Ekonomia gerraostean

  • Fermin Larrarte "Kontrabandisten badia", arroketan

    Fermin Larrarte Zuzaia (1927) Hondarribia

    Arroketatik ere egiten zuten kontrabandoa, baserritarrek. Mendiz mendi joaten ziren, gauez. Guardien kontrolak. Aurretik joaten zen bat. Batela kargatzen ito ere egin ziren batzuek. "Kontrabandisten badia". Lehorretik seinaleak egiten, argiekin.

  • Fermin Larrarte 200 pezeta ordaintzen zuten kontrabando gaua

    Fermin Larrarte Zuzaia (1927) Hondarribia

    200 pezeta ordaintzen zuten kontrabando lana egiteagatik. Santa Engraziatik Jaizkibelera igo, eta handik arroketara. Paketeak non gordetzen zituzten: iratze eta inaurkin artean; sega eramaten zuten.

  • Fermin Larrarte Paretan zuloa, paketeak gordetzeko

    Fermin Larrarte Zuzaia (1927) Hondarribia

    Etxean tranpak zituzten eginda paketeak gordetzeko. Zuloa (tunel bat) armairu batekin estaltzen zuten.

  • 971 Angulen kontrabandoan: 15 kilo sabelaldean

    Maria Goikoetxea Kanpandegi (1927) Hondarribia

    Angulen kontrabandoa. Sabelaldean 15 kilo ezkutatu, eta Donostiara eta Aginagara eramaten zituen. Mutikoa eramaten zuen disimulatzeko. Hendaiatik senarren gurasoek ekartzen zituzten. 800 kilo Irunera eraman, eta 20 ogerleko eman zizkieten.

  • Bittor Galarza Angula eta sakarina kontrabandoa

    Bittor Galarza Ugarte (1934) Hondarribia

    Kontrabandoa angulekin. Ventasen zegoen kontrola. Gaintxurisketako Martinen kontuak: sakarina zakua pasatu zuenekoa.

  • 1289 Aramaiora estraperloan

    Milagros Ertzilla Arregi (1934) Arrasate

    Gerraostean garia udaletxera eramatera behartuta zeuden. Garia estraperloan ehotzeko Aramaiora eramaten zuten, gauez, astoan kargatuta, basorik baso. Beste auzotarren batekin elkartuta, gauez joan, garia eho, eta gauez itzultzen ziren.

  • 1226 Gerraosteko miseria

    Eusebio Okina Bengoa (1929) Arrasate

    Eusebioren lehen soldata eguneko 5,50 pezeta izan zen. Garai hartan 60 pezeta ordaintzen zen arrautza dozena bategatik, eta arrautza batekin egiten zen zazpi lagunentzako tortilla. Udaleko gestioak eta horrelakoak baserritarrek baserriko gauzekin ordaintzen zituzten, dirurik ez zutelako.

  • 1303 Guardia Zibilen maltzurkeriak

    Javier Arregi Liziaga (1925) Arrasate

    Guardia Zibilek nahita garia oker neurtu eta 1.500 pezetako isuna jarri zioten Kataide baserriari.

  • 1313 Kupoarekin tranpak

    Pedro Agiriano Urrutia (1932) Arrasate

    Gariaren kupoa ordaintzerakoan, behin aitak zorroak urarekin busti zituen, gehiago pisatu zezaten. Den-denarekin itzuli behar izan zen Pedro etxera gurdiarekin. Ia ekoizpenaren erdia entregatu behar izaten zuten. Eguneroko gosaria artoa, taloa edo morokila esnearekin izaten zen.

  • 1313 Estraperloa Arabatik

    Pedro Agiriano Urrutia (1932) Arrasate

    Irina eta patata ekartzen zuten estraperloan Arabatik. Patata-zorroak trenetik bota etxe inguruan, eta gauez astoarekin jasotzen zituzten. Aitak Arabatik astoarekin ekartzen zuen irina.

  • 1409 Errotak itxita egon zirenekoa

    Facundo Garai Txintxurreta (1931) Arrasate

    Errotak prezintatu zituztenean, Oñatiko Araotz auzora ere joaten ziren garia ehotzera. Arabatik garia eta patatak estraperloan ekartzen zituzten, gauez. Etxeko gari, arto eta babarrun ekoizpenaren zati bat udalari eman behar izaten zitzaion.

  • 1413 Gerra osteko jatorduak

    Patxi Bengoa Sagasta (1932) Arrasate

    Errotak itxita zeudenean, herriko errota batera joan behar izaten zuten etxerako garia ehotzera. Baina zahi asko eta irin gutxi ematen zuten bertan, eta horregatik Elorriora joaten ziren ehotzera. Babarrunak eta urdaia jaten zituzten egunero eguerdian, eta porru-patatak gauean. Gaztaina denboran gaztainak, egosita edo erreta. Esne trago bat eta ohera.

  • Juli Berezibar Arabaolaza Ogia estraperloan

    Juli Berezibar Arabaolaza (1916) Arrasate

    Errazionamendu garaian, Adrian Garmendiaren okindegian estraperloan egiten zieten ogia jaten zuten.

  • Ignazia Llodio Bengoa Errazionamendu garaian, okindegian neskame

    Inazia Llodio Bengoa (1917) Arrasate

    Gerra ostean, errazionamendua etorri zenean, Arrasateko Azkarate okindegian zegoen lanean. Okindegian lan egin arren, ez zuten ogi zuririk jaten; "zegoena" jaten zuten. Irina Zaragozatik ekartzen zien.

  • Ignazia Llodio Bengoa Okindegia eta errazionamendua

    Inazia Llodio Bengoa (1917) Arrasate

    Gerra bukatu zenean, errazionamendua jarri zuten. Ogi beltza izaten zen. Azkarate okindegian egiten zuen lana denbora horretan: okindegian ez zuten errotarik, labea bakarrik. Irina kanpotik ekartzen zuten. Errazionamendua ere bertan partitzen zuten.

  • Ignazia Llodio Bengoa Errotak eta garia entregatzea

    Inazia Llodio Bengoa (1917) Arrasate

    Gerra ostean, Uribarrin eta Santa Agedan baziren errotak, baina baserritarrik ez zuten garirik; entregatu egin behar izaten zuten.

  • Elbira Berriotxoa Munoa Dendak eta errazionamendua

    Elbira Berriotxoa Muñoa (1925) Arrasate

    Gerra denboran, herriko denda batzuk itxi egin zituzten. Errazionamendua jarri zutenean, dendetan ilara luzeak, orduetakoak, egoten ziren janaria eskuratu ahal izateko. Azkarate okindegia etxe ondoan zegoen.

  • Elbira Berriotxoa Munoa Gose garaia

    Elbira Berriotxoa Muñoa (1925) Arrasate

    Gose denboran, Elbiraren etxekoek ez zuten goserik pasa; berak Durangoko barnetegian bai. Amak taloak eta morokilak egiten zituen. Elbirak gustuko zuen amaren morokila, azukrearekin. Gari-irinarekin egindako ahia prestatu ohi zuen amak.

  • Elbira Berriotxoa Munoa Arrautzak entregatu behar

    Elbira Berriotxoa Muñoa (1925) Arrasate

    Gerra ostean, astean dozena bat arrautza entregatu behar izaten zuten alondegian.

  • Juantxo Berezibar Garro Garia entregatu behar

    Juan Berezibar Garro (1934) Arrasate

    Garia entregatu egin behar izaten zuten (udalera, abadeari...): 25 kiloko hiru zaku. Etxerako ez zitzaien gari asko geratzen. Irina Markuletetik eta inguruko errota batetik lortzen zuten.