Ekonomia gerraostean

  • Joxe Manuel Apalategi Basoko lana, gogorra: gau eta egun bertan

    Joxe Manuel Apalategi Tolosa (1927) Ataun

    Basoan "lantegian" lanean jarduten zutenean, txabola egin eta bertan lo egiten zuten. Sukaldaria edo "arrantxeroa" izaten zuten. Lan gogorra zen basokoa. Soldata. Gerraostean, errazionamendu sasoian, ardoa errazionamenduan eta ogi eskasia ere egon zen. Babarekin bakarrik pasa behar eta hura ere zomorroekin.

  • Carmen Apellaniz Garbigailuaren barruan egiten zuten esnea, herrian banatzeko

    Carmen Apellaniz Aizpitarte (1931) Eibar

    Emakumeek laguntza eskatzen zioten Mercedes Kareagari. Caritasen esnea egin eta banatzen zuten eta, kalitate onekoa izateko, Otsein garbigailu bat erabiltzen zuten ura eta esne-hautsa nahasteko. Jendeak gero botilak edo pitxerrak eramaten zituen eta beraiek esnea banatzen zuten.

  • Irene Ezpeleta Gerra garaian, patatak egunero

    Irene Ezpeleta Urkia (1935) Arrasate

    Aretxabaletan bizi ziren lehengusuak egunero igotzen ziren baserrira, gosea zutelako. Egunero patatak afaltzen zituzten, era ezberdinetan eginak. Garia, errekisatu egiten zen eta militarrek eraman egiten zuten.

  • Irene Ezpeleta Jenero gutxi gerraostean

    Irene Ezpeleta Urkia (1935) Arrasate

    Baserrian ez zuten goserik pasa baina beste jende askok bai. Dirurik ez zegoen baina jenero gutxi zegoen ere. Istorio bat kontatzen du.

  • Maria Luisa Muguruza Osaba Lasarteko maistraren alde deklaratzen

    Maria Luisa Muguruza Tellaetxe (1947) Lasarte-Oria

    Janaria lortzeko kupoiak etxean ikusi ditu. Lasarteko maistra zen Maria Etxaniz norbaitek salatu egin zuen eta bere osaba joan zen haren alde deklaratzera.

  • Begoña Aranzadi Kartila eta razionamendua; estraperloa

    Begoña Aranzadi Manterola (1935) Usurbil

    Izebak taberna eta denda bat zuen eta Usurbilera jaoten ziren razionamenduaren bila, auzokoei banatzeko. Guardia zibilak behin Begoñaren ama harrapatu zuen ogi zuriarekin.

  • Teresa Aresti Familia aberatsean ere gose

    Teresa Aresti Izagirre (1924) Amorebieta-Etxano

    Areetako (Getxo) hondartza ondoko txalet batean egon zen neskame. Sukaldari lanak ere egiten zituen eta jateko asko kokoz beteta izaten zuten. Nahiz eta etxekoak aberatsak izan, ez zuten nahi beste jaten.

  • Enrike Lopez Gosea eta errazionamendua

    Enrike Lopez Bilbao (1930) Bermeo

    Gose-garaian, izeba batek ematen zion jana. Errazionamenduaren ondorioak ere azaltzen ditu, zenbait produktu erosteko zeuden zailtasunak eta ilarak.

  • Luzia Altonaga Elantxoben bagenuen zer jan

    Luzia Altonaga Zallo (1925) Bermeo

    Elantxoben ezagunak aurkitu zituzten; amak bazuen diru apur bat janaria lortzeko. Bermeon handik, hortik eta hemendik, aurkitzen zuten zer jan; errazionamendua aurkitu zuten.

  • Luzia Altonaga Errazionamendua

    Luzia Altonaga Zallo (1925) Bermeo

    Errazionamendua udalak antolatzen zuen. Paperen bitartez egiten zuten erosketa. Taloak egiteko irina erostera errotara joaten zen.

