Gerraren hasiera

  • Imanol Garaigordobil Berriozabal Gerran, baserria erre zieten

    Imanol Garaigordobil Berriozabal (1932) Legutio

    Sei urtetik hamabira arte ibili zen eskolan, eta gero lanean hasi zen. Gerra hasi zenean, Gasteiz ondoan dagoen Monasterioguren herrira joan ziren babes bila. Aita EAJko buruzagia zen, eta kostata egin zuen ihes. Soldaduek etxeari su eman zioten, eta nola garretatik ihes egin zuten azaltzen du Imanolek.

  • 1621 Lekeitioko aduana

    Begoña Ansotegi Txakartegi (1928) Lekeitio

    Astilleroan aduana egon zen. Gogoan du hura eta beste eraikin batzuk sutan zeudela sartu zirela tropa frankistak herrira. Bandera errepublikanoa egoten zen aurretik. Gero Itsasalden egon zen aduana.

  • Jose Eiguren Gerra hasierako oroitzapenak

    Jose Eiguren Mendiguren (1927) Lekeitio

    Nazionalak sartu zirenekoa zelan gomutatzen duen kontatzen du. Etxe batzuk erre zituzten. Centro Republicano eta EAE-ANVren egoitzak edo batzeko tokiak egon ziren herrian.

  • Salbador Anakabe Pasai San Pedron gerra aurretxoan

    Salbador Anakabe Mendieta (1925) Lekeitio

    Gerra aurretxoan, aitak Pasaia San Pedron egiten zuen lan, eta hara joan zen bera ere. Han ibili zen eskolan denboraldi batez. Gero, umetan egindako hainbat lagun pasaitar aurkitu zuen soldadutzan.

  • Bitoria Aboitiz Gerra Zibila hasi zenean

    Bitoria Aboitiz Atxabal (1931) Lekeitio

    Gerra hasi zenean bost urte zituen Bitoriak; hala ere, ondo gogoan ditu orduan bizitakoak. Baporean sartu ziren alde egiteko asmoarekin, baina azkenean etxera bueltatu ziren. Erasoak hasten zirenean, zubiko kobazuloan ezkutatzen ziren. Jende asko batzen zen bertan. Moilan mairuak ikusi zituela gu gogoan. Beheko botika ondoan zegoen bodegoi baten antzerakoa zen Mataklan. Eta askotan umeak bertan batzen ziren gurasoak beste zeregin batzuetan zebiltzan bitartean.

  • Xexili Pikabea Gerra hasiera

    Xexili Pikabea Zuloaga (1920) Lezo

    Gerra hasi zenean, Donostiatik etxera itzuli zen. Erreketeak azaldu zirenean Lezon, denak ikaratu ziren. Tiro-hotsak entzuten zituzten gerran eta babesteko beraien baratzeko txabolan sartzen ziren.

  • Martxiel Garmendia Gerra hasierako oroitzapenak

    Martxiel Garmendia Legorburu (1926) Lezo

    Gerra hasi zen egunean, Errenteriara jaitsita zegoen mezara izebarekin. Gogoan du moto bat zegoela kalean eroria eta odol markak lurrean. Etxera etorri eta tiroak entzuten ziren Gaintxurizketa aldean.

  • Margari Garbizu Eskolan hegazkinen zarata entzutean, mahai azpira sartzen ziren

    Margari Garbizu Aranburu (1927) Lezo

    Errepublikako sinboloak erretzen ikusi zituen, udaletxetik kenduta. Osabak esaten zion: "besteek 'Viva España' esatean, zu ixilik".

  • Margari Garbizu Gerra zibilean gaizki pasa zuten, baina goserik ez

    Margari Garbizu Aranburu (1927) Lezo

    Jendea marmitarekin eltzekoaren bila joaten zela gogoratzen du eta baratzean zegoela aza ostoak nola eskatzen zizkioten ere bai. 13 urterekin sagardotegira neskame joan behar izan zuen San Pedrora.

  • Angela eta Joxe Mari Nazionalak sartu zirenekoa

    Angela Galparsoro Larrea (1922) Legazpi

    Gerra denborako oroitzapenak. Inguruko nazionalistak eta errepublikazaleak Ormakio mendi aldera joan ziren. Nazionalak Telleriarten sartu zirenean, ama eta Angela bakarrik zeuden etxean; neskamea jaiotetxera joana zen. Auzoko batzuen etxean pasatu zuten gaua. Gogoan du soldaduei merienda eman ziela.

  • Secundino Arrizabalaga Bala-zorroetako brontzea traperoari

    Secundino Arrizabalaga Murua (1930) Legazpi

    Legazpira falangistak sartu ziren eguna gogoan du. Osabak hamazazpi urterekin ihes egin nahi izan zuen baina Bilbon hil zuten. Soldaduekin berriketan aritzea joaten ziren bala-zorroak ematen zizkietelako. Bala-zorroetako brontzea traperoari saltzen zioten gero.

