Ekonomia gerraostean

  • Gloria Susaeta Ogia, taloa eta morokila egiten

    Gloria Susaeta Onaindia (1929) Muxika

    Ogia zelan egiten zuten azaltzen du pasarte honetan. Etxeko mahaiaren bueltan asko batzen ziren. Taloa eta morokila ere jaten zuten. Platerik barik denek jaten zuten leku beretik.

  • Felix Ajuria Belar Galdutako esnea edan

    Felix Ajuria Belar (1924) Arrasate

    Elman lanean zebileneko pasadizo bat kontatzen du. Makinan lanean zebilela, berarekin mutiko bat egoten zen bere ondoan "matxoak" kolokatzen. Amak "armosua" ekarri zion Felixi, baina esnea galduta zegoen. Esnea botatzera zihoala, mutikoak ez botatzeko esan zion. Hark edan zuen mindutako esnea.

  • Inazio Barandiaran Sukia Gerraosteko kontrabandoa

    Inazio Barandiaran Sukia (1927) Ataun

    Janari gutxi zegoen gerraostean eta kontrabandoan aritzen ziren Nafarroa aldera joanda. Mutil bat tiroz hil zutela azaltzen du. Anekdota bat kontatzen du.

  • Laureano Telleria Ordozgoiti Perretxikoak bai, baina oliorik ez

    Laureano Telleria Ordozgoiti (1935) Segura

    Lehen perretxiko ugari zegoen; baina oliorik ez zegoenez, txerriei ematen zitzaizkien jateko. Lehen olioa estraperloan lortzen zen, baina oso garesti.

  • Laureano Telleria Ordozgoiti Estraperloaren garaiko anekdota

    Laureano Telleria Ordozgoiti (1935) Segura

    Estraperloa gerra ostean egiten zen. Dendatan tranpan saltzen zuten estraperloan aritzen zirenei erositako jeneroa. Araba aldera patata bila joaten zen jendea, 3-4 asto hartuta, gauez, ezkutuan. Errotak itxita egoten ziren, ezin zezaten irinik eho; baina hor ere tranpak egiten ziren. Txerria ez zegoen nahi zenean hiltzerik, baimena behar zen horretarako. Horri lotutako anekdota kontatzen du.

  • Tere Eizagirre Gerraosteko zailtasunak

    Tere Eizagirre Irure (1944) Zestoa

    Gerraostean, gariaren parte bat entregatu beharrak eta familia ugariek zailagoa egiten zuten bizimodua. Errazionamendua ezagutu zuen. Kalekoek okerrago pasatu zuten baserritarrek baino. Beti antzerakoa jaten zuten arren, ez zitzaien jatekoa falta. Haragia kontserbatzeko gatzetan sartzen zen (zezina).

  • Mari Pilar Manterola "Gorrien" aldekoak izateagatik, markatuta

    Mari Pilar Manterola Salegi (1949) Zumaia

    Kalean bazekien zeinekin ahal zuen euskaraz egin eta zeinekin ez. "Gorrien" aldekoak izateagatik markatuta zeuden herrian. Errazionamenduan ez zieten ematen ezer. 'Sección femenina' arduratzen zen errazionamenduaz. Jatun txarra izan zen txikitan.

  • Joxe Mari Agirregomezkorta Eskola garaiko kontuak; errazionamendua

    Joxe Mari Agirregomezkorta Zelaiaran (1936) Pasaia

    Biteri eskolan ibili zen. Neskak eta mutilak aparte. Zer ikasten zuten. "Cara al sol" kantatu behar izaten zuten. Errazionamenduarekin ere gogoratzen da. Ogi beltza eta olio gutxi.

  • Joxe Mari Agirregomezkorta Baratza, babarruna, esnea...

    Joxe Mari Agirregomezkorta Zelaiaran (1936) Pasaia

    Aitak baratza izan zuen gerra aurretik. Joxepa arreba zaharrenaren anekdota kontatzen du: haziak erosten zituen, ereiteko izan beharrean jateko. Babarruna. Esnea Bordaunditik ekartzen zuten, marmita txiki batekin. Igandetan garbantzua.

  • Eibarko familien zilarrezko aparatuak garbitzen zituzten

    Gloria Ansuategi Aldekoa (1918) Berriz

    Ama Eibarrera joaten zen baserriko produktuak saltzera. Gerran hondatutako zilarra etxera eramaten zuen, bertan garbitu eta jabeei bueltatzeko.

