eskoriatza

    Beraien etxea taberna, jatetxea eta denda zen. Dezente saltzen zutela dio. Gerra aurreko denda zen. Gerra ostean estraperloko gauzak ere saltzen zituzten denda. Berak 16 urte zituela bere mutil-laguna gerran zebilen, eta hari saldu zizkion 3 kilo baba 18 pezetaren truke.