  • Luzia Altonaga Estraperloa

    Luzia Altonaga Zallo (1925) Bermeo

    Ontzi handiek itsasoen harrapatutakoa gorde, eta hura erosten zuten emakumeek.

  • Luzia Altonaga Bihozbera zen aita

    Luzia Altonaga Zallo (1925) Bermeo

    Aita oso bihozbera zen. Hainbat ume goseturen ama bati egunero ematen zion arraina hiztunaren aitak.

  • Felix Arroitajauregi Errazionamendu txartelak gerraostean

    Felix Arroitajauregi Altuna (1940) Eibar

    Gerra bukatu zenean jaio zen Felix. Etxean ez zuten goserik pasa, aita frankista zelako eta errazionamenduko txartel gehiago zituztelako.

  • Pepi Astigarraga Gose handia pasa zuten

    Pepi Astigarraga Urkola (1932) Lasarte-Oria

    Gose handia pasa zuten gerraostean. Estraperloan ekartzen ziren hainbat gai, baina dirua behar haiek erosteko. Amak ekarritako ogi gogorra urarekin biguntzen zuten. Errazionamenduko txartelarekin joaten zen jateko bila, baina askotan jada gastatuta zegoela esaten zioten eta, azkenean, gurasoak joaten ziren.

  • Miren Zumeta Gerraostean ogia etxean egiten zuten

    Miren Zumeta Egia (1936) Lasarte-Oria

    Gerra sasoian Usurbilen geratu ziren. Gerraosteko errazionamendua. Kartillarekin dendara, "traperia"ra. Ogi zuririk ez zen izaten, baina beraiek etxean egiten zuten. Usurbilen bizi zirenean, okindegi bat zuten azpian eta han ikasi zuen amak. Ama baserrira joaten zen laguntzera eta handik jatekoa ekartzen zuen. Babarruna egunero.

  • Petra Agirregomezkorta Gerra garaian zer jaten zen

    Petra Aguirregomezcorta (1926) Pedro Egiguren Larrañaga (1927) Eibar

    Umetan eta gaztetak ez zituzten dilista edo "lentejak" jaten. Gerra garaian, batata edo "boniatua" jaten zuten patataren ordez. Baba beltzak, zuriak eta gorriak jaten zituzten. Baserrietan kalean baino gose gutxiago pasatu zen. Kaleko jendia, ogia eta babarrunak jatera joaten ziren baserrietara.

  • Felix Eskisabel Zurutuza Nafarroara patata bila

    Felix Eskisabel Zurutuza (1929) Ataun

    Gerra bukatutakoan, gosea etorri zen. Nafarroara joan behar izaten zuten patata bila; Felix behin hara joaten zen gizon batekin joan zen, eta 40 kilo patata ekarri zituen lehenengo bidaian. Bigarren bidaian, abentura handiak pasa zituen.

  • Joxe Mari Iraola Etxean egiten zuen ogia, errazionamendukoa ez zelako jateko modukoa

    Joxe Mari Iraola Zabalo (1920) Anoeta

    Errazionamenduan banatzen zuten ogi beltza ez zegoen jaterik. Berak etxean egiten zuen ogia, beraientzat eta aldamenekoentzat. Gerra sasoian hasi ziren garia egiten, ogia ahitu zenean. Gero errotak itxi zituzten.

  • Joxe Mari Iraola Errazionamendu sasoian, esandakoa entregatu behar

    Joxe Mari Iraola Zabalo (1920) Anoeta

    Errazionamendu sasoian, esaten zieten kopurua entregatzen zuten (babarruna, artoa...). Udaletxean bertan pisatzen zituzten. Beraiek ez zuten goserik pasa, baina kalean bai.

  • Joxe Mari Iraola Baserrian goserik ez; elikagaiak entregatzera Anoetara

    Joxe Mari Iraola Zabalo (1920) Anoeta

    Baserrian aukerarik ez, baina beti egoten zen zerbait jateko. Etxeko gaiak entregatu behar izaten zituzten Anoetan. Anoetara ez zegoen biderik eta zuzenean jaisten ziren Elormenditik.