  • Secundino Arrizabalaga Soldaduak Legazpiko kaleetan

    Secundino Arrizabalaga Murua (1930) Legazpi

    Jende askok egin zuen ihes Legazpitik, bi osaba tartean. Urtebete inguru egon ziren soldaduak Legazpin; hala ere, ez zuten tiro bakar bat bota kalean.

  • Jesusa Zabala Militarrak Legazpin sartu zirenekoa

    Jesusa Zabala Aramendi (1923) Legazpi

    Militarrak Arrasate aldetik sartu ziren Legazpin. Zaldutxiki baserriko leihoetan koltxoiak jarri zituzten, ez zedin tirorik sartu. Menditik jaitsi eta tren karriletik joaten omen ziren kantuan.

  • Isabel kerejeta Nazionalak Legazpin sartu zirenekoa

    Isabel Kerejeta Garmendia (1916) Legazpi

    Nazionalak Legazpin sartu zireneko oroitzapenak. Aurreko egunean, basoan ibili ziren garoa ebakitzen. Mendi puntatik ikusi zituzten milizianoak Argixao aldera joaten. Auzoko bi mutil falta zirelako beldurtuta egon ziren: bat nazionaletara pasatu omen zen, eta, bestea, berriz, soldaduek mendi-bideak erakusteko beraiekin eraman zuten. Soldaduak nondik nora ibili ziren azaltzen du. Nazionalek bi miliziano hil zituzten. Hurrengo egunean, baserriko teilatu aldera balak botatzen zituzten. Milizianoak ihes egin zuten, eta nazionalak Goitegiko atari burutik pasatu ziren Legazpi aldera. Herriko jendea ihesean ikusten zuten, "kaminoa bete jendea ihesi Legazpitik!".

  • inaxi-gerenu Gerra hasierako larritasunak

    Iñaxi Gereñu Odria (1928) Legazpi

    Gerra hasi zenean, Iñaxik 8 urte zeuzkan. Gogoan du gerra hasi zenekoa: aita beldur zen eraman egingo ote zuten. Orduko oroitzapenak kontatzen ditu: aita etxera itzuli zela, koltxoiak jarri zituztela leihoetan babesteko...

  • Pedro Madina Gerra hasiera Legazpin

    Pedro Madina Aiastui (1922) Legazpi

    Gerran, tropak Legazpin sartu zirenean, Pedro aitarekin zebilen ikatza egiten. Gerra hasieran, Legazpin guardiak non egiten ziren azaltzen du.

  • juanita-inurritegi Gerra hasiera Legazpin

    Juanita Iñurritegi Errasti (1921) Legazpi

    Gerra garaia ezagutu zuen Juanitak. Gerra hasi zen egunean, Santa Marinako festak ziren. Soldaduak nondik sartu ziren azaltzen du. Nafarrek ilea mozten omen zuten, eta Legazpin haien beldur ziren. Gogoan du tropak Legazpitik igaro zireneko eguna.

  • Julian eta Rosario Zabaleta Nazionalak Legazpin sartu zirenekoa

    Rosario Zabaleta Kortaberria (1929) Legazpi

    Nazionalak Legazpin sartu zireneko oroitzapena. Rosariok zazpi urte zituen orduan. Tiroak gogoratzen ditu. Umeak etxe aurrean jolasean zebiltzala, Zumarraga aldera zihoazen soldaduak ikustera joan ziren. Bengoleako zerrategiko oholen artetik egon ziren soldaduak zelatatzen. Zerrategiko andreak etxean sartzeko esaten zien umeei.

  • M Pilar Galparsoro Gerra hasieran, mikeleteak Donostiara

    Maria Pilar Galparsoro Andueza (1921) Legazpi

    Gerra hasi zenekoa gogoan du: Urretxun zegoen, kamioi bat pasa zen mikeleteak Donostiara eramateko... Aitari tokatu zitzaion zeregina aipatzen du. Behin hari bisitan joan behar zutela, Pilarri eta bere amari gertatutakoa kontatzen du.

  • Elvira Olabide Gerra garaiko oroitzapenak

    Elvira Olabide Irastorza (1928) Legazpi

    Zortzi urte zituen gerra garaian. Motxorro (Telleriarte auzoko baserria) inguruan jende asko egoten zela du gogoan eta beldurra pasatzen zuen. Estankoko bi osabak joan ziren soldadu. Etxetik ateratzen ez zieten lagatzen, tiroen beldur ziren. Goserik pasa izanaren oroitzapenik ez dauka