  • Joxe Bikuña Agirre Gerraostean kontrabandoa eta estraperloa Ataunen

    Joxe Bikuña Agirre (1935) Ataun

    Gerraosteko gosea zela eta, Ataunen kontrabandoa eta estraperloa egon zen. Garia, ogia, olioa eta bestelakoak lortzera joaten ziren Nafarroara bizikletaz. Guardia zibilaren kontrolak.

  • Higinio Etxabe Gosea; tripa-truke lanak

    Higinio Etxabe Getaria (1933) Eskoriatza

    Gerraostean, Tripa-truke bidez lanera joaten zen jendea. Kalean gose handia pasatzen zuen jendeak. Baserrian beti babarruna jaten zen.

  • Joxe Migel Elduaien Gerra osteko errazionamendua eta estraperloa

    Joxe Migel Elduaien Emazabel (1934) Hondarribia

    Gerra ondorengo miseria. Errazionamendua. Lenteja txarra, harriz josia. Ogia eta taloak. Hendaiara joaten zen ogi zuri bila, batelarekin. Ezkutuan azukrea ekarri, eta saldu egiten zuten. Sakarina. Kontrabandoarekin dirua egiten zuten batzuek. Portuges asko itotzen ziren, bestaldera igerian joan nahian.

  • Andoni Etxarri Hegoaldekoek harrapatutako arraina Hendaian saltzen

    Andoni Etxarri (1943) Hendaia

    Hendaiako arrantzaleak itsasora irteten ziren, itsasoan Hegoaldeko arrantzaleei arraina erosi eta barkua kargatutakoan Hendaian saltzen zuten. Andoniren aitak kaierak izaten zituen kontu haiek eramateko; behin polizia etxea miatzera etorri zen eta Andonik kaier hura hartu eta ezkutatu egin zuen eskolako kaierekin batera.

  • Andoni Etxarri Aita kontrabandoan eta kontrabandoaren arriskuak

    Andoni Etxarri (1943) Hendaia

    Aita hainbat gauzarekin aritzen zen kontrabandoan eta oso arriskutsua izaten zen batzuetan. Mugan kontrabandoak zer norabide izaten zituen azaltzen du. Behin ibaian igerian zebilen emakume bati guardia zibilek tiro egin zioten ihesi zebilelakoan.

  • Andoni Etxarri Bidasoa ibaia, Euskal Herriko "Berlingo murrua"

    Andoni Etxarri (1943) Hendaia

    Gerraostean muga bi urtez itxita egon zen. Gerraostean, anaia Pasaian bizi zen osaba-izeben etxean eta noizean behin bisitan etortzen zitzaien: ibaiaren beste aldetik agur egiten zien. Guardia zibilen kontrola leku askotan zegoen, baina zigarro pakete batekin haiek erosterik bazegoen.

  • Elizazu Errazionamendua; ogia eta olioa

    Tere Elizazu Azaldegi (1937) Hondarribia

    Errazionamendua. Kartilarekin joaten zen ama dendara. Ogia nolakoa zen. Hendaiara joaten ziren ogi zuri bila. Olioa osabak ekartzen zuen, eta komunean ezkutatzen zuten. Ezkondu ondoren, kooperatibara.

  • Pako Lizarraga Jeneroa entregatzeko komeriak

    Pako Lizarraga Peña (1935) Hondarribia

    Lehen janaria gorde egiten zuten udaletxean entregatu behar ez izateko. Beste batzuek, ordea, jeneroa erosi egin behar izan zuten eskatutakoa entregatu ahal izateko.

  • Joxe Ramon Goikoetxea Artoa eta babarruna entregatu beharra

    Joxe Ramon Goikoetxea Berra (1931) Hondarribia

    Artoa, babarruna eta patata Amuten entregatu behar izaten zituzten. Jaizkibeldik barrena patata kontrabandoa. Errazionamendua.

  • Joxe Mari Arbelaitz Errazionamendua eta eskasia

    Jose Mari Arbelaitz Arozena (1932) Hondarribia

    Errazionamendua. Ogia. Sardina-zaharrak eta potajea. Lehengusu arrantzaleek arraina ematen zioten aitari. Pagarik ez zieten ematen, eta erregetako oparirik ere ez zuten. Oinetakoak. Neguan ere alpargatekin.